Thời vàng son của các hãng xe ngoại tại Trung Quốc đã lụi tàn

[Romano]

Thời vàng son của các hãng xe ngoại từng thống trị thị trường Trung Quốc trong vài thập kỷ, kiếm được nguồn lợi khổng lồ từ việc bán hàng triệu chiếc xe được nhận định là đã lụi tàn.

Thời vàng son chỉ còn đếm từng ngày
Theo hãng tin CNN, sự trỗi dậy của những hãng xe điện nội địa của Trung Quốc như BYD và Xpeng đang khiến cuộc chiến giành giật thị trường xe hơi toàn cầu trở nên nóng hơn bao giờ hết và đẩy nhiều hãng xe ngoại có danh tiếng vào tình trạng ngày càng thất thế.

Một trong những dấu hiệu mới nhất cho thấy các hãng sản xuất xe ngoại đang phải đối mặt với những thách thức vô cùng lớn. Rõ nhất là hồi chuông cảnh báo từ hãng xe lớn nhất châu Âu Volkswagen trong ngày 2/9, khi hãng tuyên bố có thể sẽ phải lần đầu tiên trong lịch sử đóng cửa nhà máy tại quê hương Đức nhằm cắt giảm chi phí.

Điều này xuất phát từ thực tế, chỉ trong vòng 3 năm qua, Volkswagen đã chứng kiến số đơn hàng giao tại Trung Quốc giảm tới hơn 1/4 xuống còn 1,34 triệu chiếc trong nửa đầu năm 2024. Năm ngoái, hãng cũng mất ngôi vương doanh số bán xe tại thị trường Trung Quốc vào tay BYD sau hơn 24 năm tại vị.

Tuy nhiên, không chỉ Volkswagen gặp khó khăn tại Trung Quốc. Các hãng xe Mỹ như Ford hay General Motors cũng phải chịu cảnh doanh số và thị trường tại Trung Quốc sụt giảm nghiêm trọng khi người dân địa phương đang ngày càng quan tâm hơn đến các thương hiệu nội địa thay vì các hãng xe ngoại như trước đây.

Theo số liệu từ Hiệp hội Xe khách Trung Quốc (CPCA), thị phần xe hơi của các thương hiệu ngoại tại Trung Quốc đã sụt giảm chỉ còn chiếm 33% so với mức 53% cùng kỳ 2 năm trước. Lợi nhuận của họ trong quý 2 năm nay cũng chịu áp lực suy giảm mạnh mẽ. Cụ thể, theo báo cáo tài chính của liên doanh Toyota tại Trung Quốc, lợi nhuận của hãng đã suy giảm tới 73% so với một năm trước đó.

Liên doanh General Motors còn tệ hơn khi báo lỗ liên tiếp trong 2 quý của năm nay. Doanh số của hãng tại Trung Quốc đã giảm còn chưa đầy một nửa so với thời kỳ đỉnh cao bán hơn 4 triệu chiếc vào năm 2017.

"Rất ít người còn có thể kiếm tiền tại Trung Quốc. Thị trường này không còn bền vững bởi số lượng các hãng xe hơi bị thua lỗ sẽ không thể kéo dài vĩnh viễn. Trên thực thế, nếu bạn bước vào cuộc chiến giá cả, bạn sẽ nhận ra đây là cuộc đua kéo bạn xuống đáy sâu", CEO Liên doanh General Motors Mary Barra phân tích.

Cuộc chiến giá cả tại thị trường xe điện vốn cực kỳ khốc liệt và kéo dài tại Trung Quốc không chỉ khiến nhiều thương hiệu nội địa biến mất mà còn khiến cả những thương hiệu ngoại danh tiếng buộc phải tái cấu trúc hoặc đóng cửa một số nhà máy tại Trung Quốc.

Hồi tháng 10/2023, Mitsubishi Motors đã tuyên bố dừng sản xuất xe hơi tại liên doanh của hãng tại Trung Quốc sau nhiều năm chứng kiến doanh thu sụt giảm. Một số hãng khác như Honda hay Huyndai và Ford đã buộc phải thực hiện những biện pháp mạnh mẽ như sa thải nhân công, đóng cửa nhà máy để cắt giảm chi phí.

"Chuỗi ngày vàng son tận hưởng tỷ lệ tăng trưởng cao và lợi nhuận khổng lồ tại Trung Quốc đã qua. Nếu bạn là thương hiệu sản xuất xe hơi số lượng lớn tại Trung Quốc. Sự suy vong của bạn chỉ còn tính từng ngày", CEO Michael Dunne thuộc công ty chuyên tư vấn về xe điện Dunne Insights, đánh giá.

Điều thần kỳ Tesla, cơn ác mộng với xe hơi ngoại
Đối với những thương hiệu sản xuất xe hơi toàn cầu, sự thay đổi đột ngột sau hơn 20 năm thống trị thị trường xe hơi Trung Quốc đã khiến họ từng nghĩ, thời kỳ vàng son này sẽ không bao giờ chấm dứt. Ngay cả khi Chính phủ Trung Quốc đổ tiền vào phát triển xe điện và pin xe điện nội địa từ giữa những năm 2010 theo chiến lược Made in China 2025 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, thị phần của các hãng xe ngoại vẫn tiếp tục tăng và người Trung Quốc vẫn thích những chiếc xe hơi truyền thống từ những thương hiệu nước ngoài.

Tuy nhiên, mọi thứ bắt đầu thay đổi vào tháng 12/2019 khi Tesla mở nhà máy sản xuất mẫu Tesla Model 3 đầu tiên tại Thượng Hải, Trung Quốc. "Chỉ qua một đêm, điều thần kỳ đã xuất hiện. Mẫu Tesla Model 3 đó đã trở thành chuẩn mực mới về sự đặc biệt", ông Dunne nhớ lại.

"Hào quang" Tesla đã giúp các hãng xe điện Trung Quốc như BYD, Neo và Li Auto nhanh chóng học theo và cải thiện xe điện chỉ trong vài năm trước khi sẵn sàng chiếm lĩnh thị trường trong nước.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự đoán, doanh số xe điện và xe lai điện tại Trung Quốc sẽ đạt 10 triệu xe trong năm nay, chiếm khoảng một nửa doanh số xe hơi của Trung Quốc và đạt mức tăng vô cùng nhanh chóng so với doanh số 1,1 triệu chiếc xe điện chỉ 4 năm trước đó.

Năm 2023, BYD bán được 3,02 triệu chiếc xe trên toàn cầu, kể cả xe điện lai, tăng 62% so với năm 2022. Cùng thời điểm đó, doanh số của Volkswagen chỉ là 1,02 triệu chiếc tăng 26% và Tesla bán được 1,8 triệu chiếc. "Các hãng xe hơi toàn cầu đã thất bại hoàn toàn trong cuộc chiến xe điện khi quá tự mãn với việc giành chiến thắng trong cuộc chiến xe xăng trong thời gian dài. Gần như mọi thương hiệu xe hơi ngoại đều bị sốc khi chứng kiến thị phần của mình dần biến mất", ông Dunne đánh giá.

Trong khi đó, các hãng xe điện Trung Quốc vẫn chưa thỏa mãn với chiến thắng trên sân nhà. Ngân hàng UBS dự đoán, đến năm 2030, các hãng xe điện Trung Quốc có thể tăng gấp đôi thị phần xe điện toàn cầu và các doanh nghiệp châu Âu sẽ chịu tổn thất lớn nhất.

Mối đe dọa từ xe điện Trung Quốc đã khiến ngành công nghiệp xe hơi châu Âu và Bắc Mỹ đồng loạt đánh thuế cao với những chiếc xe điện Trung Quốc. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ liệu biện pháp đó có thể ngăn chặn được sự phát triển mạnh mẽ của xe điện Trung Quốc hay không.

Trong khi đó, các hãng xe Trung Quốc đã nhanh chóng đặt dấu ấn lên toàn cầu với việc BYD dự kiến mở nhà máy tại Thái Lan và Hungary cùng nhiều quốc gia khác. Hãng cũng đang tiến hành mua lại nhà phân phối tại Đức Hedin Electric để làm bàn đạp xâm nhập thị trường châu Âu.

"Trung tâm công nghiệp xe hơi mới của thế giới là tại Trung Quốc. Mọi người sẽ dần phải làm quen với câu hỏi làm thế nào chúng ta có thể cạnh tranh với người Trung Quốc", ông Dunne kết luận.