Tòa án Tối cao đã đưa ra một loạt phán quyết mang tính lịch sử và thay đổi cục diện vào năm 2024 về nhiều chủ đề, từ quyền miễn trừ của tổng thống đến mạng xã hội và việc hủy tư cách bỏ phiếu.
Cuộc bầu cử tổng thống kết hợp với các tranh chấp về luật hành chính gia tăng đã giúp gây ra những tranh cãi khiến tòa án và các quyết định của tòa án trở thành tâm điểm chú ý. Tiền lệ pháp lý xuất phát từ những quyết định đó đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa cho các trường hợp khác và cách toàn bộ các nhánh của chính phủ được mong đợi sẽ đưa ra quyết định.
Sau đây là một số trường hợp lớn nhất trong kỳ này.
Quyền miễn trừ của Tổng thống (Trump v. Hoa Kỳ)
Một trong những vụ việc gây tranh cãi nhất về mặt chính trị trong nhiệm kỳ này bắt nguồn từ vụ kiện can thiệp bầu cử hiện đã bị bác bỏ của Tổng thống đắc cử Donald Trump tại Washington. Trong vụ Trump kiện Hoa Kỳ, Trump đã kháng cáo vụ kiện với lập luận rằng theo Hiến pháp, các tổng thống nên được hưởng quyền miễn trừ khỏi bị truy tố hình sự.
Đây là tiền lệ quan trọng đầu tiên của Tòa án Tối cao thiết lập quyền miễn trừ của tổng thống kể từ năm 1982 trong vụ Nixon kiện Fitzgerald, trong đó tòa án phán quyết rằng tổng thống được hưởng quyền miễn trừ trách nhiệm dân sự đối với các hành động thực hiện trong phạm vi ngoài nhiệm vụ của mình.
Bằng cách thụ lý vụ án vào đầu năm nay, Tòa án Tối cao đã tạo ra sự chậm trễ kéo dài cho quá trình tiền xét xử và cuối cùng vụ án đã bị bác bỏ vì chiến thắng trong cuộc bầu cử của Trump. Quyết định của tòa án đã tạo ra một tiền lệ lịch sử quan trọng bằng cách phác thảo các đường nét của quyền miễn trừ hình sự. Đối với các hành vi không chính thức, tổng thống không được miễn trừ, trong khi đối với các hành vi chính thức, tổng thống được hưởng một số mức độ miễn trừ nhất định, theo quyết định.
Phần lớn đưa ra một số hướng dẫn chung về việc phân biệt giữa các hành vi chính thức và không chính thức nhưng thừa nhận rằng việc này "có thể khó khăn". Chánh án John Roberts cho biết các tòa án cấp dưới không nên điều tra động cơ của tổng thống và họ không thể coi một điều gì đó là không chính thức "chỉ vì nó bị cáo buộc vi phạm luật áp dụng chung".
Trong khi tòa án nên dựa vào thẩm quyền tùy ý của tổng thống để đưa ra sự phân biệt, một số hành vi có thể đủ điều kiện "ngay cả khi không rõ ràng liên quan đến một điều khoản hiến pháp hoặc luật định cụ thể nào đó".
Trump đã cố gắng áp dụng quyết định đó cho các vụ án hình sự khác của mình, bao gồm một vụ vẫn đang diễn ra ở New York. Ví dụ, Trump lập luận tại New York rằng các công tố viên đã sử dụng không đúng cách bằng chứng, bao gồm cả lời khai, bị cấm theo quyết định miễn trừ.
Tuy nhiên, Thẩm phán Tòa án Tối cao New York Juan Merchan cho biết bằng chứng đang được đề cập "hoàn toàn liên quan đến hành vi không chính thức" và do đó không được bảo vệ.
Không rõ chính xác tiền lệ mới sẽ được áp dụng như thế nào và các vụ kiện trong tương lai liên quan đến tổng thống có thể giúp giải quyết các chi tiết. Trong khi Tòa án Tối cao đưa ra phác thảo chung về quyền miễn trừ, họ đã chuyển lại vụ kiện bầu cử của Trump tại Washington để tòa án cấp dưới đưa ra phán quyết tiếp theo về hành vi cụ thể. Vụ kiện đã bị bác bỏ .
Hủy bỏ phiếu bầu (Trump v. Anderson)
Trước phán quyết miễn trừ vào tháng 6, Trump đã thúc đẩy một phán quyết lịch sử khác từ tòa án tối cao vào tháng 3. Trong vụ Trump kiện Anderson, tòa án đã vật lộn với cách diễn giải một điều khoản của Tu chính án thứ 14, điều khoản này cấm những người nổi loạn phục vụ trong một số chức vụ chính phủ. Cuộc tranh luận pháp lý xung quanh chủ đề này rất sâu rộng với nhiều điểm quan trọng mà tòa án có thể dựa vào để đưa ra quyết định.
Một số người cho rằng Trump, với tư cách là cựu tổng thống, không phải là kiểu "sĩ quan của Hoa Kỳ" có thể bị tước tư cách theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14. Những người khác không đồng tình với phán quyết của Tòa án Tối cao Colorado rằng Trump đã tham gia vào cuộc nổi loạn—vào ngày 6 tháng 1 năm 2021—theo phạm vi của mục đó.
Tòa án Tối cao cuối cùng đã nhất trí ra phán quyết rằng các tiểu bang, bao gồm cả Colorado, không thể hủy tư cách của các ứng cử viên cho chức vụ liên bang vì Quốc hội có trách nhiệm thực thi Mục 3.
Giống như quyết định miễn trừ, quyết định trong vụ Trump kiện Anderson cũng cho thấy sự chia rẽ trong tòa án. Quyết định của tòa án là 9–0 nhưng các thẩm phán đưa ra sự đồng tình riêng biệt làm dấy lên suy đoán rằng Thẩm phán Sonia Sotomayor có thể ban đầu có ý định bất đồng quan điểm.
Thẩm phán Amy Coney Barrett đã đưa ra một sự đồng thuận độc lập trong đó bà cho rằng các thẩm phán cấp tiến hơn của tòa án đã sử dụng lời lẽ quá gay gắt trong khi đồng ý rằng phe bảo thủ của tòa án đã đi quá xa trong ý kiến đa số của họ. Sự đồng thuận của Sotomayor, được tham gia bởi các thẩm phán Elena Kagan và Ketanji Brown Jackson, cáo buộc đa số cố gắng cô lập tất cả những người bị cáo buộc là phiến loạn khỏi những thách thức trong tương lai đối với việc họ nắm giữ chức vụ liên bang.
Ngày 6 tháng 1 Tội danh cản trở (Fischer kiện Hoa Kỳ)
Một vụ án nổi cộm khác xảy ra vào ngày 6 tháng 1 khi các bị cáo phản đối việc Bộ Tư pháp (DOJ) áp dụng luật cải cách tài chính trong quá trình truy tố họ.
Bộ Tư pháp đã buộc tội một số bị cáo vi phạm Đạo luật Sarbanes-Oxley năm 2002, trong đó có các điều khoản liên quan đến việc tiêu hủy tài liệu và cản trở thủ tục tố tụng chính thức.
Phần đang nói đến có nội dung như sau: “Bất kỳ ai cố ý làm sai lệch—thay đổi, hủy hoại, cắt xén hoặc che giấu hồ sơ, tài liệu hoặc đồ vật khác, hoặc cố ý làm như vậy, với mục đích làm suy yếu tính toàn vẹn hoặc khả năng sử dụng của đồ vật đó trong quá trình tố tụng chính thức; hoặc cản trở, gây ảnh hưởng hoặc ngăn cản bất kỳ quá trình tố tụng chính thức nào, hoặc cố ý làm như vậy, sẽ bị phạt tiền theo tiêu đề này hoặc bị phạt tù không quá 20 năm, hoặc cả hai.”
Bộ Tư pháp lập luận rằng phần thứ hai, bắt đầu bằng “hoặc cản trở theo cách khác” cho phép truy tố nhắm vào hành vi cản trở theo cách bao quát bao gồm các phương pháp khác ngoài những phương pháp được đề cập ở phần đầu của phần này.
Phần lớn Tòa án Tối cao, bao gồm cả Thẩm phán Ketanji Brown Jackson, không đồng tình trong vụ Fischer kiện Hoa Kỳ và cho rằng:
“Để chứng minh hành vi vi phạm §1512(c)(2), Chính phủ phải chứng minh rằng bị đơn đã làm suy yếu tính khả dụng hoặc tính toàn vẹn để sử dụng trong quá trình tố tụng chính thức của hồ sơ, tài liệu, đồ vật hoặc những thứ khác được sử dụng trong quá trình tố tụng chính thức hoặc đã cố gắng làm như vậy.”
Không rõ Trump và Bộ Tư pháp của ông sẽ áp dụng phán quyết Fischer vào hoàn cảnh đặc biệt của bị cáo như thế nào. Đạo luật Sarbanes-Oxley có mức án tối đa là 20 năm.
Vào tháng 11, Bộ Tư pháp cho biết họ đang xem xét các trường hợp của "khoảng 259 bị cáo, những người vào thời điểm Fischer bị xét xử, bị buộc tội hoặc bị kết tội vi phạm 18 USC § 1512 để xác định xem cáo buộc này có nên tiếp tục được truy tố hay không".
Bộ Tư pháp cho biết sau Fischer, chính phủ “quyết định hủy bỏ cáo buộc theo Mục 1512(c)(2) đối với khoảng 96 bị cáo, sẽ tiếp tục theo đuổi cáo buộc đối với khoảng 13 bị cáo và tiếp tục đánh giá các bị cáo còn lại”.
Sự tôn trọng của Chevron bị bác bỏ (Loper Bright Enterprises v. Raimondo)
Trong nhiều thập kỷ, hệ thống tòa án Hoa Kỳ đã có một học thuyết luật hành chính quan trọng được các tòa án liên bang trích dẫn hơn 18.000 lần và "chắc chắn là một trong những quyết định nền tảng trong luật hành chính", theo Cục Nghiên cứu Quốc hội.
Được gọi là “Chevron Deference”, học thuyết này yêu cầu các thẩm phán phải tôn trọng các diễn giải hợp lý của các cơ quan về luật của Quốc hội khi đánh giá liệu các quy định có hợp pháp hay không. Vụ án đó và một cặp vụ án khác trong nhiệm kỳ 2023–2024 dường như định vị tòa án trong một năm để cắt giảm quyền lực hành chính trong khi trao quyền cho ngành tư pháp.
Trong vụ Loper Bright Enterprises kiện Raimondo, đa số Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng sự tôn trọng của Chevron là không phù hợp với Đạo luật Thủ tục Hành chính, đạo luật này chỉ đạo tòa án xem xét các hành động của cơ quan.
Quyết định này được dự đoán sẽ tạo ra sự thay đổi trong Quốc hội và nhánh hành pháp. Các cố vấn của Trump là Vivek Ramaswamy và Elon Musk đã trích dẫn quyết định này, cùng với quyết định trong vụ West Virginia kiện Cơ quan Bảo vệ Môi trường, khi nêu rõ tham vọng của họ đối với Bộ Hiệu quả Chính phủ, nhằm dừng và hủy bỏ các quy định hiện hành.
Tự do ngôn luận trên mạng xã hội (Moody v. Netchoice)
Nhiều vụ việc trong học kỳ này khiến tòa án phải vật lộn với cách áp dụng Hiến pháp vào phương tiện truyền thông xã hội, mà nhiều người sử dụng như một công cụ để thể hiện bản thân. Các tiểu bang cũng đã cố gắng tính đến công nghệ và vào năm 2021, Florida và Texas đã thông qua luật nhằm mục đích quản lý việc kiểm duyệt nội dung của các nền tảng.
Vào tháng 2, tòa án đã nghe các tranh luận bằng lời về những luật đó trong các vụ án Netchoice kiện Paxton và Moody kiện Netchoice.
Phán quyết của tòa án vào tháng 7 được đưa ra cùng với một vụ án gây tranh cãi khác (Murthy kiện Missouri) trong đó các cá nhân thách thức cách chính quyền Biden gây sức ép lên các công ty truyền thông xã hội kiểm duyệt nội dung liên quan đến vi-rút corona. Phần lớn tòa án cuối cùng đã phán quyết rằng các nguyên đơn không có tư cách để thách thức hành động của chính quyền.
Các vụ án Netchoice liên quan đến việc tòa án trả lại hoặc gửi lại luật của tiểu bang cho tòa phúc thẩm để xem xét lại. Ý kiến đa số của Thẩm phán Elena Kagan cho biết tòa phúc thẩm đã không xử lý đúng đắn vụ kiện, được gọi là kiện tụng trực diện, nhưng cũng bổ sung thêm ngôn ngữ quan trọng về cách luật của Texas chịu sự giám sát theo hiến pháp.
Kagan cho biết khả năng trình bày nội dung được quản lý của các công ty truyền thông xã hội là quyền được bảo vệ ngôn luận và Texas “không thể cấm ngôn luận để cải thiện hoặc cân bằng tốt hơn thị trường ngôn luận”.
Bà cho biết: “Trong số những mối nguy hiểm đối với quyền tự do ngôn luận, có rất ít mối nguy hiểm lớn hơn việc cho phép chính phủ thay đổi lời nói của các tác nhân tư nhân để đạt được quan niệm của riêng mình về sự hoàn hảo của lời nói”.
Quyền sử dụng súng (Hoa Kỳ kiện Rahimi)
Vào tháng 6, tòa án đã bác bỏ ý kiến cho rằng luật liên bang là vi hiến vì nó cấm những cá nhân phải chịu lệnh cấm bạo lực gia đình sở hữu súng.
Vụ kiện US v. Rahimi đã chứng kiến sự khác biệt thú vị trong quan điểm của các thẩm phán. Cùng với các vụ kiện khác, vụ kiện này chỉ ra sự phát triển của chủ nghĩa nguyên bản đối với đa số bảo thủ 6–3 tại tòa án.
Vụ việc này xảy ra sau phán quyết mang tính bước ngoặt năm 2022 , Hiệp hội súng trường và súng lục New York kiện Bruen, trong đó nêu rõ các quy định về súng phải phù hợp với lịch sử và truyền thống của quốc gia.
Quyết định đó gây tranh cãi vì nó thúc đẩy học thuyết pháp lý được gọi là chủ nghĩa nguyên bản, thường sử dụng các tuyên bố và hành động trong thời kỳ lập quốc để hướng dẫn cách giải thích hiến pháp hiện nay.
Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ cho Vòng 5 đã sử dụng Bruen để giữ nguyên rằng luật liên bang đang được đề cập là vi hiến. Quyết định đó đã kết thúc tại Tòa án Tối cao vào tháng 11, khi các thẩm phán nghe lập luận bằng miệng trong vụ kiện Hoa Kỳ kiện Rahimi.
Thẩm phán Clarence Thomas, người viết ý kiến đa số trong Bruen, là người duy nhất phản đối ý kiến cuối cùng của tòa án. Ông không đồng ý với kết luận của đa số Rahimi rằng Hiến pháp cho phép luật này. "Không một quy định lịch sử nào biện minh cho luật đang được đề cập", ông nói.
Phần lớn cho rằng Thomas đã giải thích Bruen quá hẹp và cần một "người song sinh" lịch sử để biện minh cho luật đang được đề cập. Barrett cũng nói rằng "áp đặt một bài kiểm tra đòi hỏi những sự tương tự quá cụ thể sẽ có vấn đề nghiêm trọng".
