Chú Hỏa (1845-1901) được mệnh danh là “Vua đất” với 20.000 ngôi nhà mặt phố Sài Gòn. Thế nhưng, ít ai ngờ ông từng buôn đồng nát những ngày đầu lập nghiệp.
Đất Sài Gòn xưa, người dân có câu nói: "Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa" để chỉ về tứ đại phú hào thời đó, những người sở hữu khối tài sản khổng lồ mà thời đó không ai sánh kịp.
Trong đó, "tứ Hỏa" tức chú Hỏa (1845 - 1901) là tên dân gian thường gọi của ông Hứa Bổn Hòa (có tư liệu ghi là Huỳnh Văn Hoa). Theo báo Thời Đại, ông vốn là người gốc Hoa sang lập nghiệp và thành danh "Vua đất" khi sở hữu tới hơn 20.000 ngôi nhà mặt phố Sài Gòn hoa lệ.
Chú Hỏa và các con quản lý khối bất động sản khổng lồ đó thông qua công ty Hui Bon Hoa, phát triển cực thịnh vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, có những đóng góp rất quan trọng trong việc xây dựng Sài Gòn phát triển.
Không chỉ xây các dinh thự hoành tráng cho gia đình mình, chú Hỏa còn xây những dãy phố, cùng hàng loạt công trình dân dụng dành cho cộng đồng như bệnh viện, chùa chiền, trường học…
Khởi nghiệp ve chai
Theo Tạp chí điện tử đầu tư tài chính, chú Hỏa quê ở làng Văn Tang, thuộc xã Gia Hòa Sơn, huyện Tư Minh, tỉnh Phúc Kiến, nay thuộc khu vực Hạ Môn, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc.
Chú Hỏa sang Việt Nam lập nghiệp vào khoảng năm 1863 với hai bàn tay trắng. Thế nhưng sau này ông đã vươn lên thành một tỷ phú bất động sản từ nghề khởi nghiệp không ai ngờ: Buôn ve chai.
Tất nhiên, mọi câu chuyện liên quan đến chú Hỏa còn liên quan đến ngày nay đều là giai thoại chưa thể xác thực chính xác. Bởi theo Tiền Phong, người lớn tuổi nhất là cháu nội của chú Hỏa, khi về Việt Nam đã 82 tuổi nên những gì đã xảy ra hơn một trăm năm trước đều không rõ.
Nói về con đường đi lên từ một người thu mua phế liệu tới đại gia bất động sản Sài Gòn của chú Hỏa, dân gian lưu truyền nhiều giai thoại ly kì.
Có người đồn rằng, chú Hỏa đã thâu tóm toàn bộ 20.000 máy truyền tin cũ được bán thanh lý, tách lấy vàng để từ đó đi đầu tư đất làm giàu.
Lại có người kể rằng, trong một lần thu mua phế liệu, ông nhặt được một túi vàng nằm trong chiếc ghế nệm cũ nên thu được một số tiền lớn tạo dựng sự nghiệp.
Một giả thuyết khác lại nói rằng khi làm thuê cho ông chủ người Pháp, chú Hỏa thể hiện sự cần cù, chăm chỉ tuyệt đối nên ông chủ thương tình, hỗ trợ vốn mở tiệm cầm đồ rồi từ đó chú Hỏa buôn bán gặp thời, nhanh chóng trở nên giàu có.
Đến nay, chưa có giai thoại nào trong số các câu chuyện trên được kiểm chứng chính xác nhưng có thể nhận thấy điểm chung về con đường làm giàu của chú Hỏa: cần cù, chịu khó làm ăn, biết tích lũy và tầm nhìn xa trông rộng để phát triển bản thân trong quá trình kinh doanh.
Thậm chí, nhiều bậc cao niên ở Sài Gòn kể với báo Thời Đại rằng trong nhà chú Hỏa ngày trước còn trưng bày đôi quang gánh trong tủ kính để nhắc nhở con cháu không quên thuở hàn vi lập nghiệp.
“Vua nhà đất” với chuỗi tài sản khổng lồ
Đến tận ngày nay, khả năng nhạy bén trong kinh doanh của chú Hỏa vẫn còn được ca ngợi. Báo trên cho hay, sau khi có một số vốn nhất định trong tay, ông đã đầu tư tiền để mua các vùng đất bỏ hoang ở Sài Gòn, thậm chí là mua hết các ao hồ, kênh rạch với giá rất rẻ. Nhiều người bảo ông liều khi mua số đất bỏ đi ấy nhưng tầm nhìn xa trông rộng về quy hoạch đô thị đã giúp chú Hỏa thắng lớn.
Sau khi mua nhiều đất, chú Hỏa cho xây dựng hoàng loạt các căn nhà để cho thuê. Phần lớn những dãy phố mang tên gia đình Hui Bon Hoa khắp Sài Gòn thuở ấy được xây trên những vùng đất đầm lầy hoang hóa mà người khác không buồn đầu tư.
Giai thoại nổi tiếng nhất về chiến lược kinh doanh bất động sản xuất sắc của chú Hỏa là khi thành phố đang có kế hoạch xây dựng chợ Bến Thành, ông đã vung tiền mua toàn bộ vùng đất mới san lấp quanh vị trí xây chợ. Khi chợ Bến Thành xong, trong phút chốc, chú Hỏa trở thành ông chủ của 20.000 khu đất vàng, chú lại đầu tư xây dựng để biến nó thành 20.000 căn nhà phố cho thuê.
Theo Tiền Phong, ở thời kì phát triển mạnh nhất, công ty Hui Bon Hoa, sở hữu hàng chục tiệm cầm đồ, trên 20.000 căn nhà phố cho thuê trên trục đường Nguyễn Huệ, Lê Lợi, Đồng Khởi đắc địa nhất Sài Gòn nên dân gian có câu: "Đi tàu chú Hỷ, ở nhà chú Hỏa".
Bên cạnh đó, những người thuê nhà của chú Hỏa thời bấy giờ đều bày tỏ sự hài lòng với phong cách cho thuê chặt chẽ, minh bạch. Từ cả trăm năm trước, chú Hỏa đã yêu cầu người thuê ngoài tiền thuê nhà hằng tháng, người thuê sẽ phải đóng thêm tiền cọc để tránh làm hư hại nhà trong quá trình sử dụng.
VnExpress dẫn lời đánh giá của nhà nghiên cứu Vương Hồng Sển trong cuốn "Sài Gòn năm xưa" như sau: "Hứa Bổn Hòa tuy giàu có nhưng không lấn át người khác, không nâng giá, bắt chẹt người mua, thuê nhà của mình. Gia đình có nhiều con cháu nhưng luôn hòa thuận, cùng làm việc sau đó chia lợi tức nên tài sản không sứt mẻ mà ngày càng đồ sộ. Hơn mười người con của chú Hỏa đều đi du học, nhiều người sau đó định cư ở nước ngoài".
Báo Tuổi Trẻ cho biết, không chỉ tập trung kinh doanh làm giàu cho gia đình, chú Hỏa còn chú trọng đến phúc lợi xã hội qua việc hiến tặng hàng loạt công trình vẫn tồn tại đến tận ngày nay, như: Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, Trường THCS Minh Đức (quận 1), Bệnh viện Nguyễn Trãi (quận 5)…
Cũng theo VnExpress, sau năm 1975, gia đình chú Hỏa chuyển sang nước ngoài định cư. Căn biệt thự 99 cửa nổi tiếng đại gia đình được sử dụng làm Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM ngày nay. Bảo tàng hoạt động từ năm 1992 và là nơi trưng bày của hơn 20.000 cổ vật của các thời kỳ. Đáng chú ý, trong bảo tàng còn lưu giữ nhiều hiện vật vốn là đồ dùng của gia đình chú Hỏa.
VietBF @ Sưu tầm
