|
Liệu rằng học thuyết hạt nhân mới của Nga là trò bịp bợm hay là sự thay đổi về mặt chiến lược?
Sau những lời đe dọa về "Lằn ranh đỏ" của Kremlin sẽ cung cấp vũ khí cho các nước đối đầu với phương Tây để đáp trả việc NATO cung cấp vũ khí cho Ukraine, Putin tiếp tục đưa ra lời đe dọa sẽ cho sử dụng vũ khí hạt nhân mới. Mục đích của Putin là nhằm đe dọa các nước ủng hộ Ukraine nhưng thực chất là chỉ là một màn chiến tranh tâm lý nhiều hơn là sự thay đổi chính sách đối ngoại trên thực tế.
Thông điệp về mối đe dọa hạt nhân từ Putin
Vào ngày 25 tháng Chín, Tổng thống Vladimir Putin cho công bố ra một sửa đổi được cho là mang tính bước ngoặt đối với học thuyết quân sự của Nga. Theo đó, học thuyết mới sẽ coi hành động gây hấn chống lại Nga – ngay cả khi xuất phát từ một quốc gia phi hạt nhân nhưng "có sự tham gia hoặc hỗ trợ của một quốc gia hạt nhân" là một "cuộc tấn công trực tiếp"nhắm vào Nga. Putin gửi thông điệp cứng rắn đến phương Tây: "Nếu các bạn hỗ trợ quân sự cho Ukraine, chúng tôi cũng có thể nhắm vào các bạn".
Tổng thống Nga giải thích thêm rằng học thuyết mới này sẽ "thiết lập rõ ràng các điều kiện để Nga chuyển sang sử dụng vũ khí hạt nhân".
Ông Putin buông lời cảnh cảo bằng cách vẽ ra một viễn cảnh u ám về một cuộc trả đũa hạt nhân và khẳng định những thay đổi này áp dụng cho cả Nga và Belarus. "Chúng tôi sẽ xem xét khả năng đó (phản ứng hạt nhân) khi nhận được thông tin đáng tin cậy về một cuộc tấn công ồ ạt bằng các phương tiện tấn công trên không phận khi dám xâm phạm biên giới quốc gia của chúng tôi". Theo ông này, các phương tiện tấn công trên không phận bao gồm "máy bay chiến lược và chiến thuật, hỏa tiển liên lục địa, phi cơ không người lái, và phương tiện bay siêu thanh".
Thực tế, những lời đe dọa này chẳng có gì mới mẻ khi học thuyết quân sự hiện tại của Nga cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp trả các cuộc tấn công thông thường từ năm 2010, nếu sự tồn tại của quốc gia Nga bị đe dọa. Điều khoản này đã được tái khẳng định trong Nền tảng Chính sách Chính phủ của Liên bang Nga trong Lĩnh vực Răn đe Hạt nhân hồi năm 2020. Xét đến các cuộc tấn công liên tục của quân đội Ukraine vào lãnh thổ của Nga, Moscow hoàn toàn có thể đã viện dẫn ra học thuyết này từ lâu để biện minh cho một hành động trả đũa bằng loại vũ khí hạt nhân.
Không chỉ vậy, kể từ năm 2014, Putin và các cộng sự đã nhiều lần phát ra tín hiệu sẵn sàng sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp trả sự kháng cự của Ukraine vốn được phương Tây hậu thuẫn mạnh mẻ chống lại việc Nga xua quân xâm lăng nhằm mở rộng lãnh thổ.
Cụm chữ "sự tồn tại của quốc gia Nga" có thể được hiểu là bao gồm sự bất khả xâm phạm của biên giới và an ninh trên không phận của nó bao gồm cả các vùng lãnh thổ Ukraine bị sáp nhập bất hợp pháp mà Moscow hiện coi là một phần của nước Nga. Vì thế, các cuộc tấn công của Ukraine nhắm vào cả lãnh thổ Nga được quốc tế công nhận và các vùng bị chiếm đóng bất hợp pháp từ năm 2022 cũng có thể bị Điện Kremlin coi là biện minh cho việc trả đũa bằng vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Dù liên tục vung ra cây gậy hạt nhân, nhưng cho đến nay, Nga vẫn chưa dám sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt này. Phải chăng những lời đe dọa ầm ĩ, dù được quan trọng hóa bằng các văn bản pháp lý, chỉ là màn "đánh võ mồm" của Putin? Có vẻ như những lời lẽ hùng hồn của "Đại đế Sa hoàng" và bộ sậu chỉ là một phần của vở kịch chiến tranh tâm lý thật rẻ tiền, nhằm hù dọa Ukraine và làm lung lay ý chí chiến đấu của họ.
Việc sửa đổi học thuyết quân sự gần đây, với những tuyên bố đầy vẻ "cứng rắn" về việc cho sử dụng vũ khí hạt nhân, cũng không nằm ngoài kịch bản khá quen thuộc này. Nó giống như một màn biểu diễn phô trương lực lượng, một nỗ lực tuyệt vọng nhằm để cứu vãn hình ảnh của một cường quốc đang bị sa lầy mghiem6 trọng trên chiến trường.
Tuy nhiên, màn kịch này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc lạm dụng lời đe dọa hạt nhân có thể gây ra phản tác dụng, khiến cho Nga bị cộng đồng quốc tế tẩy chay, cô lập và làm bị mất uy tín nhiều hơn nữa. "Chú hề" trên vũ đài chính trị quốc tế, với những lời lẽ đao to búa lớn nhưng thiếu những hành động thực tế, rốt cuộc chỉ khiến cho người ta thêm phần khinh miệt, cười nhạo.
Con hổ giấy Siberia đang gào thét!
Dù được nâng tầm cao bằng cách đưa vào một tài liệu chính thức sắp tới, lời đe dọa hạt nhân mới nhất của Putin thực chất không khác gì những lần "khua gậy đánh mỏ" trước đây. Việc sửa đổi học thuyết quân sự, về lý thuyết, chỉ là một chiêu trò tâm lý quen thuộc của Điện Kremlin, nhằm gieo rắc nỗi sợ hãi về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân chứ Putin không hề có ý định thực sự để làm như vậy. Tuyên bố gần đây vào ngày 8/102024 về việc duy trì đường dây nóng với Mỹ và NATO nhằm giảm thiểu nguy cơ xung đột hạt nhân có thể được xem là một bằng chứng cho thấy Putin chỉ mạnh mồm dọa dẫm chứ không dámra tay cho động thủ.
Đường dây nóng Mỹ-Nga, kênh liên lạc trực tiếp giữa những người đứng đầu hai quốc gia, được thiết lập ra kể từ năm 1963, để giảm bớt những nhận định sai lầm về đối phương, từng gây ra "Cơn khủng hoảng về hỏa tiển ở Cuba’ hồi năm 1962". Đường dây nóng này đã được sử dụng nhiều lần trong các cuộc khủng hoảng lớn, như Chiến tranh 6 ngày ở Cận Đông hồi năm 1967, cuộc tấn công Afghanistan của Liên Xô năm 1979, các cuộc tấn công của Al-Qaeda nhắm vào Mỹ ngày 11 tháng Chín 2001 và cuộc tấn công Iraq của Hoa Kỳ hồi năm 2003.
Cũng như những lần trước, mục tiêu của Moscow khi đưa ra lời đe dọa hạt nhân là nhằm hù dọa các nước đang ủng hộ Ukraine, buộc họ phải ngừng hoặc hạn chế nguồn viện trợ. Đề xuất thay đổi học thuyết quân sự chỉ là một chiêu trò mới trong nỗ lực ngăn chặn dòng chảy hỗ trợ từ phương Tây đổ về Ukraine.
Tuy nhiên, đừng quên rằng những tuyên bố của Putin cần được nhìn nhận trong bối cảnh nước Nga hiện nay. Ở một đất nước mà luật pháp chỉ là tấm "bình phong" nhằm che đậy cho sự độc tài của Putin, thì các văn bản chính thức dù là luật lệ, học thuyết hay hiệp ước đều chẳng có mấy giá trị gì lớn và thực tế cả. Giống như cách thức mà Điện Kremlin điều hành đất nước, các quyết định của họ thường dựa trên ý muốn chủ quan của tên độc tài, còn luật lệ chỉ là công cụ để "hợp thức hóa" những toan tính về chính trị.
Những lời đe dọa mới nhất của Putin có liên quan đến các cuộc tranh luận chiến lược đang diễn ra ở phương Tây, xuất hiện trong bối cảnh phương Tây đang tranh luận sôi nổi về việc có nên cung cấp thêm vũ khí tối tân cho Ukraine hay không. Một trong những chủ đề nóng hổi là loại hỏa tiển ở cự ly xa Taurus của Đức, loại vũ khí rất có hiệu quả, nhưng cũng khiến cho Nga phải "đứng ngồi không yên".
Điểm khiến cho Điện Kremlin đặc biệt lo ngại là khả năng Ukraine sử dụng vũ khí phương Tây để tiến hành tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Nỗi lo này không phải là không có cơ sở. Suốt hơn hai năm qua, Ukraine đã chứng tỏ khả năng tấn công các mục tiêu quân sự của Nga, ngay cả ở những vùng lãnh thổ mà Moscow ngang nhiên tuyên bố chủ quyền sau các cuộc sáp nhập phi pháp bao gồm Crimea, Lugansk, Zaporizhzhia, Kherson.
Gần đây, Ukraine còn mở rộng phạm vi tấn công sang các địa điểm quân sự và kỹ nghệ nằm sâu trong lãnh thổ Nga, bao gồm cả một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái táo bạo nhắm vào Điện Kremlin. Một số cuộc tấn công, đặc biệt là những đòn đánh vào các kho đạn dược lớn, chứa nhiên liệu đã gây ra sự thiệt hại to lớn đáng kể cho quân đội Nga.
Tuy nhiên, quyết định có sử dụng vũ khí hạt nhân hay không của Điện Kremlin sẽ không phụ thuộc vào những điều khoản được ghi trong học thuyết quân sự, mà chủ yếu dựa trên các toan tính về chính trị. Nếu tin rằng vũ khí hạt nhân có thể giúp xoay chuyển tình thế, Nga hoàn toàn có thể bất chấp công pháp quốc tế và các hiệp ước từng cam kết trước đây. Nói cách khác, lợi ích chính trị, chứ không phải trách nhiệm về pháp lý, mới là yếu tố quyết định.
Chính vì vậy, khả năng Nga leo thang xung đột với NATO là rất thấp, chừng nào Moscow còn e ngại sức mạnh quân sự và sự đoàn kết của liên minh này. Phương Tây và các quốc gia khác cũng cần phải thể hiện rõ ràng với Điện Kremlin rằng bất cứ hành động toan tính cho sử dụng vũ khí hạt nhân nào ở Ukraine đều sẽ phải trả cái giá thật đắt.
Để ngăn chặn thảm họa hạt nhân, thế giới cần gửi một thông điệp mạnh mẽ đến Moscow: Nga sẽ không thoát khỏi sự trừng phạt nếu tiếp tục leo thang cuộc chiến tranh xâm lược, phi nghĩa và tàn bạo ở Ukraine. Những lời đe dọa sáo rỗng của Putin cần phải bị lên án và bác bỏ một cách dứt khoát.
|
|
