Những tờ giấy màu trắng thường được gọi chung Fabric Softener dùng bỏ vào máy sấy để cho quần áo thơm tho, mềm mại hơn và không bị dính nhau lại, c̣n có nhiều công dụng khác nữa. Sau đây là những kinh nghiệm mà nhiều phụ nữ đă chia sẻ để chúng ta biết sử dụng Fabric Softener cho nhiều mục đích khác nhau :
1. Khi bạn đặt một miếng Fabric Softener ở gần nơi có kiến, chúng sẽ chạy đi hết.
2. Tránh được mùi hôi mốc bằng cách kẹp một miếng giấy Fabric Softener vào sách hay cuốn album lâu ngày không mở ra.
3. Vào mùa có nhiều muỗi, khi ra ngoài vườn sinh hoạt, bạn có thể đeo nơi thắt lưng một miếng Fabric Softener th́ mấy chàng muỗi sẽ không thèm lại gần.
4. Dùng miếng Fabric Softener để lau những vết xà bông đóng ở cửa kính của bồn tắm.
5. Làm cho đồ ṿật hay áo quần thơm tho và tươi mát bằng cách đặt một tấm Fabric Softener trong mỗi hộc tủ hay treo trong closet.
6. Để tránh chỉ bị rối hăy dùng miếng Fabric Softener vuốt sợi chỉ đă xâu vào kim trước khi may.
7. Nếu không muốn vali đựng quần áo bị ẩm, hăy đặt một miếng Fabric Softener dưới đáy trước khi xếp hành lư mang theo.
8. Làm cho không khí trong xe hơi trong lành bằng cách đặt một miếng Fabric Softener dưới ghế ngồi.
9. Muốn rửa sạch những thức ăn dính chặt bên trong xoong nồi th́ hăy đặt một miếng Fabric Softener vào trong xoong rồi ngâm nước qua đêm.
Hôm sau mới dùng miếng sponge để chùi rửa. Chất dùng để chống lại sự dính nhau (static) có trong Fabric Softener sẽ làm cho đồ ăn rớt ra khỏi xoong nồi dễ dàng hơn.
10. Đặt một miếng giấy Fabric Softener dưới đáy của mỗi thùng rác để tránh mùi hôi.
11. Dùng miếng Fabric Softener để lau những nơi có dính lông chó hay mèo, nó sẽ lấy đi những lông rụng đó một cách sạch sẽ.
12. Dưới mỗi giỏ đựng quần áo dơ, bao giờ cũng đặt một miếng Fabric Softener để khỏi có mùa hôi.
13. Làm cho giày không có mùi hôi bằng cách đặt miếng Fabric Softener trong đó qua đêm. Ngày mai, đôi giày sẽ thơm tho để mang đi làm hay đi học.
14. Dùng Fabric Softener để lau mặt kính máy TV sẽ làm cho bụi bặm bớt đóng lớp trên đó.
Dạ Hương kéo tôi chạy vào hàng phi lao, trời tối hẳn, những ngọn gió xào xạc. Theo đà chạy dưới cát lún, Dạ Hương ngă vào người tôi, ôm cứng, hơi thở gấp. Theo quán tính, tôi cũng ôm siết lấy nàng, hai bầu ngực căng khép vào ngực tôi. Tôi thấy ḿnh căng cứng. Dạ Hương vít đầu tôi xuống, hôn trên môi tôi. Tôi như đang bay bổng v́ nụ hôn đầu đời. Tôi chẳng biết phải hôn trả lại thế nào nữa. Tôi lạng quạng và thả lỏng đôi tay. Bỗng dưng tôi cảm thấy sợ. Hóa ra tôi luôn luôn vẫn là thằng nhút nhát. Kiểu tấn công mạnh mẽ của Dạ Hương làm tôi hăi, dù phần dưới cơ thể của tôi đă đông cứng lại rồi. Tôi bỏ đi và như kẻ mộng du. Tôi bỗng muốn khóc. Dạ Hương chạy theo tôi hét lớn:
- Anh có phải là đàn ông không?.
Tôi ngồi xuống giữa băi cát và tự hỏi, ḿnh có phải là đàn ông không? Từ đó, Dạ Hương tránh mặt tôi, và tôi cũng có ư không muốn gặp nàng. Tôi vẫn tự nhủ ḿnh tệ quá.
Kỳ thi Tú tài 1 năm đó, tôi và Nhân đều đậu Ưu hạng. Cả hai gia đ́nh rất vui. Hôm lănh thưởng ở trường, đôi mắt của ông Đốc học ba Nhân ánh lên niềm tự hào, sung sướng và măn nguyện. C̣n đôi mắt của Dạ Lan th́ tràn đầy hạnh phúc.
Ba tôi dù theo Tây học, nhưng lại rất mê nghiên cứu Kinh Dịch. Có một người Hoa thường đến trao đổi cùng ba tôi. Người này tên Lư Hạnh, chuyên nghề phong thủy và tướng số. Hai người tâm đắc lắm, thường nói chuyện với nhau cả buổi mà không chán. Một hôm, khi ba tôi và chú Lư Hạnh đang nói chuyện với nhau th́ t́nh cờ tôi nghe được cả hai bàn về Nhân. Ông Lư Hạnh bảo:
- Cậu Nhân tướng toàn tốt, thông minh hơn người, nhưng ánh mắt lộ hung quang, tôi e cậu ấy nếu không học đựợc chữ nhẫn sẽ phải phạm tội sát nhân, hậu vận xấu lắm.
Ba tôi trầm ngâm một lát rồi hỏi đến tương lai của tôi, Ông Lư Hạnh im lặng một lát rồi gật gù:
- Cũng tạm.
Ba tôi nhíu mày:
- Cụ thể là sao?
- Ông Đốc cũng đă nghiên cứu lư số. Số nói sao th́ nghe vậy. C̣n cụ thể th́ chịu. Nhiều khi thiên cơ bất khả lậu.
- Nhưng đôi khi cũng nhân định thắng thiên.
- Dạ, cũng có thể.
Nghe được vậy, lúc đó tôi hơi hoang mang, nhưng rồi tuổi trẻ chóng quên. Tuy thế lâu lâu nh́n ánh mắt của Nhân, tôi cũng cảm thấy ghê ghê. Cũng cuối năm ấy, Dạ Hương bỏ nhà đi. Có tin đồn đă kết hôn với một sĩ quan Mỹ ở Sài G̣n. Tôi cứ tự hỏi là ḿnh có lỗi ǵ trong tai ương này không?
Tết năm Mậu Thân, chiến tranh lan vào nhiều thành phố. Huế bị nặng nhất, rất nhiều người chết trong những ngày xuân. Đà Nẵng cũng không tránh khỏi bị tấn công, nhưng không bị chiếm đóng. Sau Tết, lớp học thưa thớt hẳn, đứa đi lính, đứa đi đâu mất dấu. Trong những đứa vắng mặt, có Hồ Lê. Nghe đồn nó đă lên núi, gia nhập quân giải phóng. Chúng tôi đậu Tú tài 2 dễ dàng. Nhân lại đậu Ưu hạng, tôi chỉ đậu B́nh. Tôi lại thua Nhân….
Vào Sài g̣n làm thủ tục du học, thời gian chờ đợi khá dài, tôi ghi danh học Văn khoa, c̣n Nhân thi vào trường Kỹ sư Công nghệ Phú Thọ, học cho vui để quên th́ giờ chờ đợi. Thế mà hắn cũng đỗ hạng nh́ kỳ thi tuyển vào Phú Thọ năm đó. Tôi vừa xong lớp dự bị ban Văn chương Việt Nam th́ có giấy lên đường. Ngày tôi và Nhân rời Việt Nam đi Pháp du học, hai gia đ́nh tiễn ra phi trường. Ba Nhân ôm vai Nhân:
- Gia đ́nh và gịng họ tin tưởng vào con. Ba tin chắc con làm được như ước nguyện. Nhân gật gật đầu, mắt lóe lên niềm hi vọng lớn lao. Dạ Lan mặc áo dài tím, quấn khăn quàng tím nhạt, nước mắt hoen mi. Dạ Lan cầm tay Nhân lắc măi mà chẳng nói ǵ.
Ba tôi bắt tay tôi, bảo khẽ:
- Cố lên nhé!
Hôm qua tôi và ba đă nói chuyện với nhau rất lâu về chuyện truyền thống ba đời làm nghành y, về việc phải tiếp nối nếp nhà. Thật ra, tôi chẳng thích thú ǵ chuyện du học. Tôi sợ cô đơn ở xứ người, tôi sợ những bất trắc sẽ xảy đến mà chung quanh chẳng có ai giúp đỡ. Tôi như con chim non được nhốt trong lồng son, giờ được thả ra, chẳng định được phương nào để bay đến. Nhưng tôi phải bay đi. Đi và mang theo niềm hi vọng của cả gia đ́nh. Bước lên máy bay, nước mắt tôi cứ muốn trào ra, hai bàn chân tôi như có ǵ níu lại. Rời Việt Nam , tôi vẫn chưa có mối t́nh nào vắt vai, không có cô gái nào đưa tiễn. Tôi thấy Nhân hạnh phúc v́ c̣n có t́nh yêu để đợi chờ.
Chuyến bay kéo dài hơn hai mươi tiếng đồng hồ, chúng tôi nói nhiều chuyện với nhau về tương lai. Thế giới đang mở ra với chúng tôi, và cả hai đang bước vào và tin sẽ chiến thắng. Hai đứa vẽ ra cảnh tượng lúc thành đạt trở về trong niềm hoan hỉ của mọi người. Nhân bỗng bảo tôi:
-Cậu chơi piano thế cậu có biết loại đàn nào tốt nhất không?
- Để làm ǵ, sao tự nhiên lại đi hỏi về đàn lúc này?
- Th́ cứ nói đi
- Theo ḿnh biết th́ hiện nay đàn hiệu Steinway & Son là tốt nhất, ở Việt Nam chỉ có một hai cái. Nhưng đắt lắm. Cậu đang có ư định ǵ vậy?
Nhân lim dim mắt, cười cười, nh́n ra bầu trời trong xanh:
- Khi nào thành đạt, làm ra tiền, ḿnh sẽ mua cho Dạ Lan một cây đàn như vậy.
*******
2.
Chúng tôi chia tay nhau ở phi trường, Nhân sẽ ở lại Paris thi vào trường Đại học Bách khoa Paris . Tôi lại tiếp tục đi gần 750 cây số nữa về Montpellier, một thành phố nằm gần biển Địa Trung hải, để thi vào trường Y. Đại học Montpellier là một trong những trường đại học Y khoa nổi tiếng thế giới, nơi đào tạo nhiều nhà khoa học đă được nhiều giải thưởng y học quốc tế. Phải mất 9 tháng học dự bị tôi mới thi đậu vào trường, dù chỉ đứng thứ 26, nhưng cũng vui v́ đă đi được bước đầu.
Nhân thành công hơn tôi nhiều. Chỉ mất 6 tháng, Nhân đă đỗ thủ khoa vào trường Đại học Bách khoa Paris (École polytechnique) Đây là trường đào tạo kĩ sư danh giá nhất nước Pháp. Đúng ra Nhân phải học đủ một năm dự bị theo chương tŕnh EV1 dành cho học sinh Pháp và các nước nói tiếng Pháp. Nhưng chỉ một thời gian ngắn học ở Lycée Louis – Le – Grand, ban giảng huấn ở đó nhận thấy Nhân quá xuất sắc nên đặc cách cho thi trước thời hạn. Mục đích phấn đấu của các sinh viên học trựng này là trở thành nhân lực cấp cao của nưóc Pháp và thông thường 10 sinh viên đứng đầu sẽ được lựa chọn trở thành Corps de Mines, được tham gia chương tŕnh đào tạo nhân lực lănh đạo tương lai. Đây cũng là trựng đă tạo ra ba vị tổng thống của nước Pháp: Valéry Giscard d'Estaing, Sadi Carnot, Albert Lebrun. Giáo sư Hoàng Xuân Hăn và giáo sư Nguyễn văn Xuân của Việt Nam cũng tốt nghiệp từ trựng này. Nhân là ngựi nước ngoài đầu tiên đỗ thủ khoa kỳ thi tuyển vào trường, nên trở thành một sự kiện được báo chí Pháp chú ư. H́nh chân dung của Nhân được đăng trên nhiều tờ báo, là niềm tự hào của giới sinh viên du học và những người Việt Nam đang ở Pháp thời bấy giờ. Ở Montpellier , trong giới sinh viên cũng bàn tán chuyện này dữ lắm. Nhưng Nhân không ngừng lại ở đó, trong thời gian theo học, Nhân là một nhân vật nổi bật toàn diện. Không những học giỏi, Nhân c̣n là cầu thủ suất sắc của đội bóng tṛn sinh viên Paris, là kỳ thủ không thể qua mặt của bộ môn cờ, Nhân c̣n là huấn luyện viên vơ thuật của vơ đường trong khu đại học, đồng thời đă mang về cho trường rất nhiều huy chương trong các cuộc thi đấu. H́nh ảnh Nhân liên tục được đăng trên các báo sinh viên và một số báo thể thao. Đă có lần một câu lạc bộ nhà nghề nổi tiếng của Paris đề nghị Nhân kư hợp đồng để được đào tạo làm cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp, nhưng Nhân từ chối. Tiếng tăm Nhân vang dội trong cộng đồng sinh viên của các trường đại học, Nhân đă từng đưọc tiếp đón và nhận phần thưỏng của tổng thống Pháp lúc bấy giờ là Georges Pompidou ở điện Élysées. Nhân được đặt tên là Super Man, cái tên mà hồi ở Việt Nam mọi người đă đặt cho hắn. Hóa ra siêu nhân th́ ở ṿm trời nào cũng là siêu nhân. C̣n con chim chưa định được đường bay là tôi vẫn là cậu sinh viên nhút nhát và không chút tự tin, dù là ở phương trời nào, lúc nào cũng quấn quanh trong chiếc lồng vô h́nh chật
chội của ḿnh.
Với những thành tích và tính cách của Nhân, Nhân mau chóng trở thành lănh tụ của các phong trào sinh viên, Lúc đầu là anh cả của các môn thể thao, dần dà, Nhân lại làm luôn lănh tụ chính trị với nhiều tham vọng. Thời điểm bấy giờ, cuộc chiến tranh Việt Nam đă đến cao điểm. Mỹ liên tục ném bom miền Bắc, cuộc chiến đấu ở miền Nam càng ngày càng nhiều máu lửa. Sinh viên Việt Nam đi du học hàng ngày nh́n thấy những đổ nát, những tàn phá, máu xương rơi của chiến tranh, lại thêm chính quyền miền Bắc và Mặt Trận Gỉai Phóng miền Nam Việt Nam tuyên truyền ở Âu châu rất mạnh, nên đa số đều tham gia chống chiến tranh, kêu gọi ḥa b́nh với một ư thức chính trị rất mơ hồ. Lực lượng này rất mạnh và rất đông đảo. Và tham gia phong trào chống Mỹ trở thành một cái mốt của người trí thức.
Nhân th́ ngược lại, hắn làm lănh tụ một nhóm sinh viên ủng hộ chính quyền Việt Nam Cộng ḥa, chuyên phá đám các cuộc biểu t́nh và tuần hành của nhóm sinh viên kia. Đụng độ giữa hai phái xảy ra như cơm bữa. Đúng thời điểm này th́ chúng tôi nhận hung tin từ Việt Nam . Mẹ tôi và mẹ Nhân trong một chuyến hành hương về La Vang, Quảng Trị, trên đường về th́ xe bị lật v́ trúng ḿn. Mẹ Nhân tan xác tại chỗ, mẹ tôi được đưa vào bệnh viện Trung ương Huế, nhưng rồi cũng từ trần ở đó. Tôi điện thoại cho Nhân, khóc nức nở trong điện thoại, Nhân chỉ ậm ừ khuyên lơn tôi. Tôi đ̣i bỏ về Việt Nam ngay, nhưng Nhân khuyên nhủ, động viên tôi ở lại tiếp tục học và phải cố học tốt hơn nữa, đó cũng là một cách để khỏi làm buồn ḷng mẹ. Tôi nghe lời Nhân, nhưng ḷng th́ tan nát, dạ rối bời, chẳng thiết ăn uống gần mấy tuần liền. Riêng Nhân từ đó càng lao vào những cuộc đấu tranh để ủng hộ phái đoàn Việt Nam Cộng Ḥa đang ở Paris để hội đàm t́m cách giải quyết chiến tranh. Nhân mơ ước ngày trở về sẽ trở thành một công chức cốt cán của chính quyền miền Nam , với những đổi thay và cương lĩnh mới. Hiệp định Paris được kư kết, Nhân cay cú v́ bảo rằng chính quyền miền Nam đă bị Mỹ lừa. Nhân càng hoạt động mạnh hơn, quyết liệt hơn. Và trong tâm trạng đó, Nhân đă phạm một sai lầm oan nghiệt, chấm dứt mọi ước mơ và hoài băo, cắt đứt tương lai đang rộng cửa. Trong khu đại học xá, Nhân được bố trí ở cùng chung pḥng với Thành, cũng là một du học sinh học trường Bách Khoa Paris, học sau Nhân một khóa. Thành là con trai của Chủ tịch Tối cao Pháp viện của chính quyền miền Nam , nhưng Thành lại là lănh tụ của phong trào thiên tả ủng hộ Cộng sản. Thành cũng là một thành viên rất cực đoan của lực lượng này. Từ lâu, cả hai đă có nhiều lần tranh căi nhau dữ dội v́ những quan điểm xung khắc nhau về cuộc chiến đang xảy ra. Khi hiệp định Paris vừa có hiệu lực thi hành, Nhân trong cơn bực tức đă nổ ra cuộc đấu khẩu với Thành và trong lúc không kềm ḷng được đă bay đến phóng chân đá vào đầu Thành ngay trong pḥng của hai người. Thành găy cổ chết ngay lập tức, máu trào khóe miệng. Nhân bị bắt ngay. Báo chí đưa tin hàng giờ. Tôi ở Montpellier đọc báo thấy đăng h́nh của Nhân, nhưng lần này không phải là khuôn mặt tươi cười, hớn hở như xưa mà là tấm h́nh Nhân cúi đầu đi giữa đám cảnh sát, hai tay bị c̣ng, những sợi tóc xoăn trước trán rũ xuống khuôn mặt nhợt nhạt không c̣n chút sinh khí. Tôi chợt nhớ nhận định của chú Lư Hạnh ngày nào và bỗng tin vào số mệnh.
Tôi bay ngay về Paris , nhưng không được gặp trực tiếp Nhân. Hắn đang bị cách ly để điều tra. Sau một thời gian, Nhân bị trục xuất và dẫn độ về Sài G̣n với cái án giết người. Tôi lại chỉ gặp được Nhân qua h́nh trên báo đăng h́nh Nhân ở chân phi cơ lúc bị dẫn độ, tay Nhân vẫn bị c̣ng và Nhân vẫn lại lọt thỏm giữa đám cảnh sát với khuôn mặt hớt hăi. Tôi nhận được thư Nhân lúc trở về Montpellier, Trong thư Nhân dặn ḍ tôi là không được tin cho ai ở nhà biết việc này, đồng thời Nhân cũng nhờ tôi là khi nào nhận được thư Nhân với hai phong b́, tôi phải bỏ b́ thư ngoài và gởi lại cái thư bên trong về Việt Nam cho gia đ́nh Nhân, nếu nhận được thư của ba Nhân, tôi lại gởi về Sài G̣n làm như là Nhân vẫn đang ở Pháp vậy. Nhân khuyên tôi cố gắng học cho xong và xin lỗi tôi, tôi chẳng biết Nhân xin lỗi tôi v́ lí do ǵ. Mỗi lần đi gởi thơ về cho ba Nhân, tôi cảm thấy ḿnh đang làm một chuyện tội lỗi tày đ́nh v́ đang đánh lừa ba Nhân, người đang hi vọng về đứa con thiên tài của ḿnh. Lần nào đi gởi thư, tôi cũng khóc. Không biết bao giờ tôi mới bỏ được kiểu thường hay rơi nước mắt như thế này.
Năm 1972 tôi đang học năm thứ hai Y khoa, tôi bỗng chán nản cùng cực và ư thức một cách rơ ràng là nghề y không phù hợp với tôi. Tôi sợ thấy máu chảy. Tôi sợ những khuôn mặt nhăn nhó, đau đớn v́ bệnh tật của bệnh nhân. Tôi cũng biết rất rơ ḿnh không đủ phẩm chất để làm người thầy thuốc. Tôi quá nhạy cảm trước mọi sự. Tôi chỉ mong ước ḿnh trở thành họa sĩ, suốt ngày lang thang vẽ vời, sáng tạo, đùa giỡn với sắc màu, không phải đối diện với những nỗi đau bệnh tật, máu me, chết chóc của con người như nghề bác sĩ. Nếu cứ tiếp tục cố nhồi nhét những kiến thức y khoa như thế này, chắc chắn tôi sẽ điên mất. Trước đây tôi chọn học y v́ ba tôi bắt phải thế, lúc đó tôi vẫn chưa có ư thức về nghề, về tương lai. Nhưng bây giờ, qua gần ba năm, tôi tuyệt vọng v́ thấy ḿnh đang đi lần vào một hố thẳm và sợ hăi khi nghĩ đến việc suốt đời phải gắn bó công việc khủng khiếp này. Và rồi tôi đi đến quyết định cuối cùng. Đây là quyết định đầu tiên trong đời do tôi tự quyết.
Không biết tương lai rồi sẽ ra sao, nhưng tôi có chút hài ḷng v́ đă thoát ra được bế tắc. Ít ra con chim rời lồng son cũng đă tự định hướng cho đời ḿnh. Tôi bỏ trường Y, thi vào L’Ecole supérieure des Beaux – Arts de Montpellier Aggomération, tức trường Trang trí Mỹ thuật Montpellier . Học trường này có nghĩa là tôi sẽ bị mất học bổng ở trường cũ, do vậy kể từ đó cuộc sống của tôi bấp bênh, no đói thất thường, làm nhiều nghề để kiếm cơm và để được học những thứ ḿnh ưa thích. Nhưng tôi vốn vụng về và hậu đậu, chẳng làm tốt được chuyện ǵ, đi đưa báo th́ đưa lộn địa chỉ, làm bồi rửa chén th́ chuyên làm vỡ bát dĩa, đi giao sữa th́ đổ sữa lai láng trước cửa nhà của khách. Bởi từ bé cho đến lớn, tôi chỉ việc học, ba mẹ tôi không cho tôi làm ǵ ngoài chuyện phải học thật giỏi. Lối giáo dục đó làm cho tôi vấp phải thất bại trong bước đầu trong cuộc đời.
"J'ai cueilli ce brin de bruyère
L'automne est morte souviens-t'en
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps Brin de bruyère
Et souviens-toi que je t'attends "
(L'Adieu – Apollinaire)
Monique rất quư tôi, tuần nào tôi không về, cô ấy gởi bánh trái cho thầy Alain mang lên cho tôi. Biết thân phận ḿnh, lại vẫn cái tánh nhút nhát, không tin vào ḿnh, nên dù có rất nhiều cảm t́nh với nàng, tôi vẫn không dám ngỏ, cứ mặc cảm ḿnh không xứng đáng. Chúng tôi thường đi dạo trên con đường ṃn của cánh rừng sau nhà, cùng đi qua đủ bốn mùa. Mùa thu sắc đỏ, lá vàng ngập lối đi. Mùa hạ bầu trời xanh và mặt nước hồ gợn sóng lăn tăn. Mùa xuân với những cành lá biếc, hoa nở tím cả rừng và mùa đông với những cành trơ trọi, trời lạnh giá, trên cổ mỗi người quấn chiếc khăn quàng do Monique tự tay đan. Trong những buổi cùng lang thang, hái hoa, nghe tiếng chim líu lo, chúng tôi nói với nhau đủ thứ chuyện trên đời. Nhưng cũng có khi trên đường về, hai đứa cứ im lặng suốt cả con đường dài, nhưng vẫn ngập tràn một thứ hạnh phúc khó diễn tả nổi. T́nh yêu đến nhẹ nhàng, trong như giọt sương, tôi không dám động mạnh, chỉ sợ nó vỡ tan. Và ánh mắt nh́n nhau, nụ cười trao nhau như những lời ước hẹn, đổi trao diễn ra trong im lặng. Mỗi khi đến nhà của Thầy Alain, được ngồi ăn chung với hai bố con Thầy, được nh́n khuôn mặt đẹp tựa thiên sứ của Monique, nghe tiếng hát trong veo của nàng, tôi cảm thấy cuộc đời thật tươi đẹp và mong ước ḿnh cứ được măi như thế này….
Nhưng số phận lại giáng xuống đời, khi tôi vừa xong năm thứ hai đang kỳ nghỉ hè th́ tai họa ập đến gia đ́nh Thầy Alain. Trong chuyến đi về Paris của hè năm ấy, họ đă bị tai nạn giao thông. Thầy Alain chết ngay trên volant, Monique bị thương nặng, được chở vào bệnh viện, một tuần sau th́ mất. Tôi bay về Paris ngay khi được tin và chăm sóc Monique suốt một tuần nàng thoi thóp, mê man trên giường bệnh, suốt ngày tôi quên ăn uống, chỉ ngồi nắm trong tay bàn tay bé nhỏ lạnh giá của Monique, chờ phép lạ. Đến hôm cuối cùng, Monique mở mắt nh́n tôi rất lâu, hai ḍng nước mắt chảy dài trên má nàng, mặt tôi cũng đầm đ́a nước mắt. Môi nàng mấp máy: “Je t’aime… Je t’aime…” và bàn tay rời khỏi tay tôi. Phép lạ đă không đến. Chúa cũng đă quay mặt đi trước nỗi đau của thiên thần. Tôi gần như không kêu lên được tiếng gọi y tá cấp cứu, cổ họng tôi đông cứng và tôi đứng chôn chân gần mấy tiếng đồng hồ trong niềm tuyệt vọng như bức tượng đá bên giường. Tôi không tin đó là sự thật.
Suốt cuộc đời, tôi không bao giờ quên được ánh mắt và câu nói cuối cùng đó. Câu nói của Monique như vết khắc trong tim tôi, không phai. Tôi đau đớn tột cùng trước cái chết của cha con Thầy Alain, người tôi xem như người cha thứ hai của ḿnh. Và Monique, mối t́nh đầu của tôi, mối t́nh câm chưa dám ngỏ của tôi. Tôi có cảm tưởng ḿnh đă bị rút hết tất cả sinh lực. Tôi mất ngủ, lang thang như kẻ điên suốt mấy tháng dài. Tôi chẳng c̣n thiết tha ǵ chuyện học hành và tương lai. Thiên thần Monique của tôi hiện ra như ánh chớp, lóe sáng đời tôi một khoảnh khắc rồi bay về trời. Nàng như một thứ định mệnh làm thay đổi ư nghĩ của tôi về cuộc sống. Cái chết của mẹ tôi, mẹ Nhân, của Thầy Alain, của Monique khiến tôi thấy cuộc sống này chỉ là một ảo ảnh, có đó rồi mất đó. Hiện hữu rồi tan vào hư vô. Sống chết là một ranh giới quá mỏng manh. Cuộc sống chỉ là một ánh chớp. Tôi đóng cửa suốt ngày và cứ nghĩ về lẽ tử sinh. Và rồi số phận lại đổi thay, tôi ngộ ra rằng những tham vọng, những ước mơ, những hoài băo, những cố gắng cuối cùng rồi cũng sẽ được chấm hết bằng một cái chết do muôn ngàn bất trắc của đời sống. Thế th́ ham danh vọng để làm ǵ, mải mê theo những ảo vọng để làm ǵ? Tất cả thật ra rồi cũng chỉ là ảo ảnh. Và tôi buông tay, thả cuộc đời ḿnh cho những con sóng của số phận. Tôi bỏ lại tất cả và trở về Việt Nam
Tôi không dám về quê, cố bám lấy Sài G̣n. Tôi t́m gặp Nhân, hai đứa thuê chung căn pḥng ở khu Trương Minh Giảng. Tôi và Nhân bàn cách để tránh những người quen biết. Tôi để tóc, râu dài thậm thượt, Nhân cũng thế. Hai đứa thường mang đôi kính đen, ban đêm th́ mang kính đổi màu. Hàng tháng, tôi và Nhân viết thư gởi qua Pháp cho một người bạn, anh này lại bỏ phong b́ ngoài, gởi tiếp về Việt Nam cho ba tôi và ba Nhân. Và nhận những lá thư từ gia đ́nh gởi qua chặng Đà Nẵng – Pháp – Sài G̣n. Chúng tôi lại tiếp tục lừa dối và loay hoay trong lừa dối tự ḿnh bày ra. Lúc Nhân vừa bị dẫn độ về Sài G̣n, ông chủ tịch Tối cao Pháp viện, tức là bố của Thành, người bị Nhân giết chết bằng cú đá oan nghiệt, đang chuẩn bị ra tranh cử dân biểu quốc hội. Không muốn bị báo chí phanh phui là có con theo Cộng Sản bị giết chết nên ông này t́m mọi cách ỉm vụ đó đi. Nhân chỉ bị đưa ra ṭa bí mật và kết luận là gây án ngộ sát trong t́nh trạng thần kinh không b́nh thường, nên được trả tự do sau hai tháng giam giữ.
Được một người bạn du học Mỹ về đang làm Tổng cục trưởng, Nhân được bố trí làm việc ở Tổng cục gia cư, chuyên về xây dựng. Khi tôi về, Nhân lại giới thiệu tôi vào làm với nhiệm vụ họa viên vẽ họa đồ. Để trốn khỏi đi lính, Nhân mua cho tôi một cái giấy hoăn dịch v́ lí do sức khỏe và hắn th́ hoăn dịch v́ gia cảnh. Cả hai đều là giấy giả. Đi làm lương cũng kha khá đủ sống, nhưng hai thằng sống như hai thằng buôn thuốc phiện lậu, lúc nào cũng lén lén lút lút, cứ sợ gặp người quen với gia đ́nh và cũng phải trốn tránh bọn cảnh sát ch́m nổi đầy mọi ngơ ngách. Cả hai trường hợp nếu bị phát giác cũng đều đưa đến kết quả bi thảm cả. Thế mà tôi cũng phiêu lưu dám ghi danh học tiếp ở Đại học Văn khoa. Vừa làm vừa học, dù ít khi có mặt ở giảng đường.
Từ đó, tôi cảm thấy ḿnh an phận, chấp nhận số phận do ḿnh chọn lựa. Nhưng h́nh như Nhân không nghĩ giống tôi. Có rất nhiều khi Nhân không cười, không nói, lầm ĺ suốt cả tuần lễ, có lúc lại uống rượu đập bàn, đập vỡ li chén, uống say mèm và khóc tức tưởi. Những lúc như vậy, tôi chỉ biết ngồi im v́ ánh mắt của hắn lúc đó trông như ánh mắt của quỷ dữ, như con thú bị dồn đến đường cùng. Có một điều lạ nữa là Nhân không bao giờ nhắc đến Dạ Lan lúc tỉnh táo, mặc dù tôi biết Nhân nhớ thương nàng nhiều lắm. Nhưng cứ đến khi say, hắn khóc và réo măi tên Dạ Lan. Khi tỉnh, nếu tôi vô t́nh nhắc đến tên nàng, Nhân quắc mắt lên rất dữ tợn, riết rồi tôi chả bao giờ dám nhắc đến cái tên đó nữa. Hàng tuần, cứ mỗi chiều thứ bảy khi đi làm về, Nhân lại mua một bó hoa lớn, vào nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi, ngồi trước mộ Thành đến tối mịt mới về. Tôi hiểu tâm trạng của Nhân nên cũng chẳng có ư kiến, nhưng tôi tự nghĩ, một cú đá đă giết chết cuộc đời của hai người: cái chết tức thời của Thành và cái chết dai dẳng của Nhân. Cú đá đă làm cho cuộc đời của Nhân qua một ngă rẽ để đi tới hố sâu thăm thẳm. Chúng tôi sống b́nh lặng chẳng có ǵ đáng kể như thế cho đến biến cố 30 tháng 4 năm 1975.
********
4.
Những tin tức chiến sự dồn dập, Tây nguyên thất thủ, Huế mất, Đà Nẵng mất. Hàng trăm ngàn người trôi dạt trên biển từ miền Trung, lớp lớp người trên những con đường đầy xác chết. Cuộc chiến đi vào những giây phút cuối cùng. Sài g̣n rung lên từng phút. Hai trái bom CBU nổ trên tỉnh lỵ Long khánh. Thành phố nhốn nháo. Thành phố lo âu. Thành phố chuẩn bị cuộc hỗn loạn đang chuẩn bị ập tới. Tôi và Nhân vẫn b́nh chân như vại. Sáng sáng vẫn ngồi cà phê chờ xe đến rước đi làm. Thiên hạ bàn tán nhiều đến chuyện ở, chuyện đi. Hai thằng không quan tâm, cũng đúng thôi, v́ chúng tôi từng ở bên đó về, đă thấm những nỗi nhục nhằn, đă chấp nhận nhát búa của số phận, không lẽ bây giờ lại trở lại tiếp tục chui đầu vào con đường cũ. Những ngày cuối cùng của tháng tư, công sở đóng cửa, hai đứa ngồi nh́n thiên hạ xôn xao ḷng dửng dưng. Nhưng đến hôm 29 tháng 4 th́ bỗng nhiên cả hai thấy sợ trước những lời đồn đoán. Nửa đêm hai đứa vùng dậy, đem hết giấy tờ, h́nh ảnh liên quan đến những năm tháng du học ở Pháp ra đốt. Nhân có cả mấy thùng lớn loại này, những h́nh ảnh thời Nhân c̣n được gọi là Super Man trên đất Pháp. Ngọn lửa bập bùng suốt đêm. Tôi chỉ giữ lại mấy tấm h́nh tôi chụp chung với Thầy Alain và Monique, mấy bức tranh tôi vẽ ở trường Mỹ thuật tôi đă chọn lựa để đem về Việt Nam . Đó là những kỉ vật tôi không thể để mất được, dù tôi hiểu có thể sẽ đưa đến hậu quả không may.
Sài G̣n sau đó là một Sài G̣n khác. Những lều quán bỗng dưng mọc lên trên những con phố. Chủ quán là chị cave, cũng có thể là vợ của một anh sĩ quan nào đó, cũng có thể là một nghệ sĩ, một nhà báo không c̣n được sử dụng. Thiên hạ nháo nhào đổ ra đường kiếm sống, cuộc sống bị xáo trộn ghê gớm, chẳng c̣n phân biệt được đâu là ông, đâu là thằng của những con người cũ. Chúng tôi suốt ngày lê la hàng quán, đấu láo quên thời gian mà không biết rồi ngày mai sẽ ra sao. Có người rủ mở quán, có đứa kêu đi bán đủ thứ tàn dư của xă hội cũ, lọc lừa mấy chàng bộ đội khờ khạo, có thằng rủ đi bán thuốc Tây, có đám rủ rê vượt biên, có người nhỏ to tính chuyện tổ chức phản động. Chúng tôi phớt lờ tất cả, cứ bán dần những thứ c̣n lại trong mớ đồ đạc sống qua ngày.
Sống lây lất mấy tháng như vậy th́ chúng tôi bắt đầu bế tắc. Công việc không có, áo quần, giày dép, mắt kính, sách vở, túi xách, va li lần lượt lên đường. Đùng một cái, đổi tiền lần thứ nhất (2.9.1975), chúng tôi chẳng có xu nào để đổi. Bắt đầu những ngày khốn khó. Có nhiều bữa chỉ c̣n đủ tiền mua một lon gạo và một quả trứng. Hai thằng luộc rồi chia trứng làm bốn mảnh, tưới nhiều nước mắm, dành ăn cho hai bữa. Có ngày chỉ c̣n mấy miếng khoai ḿ mua được dọc đường….Rồi không ai bảo ai, cả hai bắt đầu tản ra, mỗi thằng tự đi, tự kiếm ăn, tối về ngủ. Nhân bỗng cọc cằn, dễ nổi nóng, tối ngủ cứ đá vào tường suốt đêm…
Rồi tới một ngày, chúng tôi chia tay nhau, Nhân bỏ đi mất hút…… Tôi bắt đầu đói dữ, có ngày chỉ được trái chuối, có hôm chỉ được củ khoai. Người tôi xanh mướt, xuống sức dữ dội, chỉ c̣n 39 ki lô. Tôi đành phải chấp nhận vào làm bưng bê trong quán cà phê ven đường của vợ chồng người bạn họa sĩ, kiếm cơm ăn. Nhưng cũng chỉ được mấy tháng, hai vợ chồng người bạn bị bắt v́ có dính líu chính trị sao đó chẳng biết. Tôi lại trôi như bèo. Bèo nhèo. Tôi cũng chẳng có chút tin tức ǵ về Nhân, không biết hắn sống ra sao. Mù tăm. Tôi đă đói tới ngày thứ ba, ba ngày chỉ có củ khoai lang và li nước đường uống lậu ở quán con Sáu ốm. Người mệt lả. Thèm đủ thứ. Thấy ǵ cũng muốn giật bỏ vào mồm. Mệt. Người cứ như đang say sóng. Nhưng cũng cứ phải ra đường, v́ ra đường mới hi vọng có miếng ăn. Đói, nhưng cũng quần áo chỉnh tề, giày vớ đầy đủ, nghiêm chỉnh ra đường như một kẻ nhàn du. Ra đường đứng lơ ngơ, đi lơ ngơ không mục đích. Và trong khi lớ ngớ như thế, tôi phát hiện phía bên đống rác ở chân cầu Trương Minh Gỉang có chiếc xe đạp ai bỏ đó. Tôi đứng gần hai tiếng đồng hồ phía bên này đường, không thấy ai đến lấy. Tôi chờ thêm thời gian nữa, rồi băng qua đường. Chỉ việc tỉnh queo dắt xe đi, làm như xe của ḿnh là xong. Bán đi sống cũng được năm mười bữa. Tôi đă chạm tay vào ghi đông xe. Nhưng rồi rụt tay lại như phỏng lửa. H́nh như có người nh́n tôi. H́nh như mọi người nh́n tôi. H́nh như mọi người đang cùng chỉ tay vào tôi và đồng thanh: “Thằng ăn cắp..thằng ăn cắp…” Trong đầu tôi cũng vang lên điệp khúc đó: “Thằng ăn cắp..thằng ăn cắp…”
Tôi lại lủi vào chợ. Những món hàng bánh trái lèo tèo nhưng hấp dẫn tôi v́ cơn đói đang hành hạ. Có một chị đang bế con đi qua. Đứa bé khóc ngặt nghẽo đ̣i ăn quà. Chị ngồi xuống gánh chuối chiên. Những miếng chuối chiên vàng quyến rũ. Nước miếng chảy ra đầy miệng tôi. Tôi nghe có tiếng ḍn rụm trong hàm răng, vị ng̣n ngọt, beo béo tỏa trên đầu lưỡi. Thằng bé vẫn khóc. Người đàn bà đứng lên, đứa bé tay cầm miếng bánh, miệng vẫn khóc, người vùng vằng. Tôi chắc chắn trong đầu là thằng bé sẽ đánh rơi miếng bánh. Tôi lặng lẽ đi theo. Thằng bé làm rơi bánh thật. Tôi cúi người lẹ như sóc, lượm nhanh và tạt ngay vào con hẻm nhỏ. Miếng bánh tưởng sẽ ngon vô cùng v́ cơn đói, nhưng vừa bỏ bánh vào miệng, hai ḍng nước mắt chảy dài trên mặt tôi, những miếng bánh vỡ như những mảnh vỡ của thủy tinh xé nát buồng ngực tôi. Tôi đau đớn và nhục nhă….
Tráng là người bạn học chung ở Văn khoa, hắn là chuyên gia đạp xích lô. Tôi t́m tới hắn, nhờ bảo lănh thuê một chiếc ở hẻm Trần Quang Diệu. Tôi chưa chạy xe xích lô lần nào, nhưng nghĩ Tráng chạy được th́ tôi cũng sẽ chạy được. Nghĩ đơn giản ai dè trèo lên mới thấy không phải dễ ăn. Tập vài ṿng th́ cũng tạm chạy được. Tráng bảo tôi chạy về Trần Quốc Toản, chỗ chợ cá sẽ có mối. Đúng là vậy, một bà mập béo và đôi thùng đầy nhóc cá lóc thụê tôi chở về chợ Trương Minh Gỉang. Chỉ chạy đến ngă sáu Lê Văn Duyệt là tôi đă đuối hơi. Chân bắt đầu nặng, thở hổn hển. Tôi ráng đạp, nghĩ rằng chỉ qua tới Yên Đỗ, quẹo, qua được cầu là xong. Sẽ có bữa ăn cho trưa nay. Nhưng tôi không qua nổi cầu. ba bánh xe như có ai gh́ lại, không lên nổi dốc, dù tôi đă gồng hết đôi chân. Chiếc xe như muốn tuột xuống, tuột xuống. Tôi không nhảy được, hai chân cố giữ bàn đạp, cả người cố gồng lên. Nhưng chiếc xe vẫn từ từ tuột. Tôi không chịu nổi nữa, ngực tôi nặng như đeo ch́, hơi thở đứt quăng. Phen này th́ chắc chết. Bà khách thấy xe tuột dần th́ la lên chói lói, nhảy xuống cũng không xong v́ kẹt hai thùng cá. Tôi buông xuôi, nhắm mắt chờ xe lật ngửa và thế là xong một đời. Nhưng, h́nh như có một sức mạnh thần kỳ, chiếc xe sựng lại một lát và đi lên như có ai đẩy. Tôi mở mắt nh́n lui th́ thấy Nhân đang g̣ lưng đẩy xe từ phía sau, chiếc xe lên dốc rồi đổ dốc, an toàn đến chợ. Tôi gặp lại Nhân như thế đó, và Nhân đă cứu tôi lần nữa như đă cứu tôi một lần lúc thằng Hồ Lê bắt tôi rúc háng thuở c̣n đi học….
Ngồi ở quán bún ngay góc Trương Minh Giảng và Trần Quang Diệu, tôi ăn ngon lành hai tô bún thịt nướng đầy rau xanh. Nhân không nói ǵ, ngồi nh́n tôi với đôi mắt ngập nước mắt thương xót. Nhưng khi tôi định gọi thêm tô thứ ba th́ Nhân ngăn lại:
- Cậu đă không chết v́ đói th́ đừng nên để chết v́ no. Cứ từ từ. Sẽ không phải đói nữa đâu.
Nhân rút từ túi ra một cọc tiền lớn, trả tiền bún xong, Nhân ngắt đôi cọc tiền, đưa tôi một phần và bảo:
- Cậu giữ số tiền này mà sống. Người ta đang chuẩn bị cho các trường đại học hoạt động trở lại rồi. Cậu nên tiếp tục học hi vọng kiếm được một việc làm trong chế độ mới. Cậu ốm yếu lại quá thật thà đến hóa ngu, không làm buôn bán lọc lừa, không làm phu xe, bốc vác được đâu!
- Nhưng tiền đâu cậu có nhiều thế. Mấy tháng nay cậu ở đâu, làm ǵ???
- Từ từ rồi sẽ biết. Ḿnh sẽ kể cho cậu nghe. Xong rồi ḿnh sẽ về Đà Nẵng. Chốn này không c̣n là chỗ dung thân của ḿnh nữa rồi. Đă đến lúc ḿnh phải chấm dứt mọi sự giả dối. Ḿnh sẽ nói hết sự thật cho ba ḿnh. Chắc chắn sự thật sẽ làm cho ông cụ đau đớn, nhưng thế sẽ tốt hơn, cho ḿnh và cho cả ông cụ. Im lặng một lát, lấm lét nh́n quanh, Nhân ghé miệng sát tai tôi, thầm th́:
- Ḿnh đang bị truy nă.
5.
Mấy tháng trước, chúng tôi chia tay nhau v́ cả hai đang lâm vào cảnh đói ăn thê thảm, Nhân bỏ đi và lang thang vào khu Chợ Lớn. Nhân kể là vào đó hi vọng sẽ không gặp ai quen, đồng thời mấy ông Ba Tàu chắc cũng có đời sống, sinh hoạt khá hơn người Việt, dễ kiếm cơm hơn. Nhưng suốt một ngày từ chợ Ḥa B́nh, rồi qua chợ Kim Biên đến chợ B́nh Tây vẫn chưa kiếm được mối nào nhờ giúp việc. Nhân mở miệng đề nghị chủ hàng để được bốc vác th́ chủ hàng nh́n Nhân đầy nghi ngờ. Bởi chàng ta vẫn c̣n bỏ áo trong quần, nai nịt đầy đủ, chân c̣n mang đôi giày da tuy đă cũ sờn, lại thêm cắp kính đen che đôi mắt sùm sụp. Ai lại tin người có vẻ trí thức như vậy chịu làm chuyện của người lao động. Chắc có mục đích ǵ đây. Nghe ngóng? Theo dơi?... Nghi là phải. Mà lúc này xă hội mới h́nh thành một lối sợ mơ hồ và đầy nghi ngại với tất cả mọi người. Chẳng ai tin ai. Cũng may vỉa hè, quán sá, phố phường cũng không thiếu những anh chàng có vẻ ngoài như vậy lê bước với khuôn mặt chán chường và tuyệt vọng. Cho nên Nhân cũng không bị để ư lắm.
Trời tối, đói meo, Nhân lê gót đến ghế đá cạnh tượng ông chủ họ Quách, người lập ra ngôi chợ này. Bức tượng đă bị đem đi đâu mất, chỉ c̣n cái bệ tượng chơ vơ. Có ba người thanh niên đang ngồi nhậu trên đó. Họ ngồi quanh, ở giữa có dĩa mồi là con gà luộc da vàng óng. Cuộc nhậu h́nh như mới bắt đầu, li rượu mới chuẩn bị xoay tua. Ngôi chợ vắng vẻ, ánh đèn vàng vọt và âm thanh chỉ là tiếng chổi quét lẹt quẹt của người phu quét chợ. Nhân ngồi ở ghế đá nh́n lên, con gà hấp dẫn quá. Hắn nuốt nước bọt liên tục. Đă mấy lần quay đi và cũng đă nhiều lần nh́n lại. Con gà vẫn bóng lưỡng khêu gợi tênh hênh giữa chiếu nhậu
Bỗng nhiên Nhân t́ tay vào ghế đá, bắn người lên. Đôi chân vừa chạm đất quét ngang, con gà bay lên nằm gọn trong tay Nhân. Ba gă thanh niên quá bất ngờ, không kịp một phản ứng nào. Nhân ngoạm một miếng vào đùi gà, nhai nhồm nhoàm. Ba gă thanh niên đă định thần, cùng hét lớn xông vào đứa đấm, đứa đá, đứa lên gối. Nhân vừa nhai, vừa cầm chắc con gà, xoay nhiều ṿng, hai chân đạp hai gă gần nhất đang chồm tới, tay c̣n lại đấm vào ngực gă kia. Ba tên bị bắn lui, kinh hoàng. Ba gă lại tiếp tục hè nhau tấn công thêm mấy bận nữa, nhưng chẳng làm ǵ được Nhân. Nhân vừa nhai vừa né đ̣n, rồi ra đ̣n nhưng chỉ mấy miếng đấm đá không nhằm chỗ hiểm. Cuối cùng cả bọn dừng tay. Gă râu xồm có vẻ đầu đàn hất hàm nhưng trong giọng nói có chút vị nể:
- Ông bạn ở đâu mà dám đến đây cướp gà của tụi này?
Nhân dừng nhai:
- Tôi đói quá, định xin mấy người anh em chút ǵ bỏ bụng, nhưng biết chắc là khó nên đành cướp vậy. Có ǵ các anh thứ lỗi.
- Ông ở băng nào mà ngón nghề cũng oách quá vậy?
- Chẳng có băng nào cả, thất nghiệp lang thang thôi….
Lời qua tiếng lại một hồi, hiểu được nhau. Giang hồ vốn trọng người tài, nên rồi cả bọn ngồi chung chiếu, nhậu suốt đêm thâu. Từ đó, Nhân nhập băng, lần hồi nhờ tài vơ nghệ cộng với trí thông minh, hắn trở thành đại ca của băng chợ B́nh Tây, từ từ lan ra một vùng khá rộng của khu Chợ Lớn, dưới trướng có vài chục đàn em, cùng nhau hành hiệp. Lúc đầu chỉ quanh quẩn công việc ở các chợ, lần lần nhảy vào bán mua, rồi buôn lậu đường dài. Càng ngày càng lấn sâu vào chốn giang hồ phạm pháp, tên tuổi của trùm Nhân nổi tiếng khắp chốn giang hồ là một đại ca mưu mô tuyệt diệu mà vơ công lại vô cùng thâm hậu, được đàn em vô cùng quư mến, tôn sùng. Tiền bạc vô ào ào. Nhớ bạn đang nghèo nhưng mặc cảm đang là thằng tướng cướp nên chẳng dám về t́m lại.
Giang hồ có lănh địa riêng, bán buôn cũng chia từng khu vực, các băng nhóm không được xâm phạm, vi phạm là sẽ có máu đổ ngay. Nhưng không lấn sân nhau th́ không tồn tại và phát triển được, nên đụng độ nhau là chuyện không thể tránh. Sau mấy tháng làm đại ca, một cuộc tranh chấp lănh thổ và mối lái giữa băng của Nhân và băng ALũ xảy ra. Đây sẽ là trận lớn, cả hai bên trang bị mă tấu, ống nước inox, dao bầu, kiếm nhọn. Một trận huyết chiến, một mất một c̣n, máu me tràn ngập chắc chắn sẽ không tránh khỏi. A Lũ là một đại ca máu mặt ở vùng này, trước tháng 4.75 là trùm khu Chợ Lớn – Phú Lâm, bị Ban bài trừ du đăng của cảnh sát Sài G̣n bắt giam ở Chí Ḥa, được thoát ra trưa 30. Hắn ngứa mắt trước ảnh hưởng càng ngày càng lan rộng của băng thằng Nhân, nên quyết đấu.
Nhân không muốn cuộc chiến diễn ra ồn ào, công an xuất hiện là điều bất lợi cho bản thân hắn và lũ đàn em, nên đến gần giờ máu đổ, Nhân đề nghị đấu tay đôi với A Lũ. Bên nào thắng sẽ được trọn quyền hoạt động toàn khu, bên thất bại sẽ giải tán hoặc gộp chung thành đàn em của băng thắng. A Lũ đồng ư ngay, bởi hắn là một tay vơ sư có hạng của vơ Thiếu Lâm. Hắn nh́n thân h́nh hơi thấp và dáng thư sinh của Nhân nên có vẻ xem thường. Cuộc đấu tay đôi sẽ diễn ra trong nghĩa địa nhị t́ khu cây da xà lúc nửa đêm. Hai thằng đúng là kỳ phùng địch thủ, bất phân thắng bại. Hơn nữa, Nhân cố tránh không sử dụng đ̣n chí mạng, chỉ muốn làm cho A Lũ và đám đàn em hắn tâm phục khẩu phục, nên cuộc chiến kéo dài hơn tiếng đồng hồ. Hai bên ra lệnh không được ḥ reo, tránh sự chú ư. A Lũ đúng là một tay vơ lâm đầy tài nghệ. Hắn tránh được nhiều đ̣n của Nhân và cũng phản đ̣n rất dũng mănh. Cuối cùng, không muốn kéo dài cuộc chiến, Nhân phải sử dụng đến ngón đ̣n giết người rất nguy hiểm. Hắn bấm ḿnh bay đến bức tường sau lưng A Lũ, chạy như gió trên tường rồi bắn ngược trở lại, tung cước ngay đầu A Lũ, A Lũ gục xuống như thân chuối bị đốn.
Đấu trường xôn xao. Cùng lúc ấy có tiếng chân chạy sầm sập, tiếng c̣i thổi và bóng nhiều công an xuất hiện ở cổng nghĩa trang. Cả bọn tháo chạy. A Lũ cố gượng dậy nhưng không nhấc ḿnh lên được. Đă chạy đi rồi, quay nh́n lại thấy A Lũ quằn quại không gượng dậy nổi, Nhân quay lại cơng A Lũ trên vai và cố thoát khỏi ṿng vây. Nhưng không kịp. Ba công an kềm sát chân anh, ôm chặt lấy Nhân, quật xuống và tra c̣ng….
Nhân bị giam ở đồn hai ngày, hai tay bị c̣ng vào song cửa sổ, chờ xe chở về Đắc Nông, nơi tập trung đám giang hồ bị bắt cải tạo lao động. Bọn đàn em bắn tin sẽ t́m cách giải cứu đại ca, đồng thời báo cho biết A Lũ chỉ bị trọng thương, đang nằm ở bệnh viện, công an canh giữ sát sao, nhưng liệt nửa người dặt dẹo. Thời đó chẳng có ṭa án, cũng chẳng xét hỏi, lập hồ sơ, cứ thế mà đi thẳng vào trại, chẳng biết ngày về. Nhân nghĩ chỉ có giải pháp duy nhất là phải trốn thôi, không thể giam ḿnh trong trại không lối thoát như thế được. Nửa đêm đó, chờ mọi người ngủ say, Nhân lấy hết sức b́nh sinh, bẻ song cửa sổ, hai tay c̣n dính c̣ng, trốn thoát. Anh chạy về sào huyệt báo tin cho đàn em, từ biệt chúng, chia chác tiền bạc và sáng hôm sau đi t́m tôi. Và chúng tôi đă gặp nhau ở dốc chân cầu Trương Minh Gỉang, khi tôi chuẩn bị tuột dốc.
Tôi hỏi Nhân:
- Cậu mua vé tàu xe ǵ chưa?
Nhân bảo:
- Ḿnh tránh mua vé, sợ bị lộ. Ḿnh sẽ đi bộ về Đà Nẵng, gặp đâu xin đi đó, được đoạn nào hay đoạn đó, chứ đi tàu dễ bị xét hỏi lắm, chắc là khó thoát. Và chúng tôi chia tay nhau. Lúc ấy là cuối năm 1976.
6.
Tôi được ghi tên đi học lại, khóa chúng tôi được nhập chung với sinh viên Sư phạm thành trường Đại học Sư Phạm Thành phố. Nhờ số tiền Nhân đưa, tôi sống được thời gian dài, dù cũng chỉ tạm đủ ngày hai bữa cơm rau ở căn tin và qua lần đổi tiền lần thứ hai 1978. Cuộc sống trôi đi, học hành rồi ra trường, tôi ra trường cũng gặp chút khó khăn lúc phân công tác. Lí lịch xấu quá, đen thui. Con công chức cao cấp chế độ cũ. Bản thân thiếu phấn đấu. Nhưng rồi trời thương, được vài người giúp đỡ, tôi được phân công về dạy ở một trường cấp 3 heo hút ở Củ chi.
Cuộc sống cũng được cho là ổn. Tôi cố t́m cách liên lạc với gia đ́nh, nhưng thư gởi đi mà không có hồi âm. Tôi cũng chẳng nhận được lá thư nào từ Pháp gởi về. Cũng chẳng nhận được chút tin tức nào của Nhân. Tất cả im ĺm như nấm mộ. Đầu năm 1978, tôi nhận được một lá thư từ nước Pháp. Lá thư của em gái tôi, cô em duy nhất mà khi tôi rời Việt Nam , em mới 14 tuổi. Em gởi từ Mỹ qua địa chỉ cũ của tôi ở Montpellier từ cuối năm 1975, nay tôi mới nhận được. Trong thư em báo tin đă di tản qua Mỹ từ tháng 4.1975, hiện ở New Hampshire, miền đông nước Mỹ đồng thời cho biết ba tôi đang bị học tập cải tạo tại Hàm Tân. Tôi chạy ra Hàm Tân th́ được tin ba tôi đă bị chuyển ra Bắc, đang ở Hà Nam Ninh. Mùa hè năm 1978 tôi ra bắc, lên Hà Nam Ninh thăm nuôi ba nhưng không được gặp mặt, đến năm sau ra lần nữa th́ được tin ba tôi đă chết trong trại. Trên đường từ bắc xuôi nam, tôi dự định ghé Đà Nẵng thắp nhang cho mẹ th́ lại biết rằng nghĩa trang Nam Ô, nơi mẹ tôi nằm đă bị qui hoạch, mộ mẹ tôi không biết t́m đâu? Như vậy, từ khi rời Đà Nẵng năm 1968, tôi chưa trở lại chốn này lần nào. Bởi chẳng c̣n ǵ để tôi trở lại, cha mất chưa t́m được xác ở chốn xa xôi. Mộ mẹ bị san bằng không dấu vết. Nhà cửa không c̣n. Trở lại chỉ thêm buồn đau và hờn tủi.
Tôi lập gia đ́nh, sinh con. Quẩn quanh với cuộc sống từ những khó khăn và thiếu thốn. Cuộc sống cứ thế trôi đi. Những kỷ niệm của ngày xưa lần hồi phôi pha. Phải tập quên để sống. Phải cứ hướng tới phía trước để tồn tại. Cho đến 2010, khi tôi tṛn 60 tuổi, về hưu, con cái cũng đă lớn, đă yên bề gia thất. Nhiều đêm không ngủ được, tuổi mới chớm già mà cứ nhớ đến quá khứ đến quắt quay. Tôi nhớ Nhân, nhớ đến những năm tháng đă qua đi và sẽ không c̣n trở lại. Không biết bây giờ Nhân sống ra sao, c̣n ở Việt Nam hay đă trôi dạt xứ nào. Thời gian quá dài, quá nhiều đổi thay, quá nhiều bất trắc. Không biết những nơi chốn xưa có c̣n như cũ nữa không? Biết bao là h́nh ảnh, biết bao là câu hỏi cứ quẩn quanh….Tôi mua vé bay về Đà Nẵng, t́m lại kỉ niệm xưa, đồng thời t́m lại người bạn thân yêu đă một thời gắn bó.
Thành phố không c̣n như cũ nữa, nhiều đổi thay. Những dấu vết kỉ niệm đă bị mất dấu. Tôi ngu ngơ giữa thành phố xa lạ. Chẳng gặp người quen, chẳng t́m ra cảnh cũ. Tôi lang thang quẩn quanh ở chợ Cồn, nơi ngă tư. Chỗ đó hồi xưa là nơi thường ngày tôi qua. Ngày xưa, bên này là cây xăng, bên kia là cư xá Đoàn Kết của quân đội, bên kia đường là nhà sách Văn Hóa, nơi tôi thường mua sách. Xuống một chút là cà phê Xướng, nơi bán những li cà phê đượm hương beurre Bretel và bánh ḿ thịt thơm nức mũi ba tôi thường ăn mỗi sáng. Đi qua đường rầy của đường Hùng Vương, có xưởng vẽ của họa sĩ Trần Viết Hậu, người họa sĩ già mà ngày nào đi học ngang qua, tôi cũng dừng chân đứng lại một chút để nh́n ông ta vẽ, tôi mê hội họa từ những nét vẽ của ông. Tất cả biến mất, chẳng c̣n dấu vết. Tôi đi loanh quanh cả chục lần chốn cũ mà không t́m thấy chút h́nh ảnh nào sót lại. Ở góc phố, tôi dừng lại mua gói thuốc. Ông già bán thuốc tóc bạc chải mượt có khuôn mặt rất quen, quen lắm, nhưng tôi vẫn chưa nhớ ra được. Tôi băng qua đường, đốt thuốc nh́n qua. Ông già đốt thuốc hút, hai ngón tay cầm điếu thuốc hững hờ, điệu nghệ. Nh́n h́nh ảnh đó, tự nhiên gợi tôi nhớ đến một người, tôi băng nhanh qua đường, ôm lấy vai người bán thuốc: Thầy Thanh, Thầy Thanh, phải Thầy không? Thầy nhớ con không?
Thầy Thanh ngỡ ngàng nh́n tôi, ngờ ngợ:
- Phải, tôi là Thanh đây, trước đây tôi có thời dạy học. Anh là ai mà biết tôi?
- Con là Ngọc. Ngọc con ông Đốc Kim, học tṛ của thầy hồi đó.
Thầy ôm vai tôi, ngấn nước mắt:
- Tôi nhớ ra rồi… Anh về hồi nào?...Trời ơi lâu quá rồi, lâu quá rồi… Mấy chục năm rồi nhỉ? Phải hơn bốn chục năm rồi. Đúng không?
Tôi và thầy Thanh ngồi trong quán cà phê, nhắc hoài chuyện cũ. Nhắc đến người đi, kẻ ở, kẻ mất người c̣n. Nhắc đến những đổi thay. Tôi hỏi thầy có nhớ Nhân không, thầy bảo làm sao quên được người học tṛ đặc biệt ấy. Thầy cho biết bây giờ Nhân khó khăn lắm, cũng khó gặp v́ Nhân t́m đủ cách để tránh mọi người. Nghe như Nhân đạp xe ba gác chở rau ở chợ Thanh Khê, đến đấy t́m chắc gặp. Thầy c̣n cho biết Hồ Lê bây giờ làm chức lớn lắm, cũng có ghé Thầy mấy lần, có khi c̣n tặng quà.
Tôi t́m về chợ Thanh Khê, hồi xưa đây là xóm chài ven biển, nghèo lắm. Bây giờ nhà cửa cao ngất như phố thị. Lân la ở chợ, hỏi nhiều người tôi t́m vào nhà Nhân men theo con đường nhỏ loằng ngoằn, sâu trong mấy cánh đồng c̣n sót lại, nhà cửa thưa thớt, chung quanh toàn rác rưởi. Căn nhà như cái lều, phía trước có khoảnh sân nhỏ, rào thưa. Con chó gầy c̣m đang phơi nắng thấy người lạ cất tiếng sủa yếu ớt. Sân vắng, tôi gọi măi không thấy ai. Một lát sau, một cái đầu bù rối hiện ra nơi khung cửa cất tiếng ồm ồm: “Hỏi ai?” Tôi bảo: “T́m Nhân”. Lại cái giọng ấy: “Nhân đi vắng rồi”. Người đàn bà hiện ra, khuôn mặt lộ diện dưới ánh nắng. Một khuôn mặt rất quen. Tôi nghĩ vẫn chưa ra. Tôi bảo: “Khi nào th́ Nhân về. Tôi đợi được không?” Người đàn bà nh́n tôi trân trân. Khuôn mặt quen lắm. Tôi vẫn chưa nhớ ra nổi khuôn mặt rất quen này. Tôi chào và đi ra ngơ. Con chó lười biếng không tiếng sủa. Người đàn bà nh́n theo lẩm bẩm chi đó không nghe được.
Tôi ngược ra đầu ngơ, ngồi ở quán bên đường, đợi Nhân. Tôi đốt đến điếu thuốc thứ ba th́ trí nhớ vỡ oà. Đúng là chị Đầm rô. Chị Đầm rỗ bán quán chè đậu rất ngon, giọng nói ồ ề. Chị Đầm rỗ dạy tôi hút thuốc lá. Chị Đầm rỗ có ánh mắt ngưỡng mộ Nhân. Phải rồi. Đúng là khuôn mặt của chị Đầm. Nhưng sao chị lại ở trong nhà của Nhân? Tôi không cách ǵ nhận ra Nhân. Nhân ngồi đó, trên chiếc ghế đẩu trơ trọi giữa sân, trong ngôi nhà có khoảnh rào thưa, dưới chân có con chó gầy g̣ quanh quẩn. Ly rượu cầm tay, miếng mồi chỉ là con cá khô nhỏ và dĩa ớt trái đỏ rực. Không c̣n nét nào của Nhân ngày xưa. Đó chỉ là lăo nông ngồi uống rượu buổi chiều. Những lọn tóc duyên dáng cũ đâu mất rồi, chỉ c̣n một nhúm tóc lơ thơ lốm đốm bạc, bết lại nằm lạc lơng trên vầng trán hói. Đôi môi đỏ cũng đă không c̣n, chỉ c̣n lại một khóe miệng khinh bạc, thâm x́ và móm mém, hàm răng trống rỗng khiến cho khuôn mặt như choắt lại. Da mặt b́ b́, thâm tái, men mét của người mắc bệnh gan kinh niên. Những nếp nhăn dồn dập làm cho khuôn mặt héo hon như trái táo tàu khô. Đôi mắt trũng, mờ tối, đầy khói u ám. Đâu mất rồi ánh mắt sáng rực đầy sát khí của Nhân bốn mươi năm trước. Siêu nhân đây ư? Tấm gương của nhiều bậc cha mẹ đây sao? Niềm mơ ước của nhiều người !!! Chỉ c̣n lại là một tấm thân tiều tụy và hom hem thảm sầu. Chắc chắn là không phải là sự tàn phá của thời gian. Thời gian không thể xóa hết dấu vết của một con người tàn nhẫn đến như thế. Chỉ có nỗi đau đớn của cuộc đời, tuyệt vọng, tủi nhục, cay đắng và sự thất bại cùng cực mới làm cho một con người đổ gục đến vậy. Nhân hoàn toàn mang h́nh dáng của một con người khác.
Tôi ôm Nhân, những giọt nước mắt trào ra ướt mặt. Từ thân thể Nhân bốc lên một mùi nằng nặng. Mùi chua của mồ hôi lâu ngày, mùi úng thối của rau củ, mùi rượu trộn lẫn với mùi bụi đời đắng cay. Tôi lại khóc. Tôi cầm lấy tay Nhân, bàn tay nhiều vết xước, màu da đen tái lốm đốm mủ cây trái, những móng tay cũng đầy nhựa, nứt nẻ, nhiều vết chai sần. Tôi nh́n xuống đôi chân của Nhân. Đôi chân cũng khẳng khiu, sứt sẹo, đen x́, những chiếc móng đầy cáu ghét, đôi dép đứt quai được buộc lại bằng sợi dây nhựa đỏ, đế ṃn vẹt. Lúc đầu Nhân hững hờ ôm vai tôi, rồi bỗng siết chặt và người Nhân rung lên. Tôi khóc như trẻ con. Bỗng Nhân buông tay và nói như mắng:
- Đụ mẹ, mày vẫn như xưa, lúc nào cũng ẩm ướt.
Tôi lại thêm một ngạc nhiên, không những Nhân đổi thay h́nh dáng, mà c̣n thay đổi luôn cách xưng hô, và biết chửi thề. Suốt thời gian dài quen biết nhau, chưa bao giờ chúng tôi xưng hô mày tao với nhau, chỉ gọi nhau là cậu tớ, Tôi chưa một lần nghe Nhân buột miệng chửi ai. Tôi trố mắt nh́n Nhân, trời ơi, Nhân ngày xưa đă chết thật rồi. Biết đổ lỗi cho ai đây, hoàn cảnh, cuộc đời hay thời thế. Hay là đổ cho số phận.
Tôi ở lại với Nhân ba ngày c̣n lại của chuyến đi. Ban ngày hai đứa lang thang với những chốn kỷ niệm cũ, lê la các hang quán. Đêm về, hai đứa kể nhau nghe những chuyện của đời nhau, những chuyện đời buồn nhiều hơn vui. Tôi mua sắm nhiều vật dụng cần thiết của cuộc sống, chị Đầm rất vui khi nhận những món quà này, riêng Nhân vẫn dửng dưng…
7.
Hồi đó, cuối năm 1976, Nhân vội vă trở về Đà Nẵng để trốn lệnh truy nă. Chuyến đi kéo dài hơn tuần lễ. Đón xe dọc đường từng chặng, có khi đi bộ suốt buổi. Suốt đoạn đường cũng chẳng có chuyện ǵ. Nhưng hôm từ B́nh Định về Quảng Ngăi, sau một bữa nhậu say quắc cần câu với cánh tài xế, sang hôm sau khi tỉnh rượu, Nhân thấy ḿnh nằm ở vệ đường ở Mộ Đức, tiền bạc trong túi bị tước hết. Hai tên tài xế cho Nhân đi nhờ biến đâu mất. Cũng may, Nhân đă chia nhỏ bó tiền, để mỗi nơi một chút, nhờ vậy, cũng c̣n chút tiền dấu trong đôi giày, dù không nhiều lắm. Đến Đà Nẵng nửa đêm, căn nhà cũ của gia đ́nh nay đă biến thành cơ quan của chính quyền mới. Lang thang suốt đêm, thấy ḿnh như kẻ xa lạ ở một thành phố khác. Lân la quán cà phê gần ngôi nhà cũ từ tờ mờ sớm, Nhân biết được gia đ́nh ḿnh đang ở trong một con kiệt nhỏ cuối đường Hoàng Diệu, gần đường rầy xe lửa. Ngôi nhà ngày xưa đă bị trưng dụng từ khi cách mạng về, ba Nhân nhờ ngày trước có tham gia kháng chiến chống Pháp, trước 75 cũng có thành tích nuôi dấu cán bộ ǵ đó, nên không bị đi học tập cải tạo, nhưng không được sử dụng.
Nhân vừa bước vào ngơ, ba Nhân đă nhận ra ngay. Ông cuống quit ôm lấy Nhân, miệng cứ lập lại măi một câu hỏi: “Về lúc nào? Sao lại về? Về lúc nào? Hành lí đâu?” Nhân cũng ôm lấy cha, nước mắt giàn giụa:
- Ba ngồi xuống đây nghe con nói, ba ngồi xuống đi.
Nhân qú dưới đất, lạy mấy lạy, cứ lập đi lập lại:
- Ba ơi, con bất hiếu không làm được ước nguyện của ba rồi.
Ông Đốc ngồi sững sờ, mang máng hiểu đă có một tai họa tày trời. Niềm tin của ông, lẽ sống của ông. Sao lại thế này? Nhân vừa khóc, vừa lạy, vừa kể hết mọi chuyện. Lâu lâu lại nấc lên, nước mắt đầy mặt. Ông Đốc có cảm giác như ngàn lưỡi dao đâm vô ngực, xoáy mạnh. Tai lùng bùng, trái tim như đang có bàn tay ai bóp nghẹt. Đầu óc choáng váng, trái đất như sụp dưới chân ông, ông thấy khó thở, trước mặt chỉ là một khoảng tối vô tận. Nhân kể lể không biết bao lâu, không thấy ông Đốc động tĩnh ǵ. Nhân ngước lên, nắm lấy tay cha. Anh hoảng hốt như điện giật, tay ông Kim lạnh ngắt như nước đá, cứng đờ. Nhân hốt hoảng ngồi lên, nh́n thấy khuôn mặt trắng bệt, hai mắt mở trừng trừng của ba ḿnh, anh hét lên:
- Ba ơi, con giết ba rồi, ba ơi!!!
Ông Đốc đă tắt thở từ lúc nào, mặt đanh lại, hai mắt vẫn mở, hai hàm răng nghiến chặt, giận dữ.
Đám ma diễn ra lạnh lẽo, chỉ c̣n hai anh em: Nhân và cô em gái. Cô em kế Nhân bị bệnh thần kinh không biết lang thang ở đâu mà bị cưỡng hiếp có bầu, rồi băng huyết lúc sinh, chết hồi đầu năm. Đứa em bị bệnh down th́ mất tích trong những ngày chộn rộn cuối tháng ba năm bảy lăm. Thằng em trai kế Nhân nghe nói đi bộ đội đóng ở Tây Ninh, nhưng chẳng có địa chỉ liên lạc. Hôm đưa đám trời lại mưa suốt buổi, hai anh em mặc áo xô, chống gậy trông thảm thiết giữa đồng trống. Nhân không khóc, nhưng hai mắt đỏ ngầu.
Đám tang xong xuôi, Nhân đi t́m Dạ Lan. Gia đ́nh Dạ Lan cũng lâm vào bi kịch. Hôm Dạ Lan về Huế thăm bà ngoại, gia đ́nh ông Bửu Hân tổ chức vượt biên. Hai vợ chồng và cậu con trai bị băo tố d́m xác xuống đáy biển, chuyến đi đó chỉ có mấy người được tàu lớn cứu thoát, tạm ngụ ở Hồng Kông. Nhà bị tịch thu v́ tội phản quốc. Dạ Lan xin được ở lại trong căn pḥng nhỏ dành cho người giúp việc ở góc sân cùng với cây đàn piano. Không biết v́ lí do nào, những người phụ trách cũng chấp nhận.
Nhân nhiều lần t́m đến chỗ ở của Dạ Lan, nhưng nàng không tiếp, cứ trốn tránh măi. Sau cùng, hai người gặp mặt nhau, Dạ Lan cho biết nàng đang mang thai, nhưng không cho biết cha đứa bé là ai. Sững sờ. Nhưng Nhân chấp nhận tất cả, chỉ mong ước được sống cùng nhau. Nhân cũng không t́m hiểu ai là cha đứa bé…Sau này, Nhân mới biết rằng cái bào thai là kết quả của cuộc trao đổi để nàng được ở lại căn pḥng nhỏ đó cùng với cây đàn. Và hai người đồng ư chung sống, không lễ cưới, không hôn thú, trong căn pḥng chật hẹp dưới gốc cây ngọc lan, kết cục một cuộc t́nh như thế cũng là một đoạn kết đẹp v́ lúc bấy giờ là thời kỳ loạn lạc, nhiều bất trắc.
Nhưng cuộc sống không phải chỉ có t́nh yêu là đủ. Nhân không t́m đâu được việc làm, v́ cũng chẳng có giấy tờ chứng minh năng lực, lí lịch lại mù mờ mà cũng v́ thời bấy giờ phải có mối quan hệ nhất định nào đó mới có thể kiếm được việc. Loay hoay măi với cơm áo, cuộc sống gia đ́nh bắt đầu thiếu vắng tiếng cười. Lương cô giáo của Dạ Lan với tiêu chuẩn mười ba kí gạo bây giờ phải chia ra cho hai người, những bữa cơm toàn độn sắn khoai với bo bo, canh rau và cá. hẩm Mùa đông năm đó, Dạ Lan bị tai nạn xe cộ lúc đi dạy học về, chiếc xe đạp cong niềng, găy phuộc. Dạ Lan chỉ bị trầy sướt nhưng lại bị hư thai, máu nhuộm đỏ phần dưới cơ thể. Không biết kiếm đâu ra tiền, Nhân đành bán chiếc piano lấy chỉ vàng lo thuốc men cho vợ. Ở bệnh viện về, biết chiếc đàn đă bị bán, Dạ Lan im lặng suốt cả tháng, chẳng hé một câu nào. Nhân thấy ḿnh có lỗi, và Nhân nhớ dự định của ḿnh khi bước đầu du học, sẽ mua cho Dạ Lan chiếc đàn piano tốt nhất lúc tốt nghiệp trở về. Dự định không thực hiện được lại đem bán chiếc đàn kỉ niệm của Dạ Lan. Nhân cảm thấy ḿnh hèn hạ và bất lực. Thời ḱ này, người ta rủ nhau đi săn trầm, kiếm được rất khá. Trước bức bách của đời sống và nỗi buồn khó nguôi của Dạ Lan, Nhân quyết định vào núi t́m trầm, mong đổi đời, hi vọng sẽ mua lại đền cho vợ chiếc đàn khác.
Rừng rú bao la, ngậm ngăi t́m trầm, những chuyến đi nhiều khi kéo dài cả mấy tuần. Cả bọn sống như dân du mục, đến đâu dựng lều trại ở đó. T́m trầm là công việc chẳng dễ dàng ǵ, mưa gió, rắn rít, thú dữ...tất cả đều đáng sợ, có thể chấm dứt đời người bất cứ lúc nào. Nhưng đáng sợ hơn cả là con người. Lo nhất là lúc ăn được trầm, đó là thời gian sinh tử, phải rời rừng ngay bất cứ giá nào, nếu muốn c̣n sống để trở về. Chỉ cần một phát đạn, hay chỉ là một nhát dao, một cú đâm từ sau lưng, số trầm vừa kiếm được sẽ không c̣n và tính mạng sẽ bị định đoạt. Sống như kẻ du mục và cư xử như những kẻ du thủ. Nhân ḥa ḿnh vào thế giới đó, và trở thành thủ lănh một nhóm ba người. Suốt mấy tháng gần như kiệt sức và cũng chẳng c̣n bao nhiêu vốn liếng, trầm vẫn là những giấc mơ. Cả bọn quyết định đi sâu vào rừng nguyên sinh, giáp ranh với vùng Tây nguyên. Trúng đậm. Có cả kỳ nam. Chuyến này sẽ đổi đời. Ba người run rẩy gói ghém, rời rừng. Mưa như trút. Mỗi người một ba lô đầy căng trầm và kỳ nam. Trời nhá nhem, sấm sét xé trời, đi ngang qua một đường ṃn, dưới là vực sâu thăm thẳm. Một nhóm cướp xuất hiện như từ dưới đất mọc lên. Tiếng nổ đầu tiên hạ gục ngay người đi đầu, xác rơi xuống vực cùng chiếc ba lô. Nhân hét như sấm, băng lên, nhắm vào thằng đầu đàn đang cầm súng, một cú song phi, tên cướp ngă ngửa, súng văng ra. Nhân nhanh chân đạp ngay báng súng, bật lên, cây súng nằm trong tay như một ánh chớp. Anh lên đạn, bắn chỉ thiên nguyên một tràng. Bọn cướp lóp ngóp bỏ chạy.
Hai người chạy dưới mưa, băng qua con suối tràn nước. H́nh như lũ về. Những thác nước trắng xóa ào ạt. Nhân và người đồng hành lóp ngóp bơi qua con suối. Nước dữ dội, cuốn phăng phăng. Cả hai mệt lử. Ranh giới sống chết. Đang cố chống trả ḍng nước cuồn cuộn, Nhân nghe tiếng kêu thảm thiết của người bạn. Anh quay lại, nước đang kéo người bạn xa dần. Nhân cố bương tới, nắm được tay trơn tuột. Anh bạn sợ hăi, run rẫy, lắp bắp: “Cứu tôi..Cứu tôi”. Lại tuột tay, Nhân cố bơi tới, anh bạn buông ḿnh xuôi ḍng nước, chiếc ba lô của anh ta rời khỏi người trôi băng băng. Anh ta cố với theo nhưng không kịp. Nhân cố vượt lên, nắm được tay bạn, gh́ hết sức kéo lại. Lại một đợt nước ào ạt, chiếc ba lô của Nhân tuột khỏi vai, trôi theo ḍng nước dữ. Không tiếc, phải sống đă. Cố lên, gắng lên. Nước lũ đang về, những tiếng ầm ầm như sấm động. Nhân ôm bạn, cố vươn lên. Đến bờ, lại tuôn chạy trốn lũ. Người bạn như cái xác không hồn, líu díu chạy theo Nhân. Mưa rát mặt. Những cành cây quất vào thân thể. Cứ bương tới. Bương tới. Để sống. Cả hai chạy ra tới b́a rừng, bên kia là quốc lộ. Sống rồi. Hai người ôm lấy nhau, nước mắt ḥa nước mưa. Lại trắng tay. Đón được một chiếc xe của bộ đội sau khi ăn hai tô phở lớn ngút khói ở quán phở bên đường. Nhân thấy khỏe hơn và lúc đó anh mới thấy tiếc cái ba lô kỳ nam vừa mất. Một gia tài đă tuột khỏi tay. Ngồi trên xe dưới cơn mưa tầm tă, Nhân nhớ Dạ Lan đến cồn cào. Anh h́nh dung thân thể trắng ngà, thơm tho của vợ. Anh nhớ tiếng rên như mèo kêu của nàng khi cả hai lên đến đỉnh của yêu đương. Mái tóc dài xơa trên nền drap trắng. Nỗi nhớ xôn xao trong dạ, anh mong về mau để được ôm nàng trong ṿng tay với những lời yêu thương
Nửa đêm Nhân mới về đến căn nhà nhỏ dưới cây ngọc lan. Phố vắng tanh. Mưa vẫn ào ạt. Anh đội mưa đi về, định tạo một sự ngạc nhiên cho Dạ Lan. Căn pḥng đèn mờ sáng. Cửa chỉ khép hờ. Anh nhẹ nhàng đẩy cửa. Anh sững người. Dưới ánh đèn mờ ảo, trên giường, những khoảng trắng da thịt loang loáng theo nhịp. Tiếng thở của người đàn ông, tiếng rên như mèo kêu của người đàn bà. Khốn nạn. Máu Nhân như đông cứng lại. Tim muốn vỡ ra. Hai bàn tay bỗng nắm chặt, gồng lên chuẩn bị một cú đấm. Đôi chân muốn vọng động. Chỉ một cú tấn công, sẽ có người chết. Bỗng Nhân run rẩy như người mắc kinh phong, cả thân người giật không kiểm soát được. Những giọt nước mưa từ người anh đọng vũng trên sàn nhà. Đầu anh bỗng nhức như muốn vỡ ra. Tim loạn nhịp. Anh lặng lẽ đi ra, ngồi dưới gốc ngọc lan, mưa vẫn xối trên người anh. Nhân thấy ḿnh bất lực, tự khinh ḿnh. Anh chẳng trách ai cả. Chẳng qua cũng bởi tại anh, v́ anh chẳng làm tṛn trách nhiệm của một người chồng. Anh chỉ mang lại những nỗi đau. Nhân ngồi như bức tượng suốt đêm. Trời gần sáng, chân trời sáng lên một vệt mờ. Có tiếng kẹt cửa, người đàn ông len lén đi ra, lặng lẽ đi về cuối phố. Nhân chẳng cần biết đó là ai. Chỉ biết đó là người đàn ông đă ngủ với vợ ḿnh suốt đêm qua. Từng đó cũng đă đủ.
Trời sáng hẳn. Dạ Lan mở cửa, dắt xe ra. Nàng quay lại khóa cửa th́ nh́n thấy Nhân. Thoáng một chút hoảng hốt. Nàng cất tiếng:
- Anh về hồi nào mà không vào nhà? Sao lại ngồi dầm mưa thế này?
- Về hồi hôm. Không vào v́ căn nhà này không c̣n chỗ cho tôi nữa rồi.
Dạ Lan tái mặt, người như muốn ngă, nàng níu cánh cửa, hoảng hốt, lắp bắp. Chiếc xe ngă chổng chơ bên thềm. Không chờ câu nói tiếp của Dạ Lan, Nhân lẳng lặng đi nhanh ra đường. Phố bắt đầu một ngày mới. Anh bước mà chẳng biết đi đâu. Cả ngày hôm đó, Nhân say khướt. Mấy hôm sau anh rời thành phố, lại đi vào núi. Gần nửa năm sau, Nhân mới lại về. Lần này trở về, Nhân định sẽ quên hết, sẽ sống lại với Dạ Lan, làm lại một chương mới. Quên tất cả. Nhưng, Dạ Lan đă không c̣n nữa. Một tuần lễ sau khi Nhân bỏ đi, không thấy Dạ Lan đến lớp, nhà trường đến t́m nàng th́ phát hiện Dạ Lan đă treo cổ tự sát. Nàng mặc chiếc áo màu tím than, cổ quấn chiếc khăn quàng màu tím nhạt, đi đôi guốc cao cũng màu tím. Dây treo cổ siết làm cho lưỡi nàng thè ra, khuôn mặt cũng tím rịm.
Từ hôm đó, thành phố thêm một người điên. Nhân lang thang bờ bụi, lúc nào cũng say khướt, Áo quần càng ngày càng rách bươm, hôi hám, tóc tai bù xù, dơ bẩn. Ban ngày Nhân thường đi dọc biển, lượm những cành cây khô, bẻ nhỏ mang đến tiệm bán trầm hương, đ̣i bán với giá cao, khi người ta bảo không mua, đuổi đi, Nhân chưởi một tràng tiếng Pháp và bắt đầu xổ tiếng Tây giờ này qua giờ nọ, không ai hiểu. Đêm đến, anh múa vơ trên hè phố, miệng lẩm bẩm tên Dạ Lan. Anh khóc cười vô chừng như mưa nắng. Anh sống trong một thế giới khác. Những người trước đây biết tài năng của Nhân, chỉ biết chép miệng lắc đầu, thương cho một số phận. Lúc đầu, bên công an nghi Nhân giả điên với mục đích mờ ám chính trị nào đó, nhưng rồi sau một thời gian thẩm vấn và theo dơi, chẳng thu thập được ǵ. Nhân sống như vậy gần hai năm dài, rồi bỗng dưng thành phố vắng bóng người thanh niên điên loạn nói toàn tiếng Pháp.
Nhân lại đi vào núi, đến Bồng Miêu rồi qua Phước Sơn đào vàng. Ở đâu anh cũng trở thành đại ca v́ thế giới của những kẻ săn vàng là thế giới của bạo lực, giết nhau như cơm bữa, mà Nhân th́ vơ nghệ cao cường, nên đắc dụng trong cái thế giới máu và vàng đó. Hơn nữa, sau những biến cố của cuộc đời, Nhân bất cần thân thể, liều lĩnh và tàn nhẫn. Những đặc tính đó ở chốn giang hồ không xanh cỏ sớm th́ chỉ là lănh chúa. Nhân bắt đầu giàu có, những miếng vàng đào được biến Nhân thành một đại gia, tiêu tiền như rác. Anh về phố, mua một chiếc đàn piano mới cứng, thuê xe chở đến mộ Dạ Lan, ngồi suốt ngày độc thoại với cỏ cây, giun dế. Khi hoàng hôn xuống, anh đốt chiếc đàn. Lửa cháy rừng rực sáng một góc nghĩa trang.
Trong một lần nhậu ở quán bên biển Mỹ Khê, sau khi đă chếnh choáng th́ anh nghe ở bàn bên đang nói về anh. Một tay anh chị chắc cũng đă xỉn, nói với mọi người:
- Đụ mẹ, tưởng đi Tây đi Mỹ về làm ông này bà nọ, cuối cùng cũng chỉ là một thằng đi mót vàng. Lại thêm giết cha, giết vợ.
Nhân loạng quạng bước qua, chỉ vào mặt tên đó và bảo:
- Đụ mẹ mày là thằng nào mà dám trêu ông, mày vừa bảo ǵ, nhắc lại xem nào.
Thằng kia cũng chẳng phải tay vừa. đứng lên hùng hổ, nói chưa hết câu đă ngă vật ra giẫy đành đạch. Nhân vung tay một cú atémi chặt vào gáy của địch thủ. Hắn chết ngay sau mấy cái giẫy. Cả quán xôn xao, đứng cả lên. Nhân lừng khừng bước ra quán, xiêu vẹo trên đường. Tay chủ quán bắt vào mạch của nạn nhân, hét lớn:
- Nó chết rồi, bắt cái thằng giết người lại.
Ai cũng la hét nhưng chẳng ai có một hành động cụ thể nào. Nhân bước ra ngơ, đi đến đồn công an bên kia đường, tự thú. Án giết người, ṭa xử 15 năm.
Ở tù trên rừng, lao động đúng 9 năm th́ Nhân được đặc xá. Tiều tụy trở về thành phố, Nhân chưa biết ḿnh sẽ sống như thế nào th́ cơn sốt rét ác tính quật ngă anh. Anh bất tỉnh bên vệ đường. Người đi đường mang anh vào nhà thương, anh mê man suốt mấy ngày, thân thể như cái xác ve, không một người thân chăm sóc. Số mệnh đẩy đưa, hôm đó chị Đầm vào bệnh viện thăm người quen. Đi t́m pḥng, trời xui đất khiến thế nào mà chị nh́n ra Nhân đang thoi thóp trên giường bệnh. Chị ở lại chăm sóc cho Nhân mấy tháng ṛng, lúc xuất viện chị đưa Nhân về nhà ḿnh, tiếp tục lo miếng ăn, giấc ngủ cho Nhân. Và rồi họ sống như vợ chồng. Lúc trước chị Đầm ở bàu Thạc Gián, bán rau ở chợ Cồn, sau đó khu bàu bị quy hoạch, được đền bù được ít tiền th́ chị gặp Nhân, lo thuốc thang cho Nhân, c̣n lại một ít, hai vợ chồng mua khoảnh đất ở Thanh Khê. Vợ bán rau c̣n chồng chạy xe ba gác, sống tạm cho xong một đời gần mười mấy năm nay, loay hoay măi mà không đủ đút lỗ miệng.
Tôi, Nhân và thầy Thanh ngồi uống cà phê ở Bạch Đằng. Điện thoại của thầy Thanh reo, thầy bảo đến đi, đến đi, có Ngọc ngồi với Nhân, đến cho vui nhé. Tôi hỏi ai vậy, thầy bảo:
- Hồ Lê, Hồ Lê bữa trước gặp tôi có nói là khi nào ngồi với mấy anh th́ bảo Lê ra cho vui.
Hồ Lê đến, vẫn to cao lừng lững, trông c̣n khỏe hơn xưa. Hắn mang vợt tennis, giày Adidas, áo thun cá sấu trắng kẻ sọc, nh́n như tài tử. Sau lưng hắn có hai thanh niên trẻ, đi kè kè, chắc là bảo vệ. Vừa bắt tay tôi hắn đă hất hàm: Chào. Lúc này mày c̣n sợ tao không. Tôi buột miệng:
- Sợ gấp đôi ngày xưa.
Hắn cười cười:
- Sao vậy?
Tôi tiếp liền, sợ sẽ không dám nói nếu ngần ngừ:
- Ngày xưa tao sợ mày v́ mày có sức mạnh, bây giờ mày vừa vẫn có sức mạnh lại thêm quyền lực, sợ gấp đôi là phải rồi.
Thầy Thanh giảng ḥa:
- Anh em bạn cũ gặp nhau, mừng vui đi, hằm hè nhau làm ǵ hè.
Tôi chợt nhớ ngày xưa tôi hay chưởi thầm nó và tự bảo anh hùng mười năm trả thù chưa muộn. Bây giờ đă bốn mươi năm trôi qua, tôi vẫn là thằng dưới cơ.
Nhân bỗng lên tiếng:
- Mày biết ngày xưa tại sao thằng Hồ Lê ghét tụi ḿnh không?
Tôi chưa kịp trả lời th́ hắn nói luôn:
- Ngày trước hắn thèm cuộc sống của chúng ta mà không có được nên ganh tỵ. Bây giờ hắn có điều kiện, mày thấy không, hắn đang tập tành sống như ngày xưa cha ông chúng ta đă sống, ăn chơi, nhậu nhẹt, đánh gôn, chơi tennis, thế thôi.
Thầy Thanh xua tay:
-Thôi mà, cay cú nhau làm chi, vui với nhau đi.
Hồ Lê im lặng, chẳng trả lời. Hắn đang nghĩ ǵ nhỉ? Bữa cuối ở Đà Nẵng, tôi đi mua cho Nhân đôi săng đan, hắn bảo mua dép nhựa dễ đi hơn, nhưng tôi nói thay đổi tư duy cho đời khá hơn đi, mang dép da vẫn tốt hơn chứ. Hắn cười: “Đụ mẹ, đương nhiên da phải hơn nhựa rồi”. Tôi rút hết tiền tiết kiệm được 37 triệu, tôi đưa hết cho vợ chồng Nhân. Chị Đầm cầm tiền cứ khóc măi, cám ơn tôi hoài. Tôi bảo với chị:
- Đây là tiền của Nhân, tôi gởi lại cho Nhân chứ không có ơn huệ ǵ trong sự việc này, chị đừng bận tâm. Sau này, cần ǵ cứ bảo tôi, tuy cũng chẳng giàu có ǵ nhưng tôi với Nhân là hai anh em, phải biết giúp nhau chứ.
Hôm tiễn tôi ra phi trường, chị Đầm khóc và Nhân cũng rơm rớm nước mắt khi ôm tôi.
8.
Tôi về Sài G̣n được nửa tháng th́ chị Đầm điện thoại cho tôi. Bữa đó trời mưa, nghe tiếng được tiếng mất v́ chị khóc nhiều hơn nói. Đại khái là Nhân đă bị tai nạn, xe lửa cán nát đôi chân của Nhân, không biết có qua nổi không?
Gần Tết Nguyên Đán, mua vé quá khó khăn, tôi phải chầu chực hai hôm ở phi trường mới kiếm được cái vé bay ra. Nhân nằm đó, hai chân đă cưa đến bẹn, băng trắng cả phần dưới. Người hắn teo tóp, xanh mướt. Hắn cầm tay tôi, rưng rưng. Đôi săng đan mới mua để trên đầu giường. Nhân bảo:
- Ḿnh để nó ở đây để nhớ đến cậu, cậu bảo ḿnh trong năm tháng c̣n lại gắng bước qua số phận, ḿnh cũng muốn bước qua, nhưng giờ c̣n chân đâu nữa mà bước, hở Ngọc. C’est bien!
Tôi khóc và ngạc nhiên v́ thấy Nhân đă xưng hô như xưa, như cái thuở chúng tôi là những thanh niên với tương lai rộng mở. Và kiểu nói “C’est bien” làm tôi nhớ đến Andre Gide, năm 1951 lúc sắp từ trần, cũng bảo “C’est bien”, và nhà triết học Kant cũng thế, lúc sắp ĺa đời cũng buột miệng: “Es ist gut”. Có phải là điềm gở chăng. Hay là suy nghĩ của các thiên tài đối với cuộc đời điên dại này. Với tôi, Nhân cũng là một thiên tài, nhưng là thiên tài mắc đọa.
Chị Đầm kể hôm trước đi chở rau ở chợ về, ngang qua đường rầy xe lửa. Có hai mẹ con đang băng qua đường rầy khi xe lửa đang ầm ầm chạy tới. Mọi người la oai oái, không biết phải làm ǵ. Nhân bay từ chiếc xe ba gác, đẩy hai mẹ con ngă sấp phía bên kia, và Nhân kẹt đôi chân trên đường rầy, những bánh xe lửa nghiến qua, nát bét. Chị lại khóc và lo lắng. Tôi biết chị thương Nhân lắm. Thương từ khi Nhân ở đỉnh cao cũng như lúc Nhân ở vực sâu.
Có hai cô nhà báo và anh chàng quay phim của Đài Truyền h́nh vào phỏng vấn Nhân. Nhân được trở thành gương người tốt việc tốt. Nhân cầm bằng khen và bao thư, cô nhà báo giương máy ảnh cứ hét lên: "Cười đi, cười đi..1..2..3.. chụp nè". Máy quay phim chạy sè sè. Mặt Nhân nhăn nhúm v́ đau đớn. Chị Đầm thảng thốt lo âu. Hôm ngồi trên máy bay về lại Sài G̣n, đọc trên báo thấy h́nh của Nhân, nụ cười như đang khóc.
Lời Phật Dạy: Đoán Biết Người Có Vận Mệnh Tốt Hay Xấu Chỉ Cần Nghe Họ Nói
“Lời nói do tâm sinh”, người có tâm tính tốt xấu thế nào đều được thể hiện rơ nét qua từng lời nói, hành động.
1. Lời nói do tâm sinh
Lắng nghe lời Phật dạy. Lời nói chính là biểu hiện rơ rệt nhất của một người có đức hay không, lời nói cần giữ thủ đức, có như vậy mới giữ được phúc báo. Tại sao chỉ mất 2 năm để học nói nhưng ta phải dành cả đời để học cách im lặng?
Nói là một loại năng lực, im lặng là một loại trí tuệ. Mệnh của con người có tốt hay không có thể nh́n cách người đó nói chuyện là có thể nhận biết. Hàng ngày không nhất định đều phạm phải việc tổn đức, nhưng nói chuyện thốt ra những điều khó nghe, làm tổn thương người khác th́ đương nhiên sẽ mất đi phúc báo.
Cuộc sống của những người hay dùng những lời lẽ sắc nhọn làm tổn thương người khác thường là những người cô đơn, ít bạn bè. Thực tế là không người chồng nào muốn về nhà nếu có một cô vợ thường xuyên ch́ chiết, trách móc; không có đứa con nào hạnh phúc nếu có cha mẹ không nói lời dịu dàng mà chỉ quát nạt, la mắng; không có người bạn nào hứng thú giao thiệp với người hay nói lời cay độc, b́nh phẩm ác ư…
Người có vận mệnh tốt là người ăn nói có chừng mực, mỗi lời nói đều thể hiện là người có đạo đức, họ không dùng ngôn từ mạnh để phê phán, chê bai người khác, không dài ḍng nói từ chuyện nọ sang chuyện kia, không kể công của bản thân ḿnh sau khi đă giúp ai đó. Lời nói của họ luôn chân thành, với tâm ư động viên, khích lệ người khác.
Biết rơ về một người, không cần nhất thiết phải tận nói, hăy lưu lại cho người ta ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu lại chút “khẩu đức” cho ḿnh. Trách một người không cần phải tận trách, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu được chút độ lượng cho ḿnh.
Có công không cần đ̣i hỏi tận cùng, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu được chút khiêm nhượng cho ḿnh.
Đúng lư cũng không cần đoạt tận, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu được chút khoan dung cho ḿnh.
Tài năng đừng quá ngạo mạn, hăy lưu lại cho người ba phần khoảng trống, đây cũng là lưu chút đức khiêm hư cho ḿnh.
Ngày tháng tích tụ, bao nhiêu phúc báo cũng từ cái miệng mà đi hết nếu cứ thường xuyên gây khẩu nghiệp. Lời nói không hay sẽ làm tan vỡ mọi mối quan hệ, dù trước đó phải khó khăn để xây đắp. Thực tế là không người chồng nào muốn về nhà nếu có một cô vợ thường xuyên ch́ chiết, trách móc; không có đứa con nào hạnh phúc nếu có cha mẹ không nói lời dịu dàng mà chỉ quát nạt, la mắng; không có người bạn nào hứng thú giao thiệp với người hay nói lời cay độc, b́nh phẩm ác ư…
Cổ nhân nói: "Lời do tâm sinh", một người có tâm tính như thế nào th́ sẽ nói ra những lời như thế. Người có ḷng bao dung lời nói ra sẽ nhẹ nhàng ḥa ái, người trong tâm đầy oán hận, lời nói ra sẽ hung hăng, cay nghiệt. Người khiêm nhường lời nói ra sẽ chừng mực nhă nhặn. Người tự cao lời nói thường khoa trương phách lối.
2. Nước sâu th́ ḍng chảy chậm, người tôn quư th́ nói năng từ tốn
1. Việc gấp, từ từ nói. Gặp chuyện gấp cũng b́nh tĩnh suy nghĩ một chút, sau đó từ từ nói rơ ngọn ngành, sẽ khiến cho người nghe cảm thấy ổn định, từ đó tăng độ tin cậy của mọi người đối với bạn.
2. Việc nhỏ nói hài hước. Đặc biệt là một vài lời nhắc nhở có thiện ư, bạn nên dùng những câu nói đùa hài hước, sẽ khiến cho người không cảm thấy cứng nhắc, nặng nề. Nói đùa một chút khiến chuyện to thành chuyện nhỏ, họ không những vui vẻ chấp nhận lời nhắc nhở của bạn mà c̣n tăng thêm thiện chí với bạn.
3. Việc chưa hiểu rơ, hăy nói một cách cẩn thận. Đối với những việc bạn chưa nắm rơ, hăy cân nhắc để diễn đạt một cách cẩn thận, sẽ khiến cho người nghe cảm thấy rằng bạn là người đáng tin cậy.
4. Việc chưa xảy ra, không nên nói linh tinh. Mọi người ghét nhất ăn nói hàm hồ, nếu bạn chưa bao giờ phỏng đoán một cách tùy tiện hoặc nói những chuyện chưa xảy ra, bạn sẽ khiến cho mọi người cảm thấy rằng bạn là người trưởng thành, có tu dưỡng, cũng là một người làm việc chăm chỉ, có trách nhiệm.
5. Việc chưa làm, đừng nói lung tung. Tục ngữ có câu “không có khoan kim cương, th́ đừng mong ôm nghề đồ gốm”, bạn không nên hứa làm một việc ǵ đó mà bạn không chắc có thể làm được, sẽ khiến cho người nghe cảm thấy bạn là một người “nói là tin, làm là được”, và họ sẽ rất tin tưởng bạn.
6. Không nên nói những chuyện làm tổn thương người khác. Không được tùy tiện dùng lời nói làm tổn thương người khác đặc biệt là giữa những người thân. Như vậy mọi người sẽ cảm thấy bạn là người lương thiện, giúp cho việc duy tŕ và gia tăng t́nh cảm.
7. Đối với những việc đau ḷng, bạn không nên gặp ai cũng nói. Khi ai đó bị tổn thương trong ḷng, đều muốn thổ lộ với người khác, nhưng nếu cứ gặp ai bạn đều nói, sẽ khiến người nghe phải chịu một áp lực lớn, rất dễ sinh nghi ngờ và xa lánh bạn. Đồng thời, bạn sẽ để lại ấn tượng muốn trút bỏ đau khổ của bạn lên người khác.
8. Những việc của người khác th́ nên cẩn thận trong lời nói. Giữa con người với con người cần phải có một khoảng cách an toàn, không nên b́nh luận hay nói ra những chuyện của người khác, sẽ mang lại cảm giác an toàn cho những người mà bạn giao tiếp.
9. Việc của bản thân, lắng nghe người khác nói như thế nào. Bạn nên lắng nghe cách nh́n của người khác khi nói về ḿnh, điều đó có thể để lại ấn tượng khiêm tốn cho người khác, đồng thời biểu hiện rằng ḿnh là một con người thấu t́nh đạt lư.
10. Chuyện của con cái, cần nói rơ ràng. Đặc biệt là khi con bạn c̣n ở thời kỳ thanh thiếu niên, chúng rất dễ bị kích động, bạn hăy dùng thái độ ôn ḥa, vừa kiên định để nói với chúng một cách rơ ràng, điều đó có thể khiến cho con bạn có t́nh cảm tốt đối với bạn, coi bạn như một người bạn, đồng thời điều đó cũng có tác dụng thuyết phục.
3. Nói chỉ là khả năng, nhưng biết những ǵ không nên nói đó chính là trí huệ
Nói chuyện là cả một nghệ thuật, dù là lời hay ư đẹp cũng phải đắn đo trước khi nói. Nói điều không tốt khiến đôi bên nghe xong đều mất hứng th́ đương nhiên là không nên nói.
Những lời nói không tốt, đừng nên nói ra:
1. Không nói những lời chán nản, thối chíCó người b́nh thường thích nói những lời chán nản làm người khác nhụt chí. Kỳ thực, trong cuộc sống rất cần những lời cổ vũ động viên từ người khác, cho dù không có ai khích lệ th́ cũng phải tự khích lệ chính ḿnh. Bản thân không cổ vũ chí hướng của ḿnh, trái lại c̣n nói ra những lời thoái chí th́ đương nhiên sẽ rơi vào vực sâu của sự suy sụp.
2. Không nói những lời tức giậnCon người đang lúc tức giận thường không tự chủ được mà nói ra những lời giận dữ, có lúc làm tổn thương người khác, có khi lại làm tổn thương chính ḿnh. Người ta khi bị xúc phạm th́ cần nhất là giữ được tỉnh táo, không nên tùy tiện phát ngôn, v́ lời nói lúc nóng giận thường rất khó nghe, v́ vậy nhất định đừng nên nói.
3. Không nói những lời oán trách
Khi không hài ḷng, người ta thường nói ra những lời bất măn, oán giận ông chủ, oán giận bạn bè, thậm chí oán giận cả người nhà. Nếu bạn thường xuyên nói những lời oán trách, người khác nghe được sau này sẽ mượn đó làm đề tài để nói về bạn, gây ra bất ḥa thị phi, khiến bạn phải đối phó với người này, đối phó với người kia, cuối cùng tự ḿnh làm khổ ḿnh, bạn việc ǵ phải khổ như vậy?
4. Không nói những lời tổn thươngCó người lỗ măng nói năng tùy tiện, không biết bao dung tôn trọng người khác, thường hay nói những lời tổn thương người khác, có lúc “hại người ích ta”, nhưng cũng có khi “hại người hại ḿnh”. Lời nói tổn thương người khác có thể chỉ là nhất thời, nhưng nhân cách của ḿnh đă bị người ta xem thường rồi đó, tổn thương ấy là vĩnh viễn!
5. Không nói những lời khoe khoang
Có người khi nói chuyện thường thích tuyên truyền về bản thân, tự ḿnh quảng cáo rùm beng, tự ḿnh thổi phồng chính ḿnh, người khác nghe xong nhất định không đồng t́nh. Cho nên khoe khoang thực tế cũng chẳng được lợi ích ǵ, trái lại c̣n làm ḿnh bị tổn thương. Con người muốn vĩ đại th́ phải làm những việc vĩ đại, vĩ đại ấy là phải để người khác nói, không thể tự nhận được đâu, bản thân ḿnh khiêm tốn là tốt hơn cả.
6. Không nói những lời dối trá
Phật giáo giảng “ngũ giới”, “cấm nói dối” là một trong năm giới cấm này. Nói dối tức là “thấy mà nói không thấy.
Truyện ngụ ngôn “Sói đến rồi” (hay “Chú bé chăn cừu”) từng nói về hậu quả nghiêm trọng của việc nói dối. Một ví dụ khác, ban đầu có 1 chiếc máy bay, qua tai người khác nói thành 11 chiếc, cuối cùng biến thành 91 chiếc, đây chính là những tin đồn thất thiệt, chuyện bé xé ra to, cũng tương tự như là nói dối.
7. Không nói những lời bí mậtTrên đời này có lắm điều bí mật, từ gia đ́nh đến công ty không đâu là không có, nghiệp vụ có bí mật nghiệp vụ, quốc gia có bí mật quốc gia. Hiện nay các quốc gia đều rất coi trọng việc bảo mật, nếu chẳng may tiết lộ bí mật quốc gia th́ bạn sẽ bị xử lư nghiêm khắc và chịu h́nh phạt nặng nề.
Cho nên chúng ta cần phải tạo thành thói quen giữ bí mật, không được tùy tiện phát ngôn. Trước khi nói ra những chuyện bí mật, bạn phải nghĩ đến những hậu quả xấu có khả năng xảy ra, hiểu rơ tính nghiêm trọng của nó th́ sẽ không dám tùy tiện ăn nói lung tung.
8. Không nói những lời riêng tư
Mỗi người đều có những chuyện riêng tư, việc riêng của ḿnh đương nhiên không muốn người khác biết, việc riêng của người khác cũng không thể mang ra nói lung tung. Cho dù bạn có nói ra hết chuyện riêng của người khác mà họ không phản kháng lại th́ tính xấu của bạn cũng đă lộ ra rồi, sau này bạn sẽ khó mà có được hậu phúc nữa.
Cho nên người xưa thường nhắc nhở, nói chuyện cần phải giữ khẩu đức, đừng nên nói những lời lạnh lùng, khó nghe làm tổn hại người khác. Miệng nói lời hay, tâm giữ điều tốt, luôn nghĩ cho người khác chính là đang tạo phúc cho bản thân ḿnh.
Cộng Sản Vô Thần Nhưng Xuất Thần Trong Phát Ngôn - Hải Âu (Danlambao)
Một đất nước hết đi xin xỏ tài trợ rồi vay mượn quốc tế này nọ nhưng những kẻ cầm quyền lại luôn mộng mị với những thành quả từ các nước văn minh. Đấy chính là "thành quả" mà Việt Nam có được sau quá tŕnh suốt 42 năm cộng sản đảng nắm quyền cai trị. Để quận Nhất trở thành Singapore hay Hà Nội đẹp như Paris chỉ có một cách duy nhất là những vô thần cộng sản hăy thôi phát biểu theo kiểu ảo tưởng, lên đồng của ḿnh, thay vào đó là dành phút giây xuất thần ấy để tuyên bố giải thể đảng cộng sản và trả lại quyền tự quyết cho nhân dân.
*
Việt Nam là một quốc gia “được” cai trị bởi những kẻ vô thần cộng sản. Tại đó những kẻ tôn thờ chủ thuyết cộng sản luôn “tự hào” là một thiên đường của xă nghĩa. Những kẻ vô thần ấy nhiều lần c̣n có những phút giây xuất thần mỗi khi diễn thuyết hay phát biểu tại các hội nghị được tổ chức trong hay ngoài nước.
Đảng trưởng cộng sản đảng Nguyễn Phú Trọng trong một lần đến thăm thôn Phật Tích, Tiên Du, Bắc Ninh đă “xuất thần” khi phát biểu “nh́n tổng quan, đất nước có bao giờ được như thế này không”. Vâng đất nước sau ngày 30/4/1975 dưới sự cai trị bạo tàn của cộng sản đảng, người dân thường luôn “được” xem là công dân hạng hai, hạng ba. Kẻ cầm quyền luôn ŕnh rập cướp tất cả những ǵ có thể. Chúng cướp từ đất đai, tư liệu sản xuất của nông dân. Chúng trấn lột mồ hôi xương máu của người dân bằng vô số thứ thuế, phí. Chúng cướp quyền biểu đạt của những người bất đồng chính kiến với chúng. Chúng cướp luôn tự do trong tâm linh của những người có đức tin. Chúng kềm hăm, cấm đoán, bắt hại, giam cầm những ai theo bất cứ tôn giáo nào mà không chịu sự chi phối của cộng sản đảng. Nói tóm lại cộng sản đảng cướp luôn quyền làm người của hơn 90 triệu dân nước Việt. Đó là tất cả những ǵ mà mà Nguyễn Phú Trọng cho rằng “đất nước có bao giờ được như thế này”.
Trần Đại Quang trên cương vị là chủ tịch nước cũng đă có những phút giây xuất thần và dĩ nhiên cũng đă cho ra đời những phát ngôn mang tầm thiên đường của xă hội chủ nghĩa. “Thủ đô Hà Nội là mặt tiền của đất nước, c̣n lực lượng cảnh sát giao thông là mặt tiền của thủ đô”. Phát ngôn này của Trần Đại Quang cho thấy sự tham lam của một tên từng giữ chức làm trùm của hệ thống công an trị. Nếu nói thủ đô Hà Nội là mặt tiền của đất nước th́ mặt tiền của thủ đô là cái lăng Ba Đ́nh, nơi đang “giam giữ” cái xác khô của tên "bả chó". C̣n những tên cảnh sát giao thông chỉ là những kẻ cướp tiền mặt của người dân tham gia giao thông để làm giàu cho những kẻ vô thần cộng sản.
Không chỉ có thành phần chóp bu của cộng sản đảng xuất thần khi phát ngôn mà những kẻ chiếu dưới như Đoàn Ngọc Hải của thành Hồ cũng có những lần xuất thần. Đoàn Ngọc Hải là nhân vật nổi lềnh bềnh suốt thời gian dài sau khi khẳng định muốn biến quận Nhất thành Singapore thu nhỏ giữa ḷng thành Hồ. Sau phát ngôn mang tính xuất thần ấy là vô số hành động đập, phá, hốt, cẩu của phó chủ tịch quận Nhất. Để rồi sau rất nhiều đợt xua quân giành giật vỉa hè, Hải cẩu đă làm cho những ai kỳ vọng vào mục đích tốt đẹp qua việc đập phá của Hải phải ngỡ ngàng. Quận Nhất vẫn là quận Nhất, vỉa hè vẫn bị lấn chiếm, ước mơ biến thành Singapore th́ càng xa vời khi “Hải cẩu” bắt đầu thực hiện kế hoạch cho thuê sử dụng vỉa hè.
C̣n rất nhiều những kẻ vô thần cộng sản với những phát ngôn xuất thần, nhưng một trong những kẻ xuất thần nhiều nhất khi phát ngôn th́ phải kể đến Nguyễn Xuân Phúc. Thủ tướng của thiên đường xă nghĩa sở hữu dáng người kệch cỡm cộng với cái đầu hói và cái cổ niểng hẳn sang một bên là h́nh ảnh mà nhiều người hay nói là “tưởng thú”. Tưởng thú Phúc niểng đi đến đâu là phát ngôn xuất thần ngay ở đó. Phúc niểng luôn mộng mị với cái đầu tàu kinh tế của cả nước trong mỗi dịp đến thăm và làm việc tại các tỉnh thành của Việt Nam. Độ kệch cỡm của tưởng thú Phúc Niểng càng trở nên nổi tiếng khi phát âm “cờ lờ mờ vờ” trong lần đăng đàn phát biểu tại buổi lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Ngân hàng Phát
châu ADB) và 20 năm ngày mở cơ quan đại diện tại Việt Nam.
C̣n nhớ ngay sau khi đắc cử chức vụ tưởng thú nước cộng ḥa xă nghĩa, Phúc niểng có buổi gặp gỡ các doanh nghiệp trong nước và đă làm “tan vỡ” trái tim của các doanh nghiệp khi hùng hồn nói: “doanh nghiệp phát triển và hội nhập để không những phát triển kinh tế trong nước mà c̣n có nhiều doanh nghiệp xuất khẩu ở nước ngoài, mang thương hiệu Ma dzê in Việt Nam”. Từ những phát ngôn trong phút giây xuất thần của ḿnh, tưởng thú Phúc niểng đă trở thành biểu tượng của sự kệch cỡm.
Vào ngày 17/5/2017, Nguyễn Xuân Phúc một lần nữa thể hiện khả năng lên đồng của ḿnh khi thuyết tŕnh tại Hội nghị của Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp lần 2 được tổ chức tại Trung tâm hội nghị quốc gia Hà Nội. Cũng giống như hầu hết các lần xuất hiện của ḿnh, Phúc niểng luôn có những phát biểu xuất thần: “Nhân sự kiện lần này được tổ chức tại Thủ đô của chúng ta, tôi nhớ một nhà khởi nghiệp tư sản dân tộc tiêu biểu của chúng ta, ông Bạch Thái Bưởi từng nói: 'Tôi muốn làm cho Hà Nội cũng tươi đẹp như Paris'". Quả thật tài năng xuất thần trong những phát ngôn của những tên vô thần cộng sản không ai sánh bằng tưởng thú Phúc niểng. Và rồi sau khi kết thúc ngày làm việc của ḿnh, tưởng thú Phúc vui vẻ chụp ảnh “selfie” cùng doanh nghiệp bởi Phúc niểng luôn tỏ ra tự tin với h́nh ảnh của ḿnh.
H́nh ảnh một nguyên thủ quốc gia Việt Nam càng được bè bạn quốc tế chú ư hơn trong những lần công du thực hiện nhiệm vụ ngoại giao. Phúc niểng tưởng thú nổi tiếng trong góc nh́n của bạn bè quốc tế không chỉ bằng những phát ngôn mang nhăn hiệu ma dzê in mà c̣n bằng h́nh ảnh của ḿnh trong bộ dạng xộc xệch khi giơ tay chào trong lúc các nguyên thủ khác th́ đan chéo tay nhằm thể hiện sự đoàn kết. Phải nói tưởng thú Phúc đă tạo được ấn tượng rất mạnh trong con mắt bè bạn năm châu, để rồi cũng từ những h́nh ảnh đó mà các nước tiến bộ trên thế giới mới lư giải được v́ sao người dân Việt dù hiếu học, thông ḿnh, cần cù nhưng vẫn nghèo.
Một đất nước hết đi xin xỏ tài trợ rồi vay mượn quốc tế này nọ nhưng những kẻ cầm quyền lại luôn mộng mị với những thành quả từ các nước văn minh. Đấy chính là "thành quả" mà Việt Nam có được sau quá tŕnh suốt 42 năm cộng sản đảng nắm quyền cai trị. Để quận Nhất trở thành Singapore hay Hà Nội đẹp như Paris chỉ có một cách duy nhất là những vô thần cộng sản hăy thôi phát biểu theo kiểu ảo tưởng, lên đồng của ḿnh, thay vào đó là dành phút giây xuất thần ấy để tuyên bố giải thể đảng cộng sản và trả lại quyền tự quyết cho nhân dân.
Nền Văn Minh Phương Tây Có Thể Sụp Đổ Như Thế Nào - Rachel Nuwer BBC Future
Nhà kinh tế chính trị học Benjamin Friedman đă từng so sánh xă hội phương Tây hiện đại như một chiếc xe đạp vững chăi mà bánh xe quay được là nhờ ở sự tăng trưởng kinh tế. Nếu sự chuyển động này mà chậm lại hoặc dừng th́ các trụ cột xác định xă hội của chúng ta, là dân chủ, tự do cá nhân, sự khoan dung xă hội và nhiều thứ khác, sẽ bắt đầu chao đảo. Thế giới của chúng ta sẽ trở thành một nơi ngày càng khó chịu, nơi tranh giành các nguồn cung cấp bị hạn chế và nơi từ chối những người không thuộc nhóm tiếp cận với ḿnh. Nếu chúng ta không t́m được cách để bánh xe quay trở lại, ta sẽ phải đối mặt với sự sụp đổ toàn xă hội.
Sự sụp đổ như vậy đă xảy ra nhiều lần trong lịch sử nhân loại, và không có nền văn minh nào, cho dù tuyệt vời đến mấy, cũng không thể tránh khỏi biến động dẫn tới sụp đổ xă hội. Cho dù lúc này mọi việc đang tốt đẹp, nhưng t́nh h́nh luôn có thể thay đổi. Bỏ qua các sự kiện kết liễu các loài như sự va chạm của hành tinh, mùa đông hạt nhân hoặc đại dịch chết người, lịch sử cho chúng ta biết rằng nó thường là rất nhiều yếu tố góp phần vào sự sụp đổ. Những yếu tố đó là ǵ, và nếu có, cái ǵ đă bắt đầu hé lộ? Không có ǵ đáng ngạc nhiên là nhân loại hiện đang trên con đường không bền vững và không chắc chắn, nhưng chúng ta sắp tới điểm mà không thể quay lại được nữa chưa?
Mặc dù không thể tiên đoán tương lai một cách chắc chắn, nhưng toán học, khoa học và lịch sử có thể cung cấp những lời khuyên về triển vọng của các xă hội phương Tây để tiếp tục duy tŕ lâu dài.
Safa Motesharrei, một nhà khoa học về hệ thống tại Đại học Maryland, có sử dụng các mô h́nh máy tính để hiểu sâu hơn về các cơ chế mà chúng có thể dẫn đến sự bền vững hoặc sụp đổ cục bộ hoặc toàn cầu. Theo những phát hiện mà Motesharrei và các đồng nghiệp của ông xuất bản vào năm 2014, có hai yếu tố quan trọng, đó là căng thẳng sinh thái và phân tầng kinh tế. Yếu tố sinh thái dẫn đến hủy diệt th́ dễ hiểu, đặc biệt về mặt cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên như nước ngầm, đất, thủy sản và rừng, tất cả đều có thể trở nên tồi tệ hơn do biến đổi khí hậu.
Mặt khác, sự phân tầng kinh tế có thể dẫn đến sự sụp đổ của chính nó, lại là điều làm cho Motesharrei và đồng nghiệp ngạc nhiên hơn. Theo kịch bản này, giới giàu có đang đẩy xă hội vào t́nh trạng bất ổn và cuối cùng là sụp đổ bằng cách tích trữ với số lượng lớn tiền của và tài nguyên, và để lại ít hoặc không có ǵ cho người dân thường là những người chiếm đại đa số nhưng vẫn hỗ trợ họ bằng lao động. Cuối cùng là người dân lao động suy sụp v́ tiền của dành cho họ là không đủ, tiếp theo là sự sụp đổ của giới giàu có do không có lao động. Sự bất b́nh đẳng mà chúng ta thấy ngày hôm nay trong phạm vi một nước và giữa các nước nói lên điều này. Chẳng hạn, 10% số người có thu nhập toàn cầu cao nhất chịu trách nhiệm về tổng lượng phát thải khí nhà kính gần bằng tổng số 90% số người c̣n lại. Tương tự, khoảng một nửa dân số thế giới sống dưới 3 đô la một ngày.
Đối với cả hai kịch bản, các mô h́nh đă xác định khả năng chịu tải (nghĩa là tổng dân số mà nguồn tài nguyên của một môi trường nhất định có thể chịu đựng được một cách dài hạn). Nếu khả năng chịu tải quá cao th́ sự sụp đổ là không tránh khỏi. Tuy nhiên, hậu quả này là có thể tránh được. "Nếu chúng ta đưa ra những lựa chọn hợp lư để giảm các yếu tố như bất b́nh đẳng, như bùng nổ dân số, như tốc độ mà ta làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên và tốc độ ô nhiễm, là những thứ có thể thực hiện được, th́ chúng ta có thể tránh sụp đổ và ổn định được theo một quỹ đạo bền vững" Motesharrei nói. "Nhưng chúng ta không thể chờ đợi măi những quyết định đó được."
Thật không may, một số chuyên gia tin rằng những quyết định khó khăn như vậy vượt quá khả năng chính trị và tâm lư của chúng ta. "Thế giới sẽ không tới tầm giải quyết vấn đề khí hậu trong thế kỷ này, đơn giản là v́ nó tốn kém hơn để giải quyết vấn đề trong thời gian ngắn so với việc như đang làm hiện nay" Jorgen Randers (giáo sư danh dự về chiến lược khí hậu tại Trường Kinh doanh BI của Na Uy và tác giả của cuốn "2052: Dự báo toàn cầu trong bốn mươi năm tới") cho biết. "Vấn đề khí hậu sẽ trở nên tồi tệ, tồi tệ, tồi tệ hơn bởi v́ chúng ta không có khả năng làm những ǵ chúng ta đă hứa ở Hiệp Định Paris và ở các nơi khác."
Mọi chúng ta đều ở trong bối cảnh này nhưng người nghèo nhất thế giới sẽ cảm thấy đầu tiên những tác động sụp đổ. Thật vậy, một số quốc gia đă gánh chịu những khó khăn này như vật thử nghiệm mà có thể làm các quốc gia giàu hơn xa cách nhau. Chẳng hạn Syria, có một giai đoạn dân số phát triển nhanh. Một đợt hạn hán trầm trọng vào cuối những năm 2000, có thể là do sự thay đổi khí hậu mà con người gây ra, kết hợp với t́nh trạng thiếu nước ngầm làm cho sản xuất nông nghiệp tồi tệ. Khủng hoảng đó làm cho rất nhiều người dân, đặc biệt là thanh niên, bị thất nghiệp, bất măn và tuyệt vọng. Nhiều người đổ về các trung tâm đô thị, đè nặng lên các nguồn lực và dịch vụ hạn chế ở đây. Sự căng thẳng sắc tộc, đă có từ trước, đă gia tăng, tạo nền tảng cho bạo lực và xung đột. Thêm vào đó, quản lư kém của chính phủ, bao gồm các chính sách tự do cạnh tranh, loại bỏ trợ cấp về nước ở giữa kỳ hạn hán, đă đưa đất nước này vào cuộc nội chiến năm 2011, làm nó chao đảo đi tới sự sụp đổ.
Theo Thomas Homer-Dixon, (chủ tịch của các hệ thống toàn cầu tại trường Quan hệ Quốc tế Balsillie, Waterloo, Canada, và tác giả cuốn The Upside Down) th́ trong trường hợp sụp đổ của Syria, giống như ở các xă hội khác trong lịch sử, không phải là một mà là rất nhiều yếu tố đă đóng góp vào. Homer-Dixon gọi những lực kết hợp này là sức nén kiến tạo là v́ nó tích tụ âm thầm rồi đột ngột bùng phát, đè bẹp bất kỳ cơ chế ổn định nào đang giữ xă hội trong tầm kiểm soát.
Gác trường hợp Syria sang một bên, th́ một dấu hiệu rằng chúng ta đang đi vào một vùng nguy hiểm, Homer-Dixon nói, là sự xảy ra ngày càng gia tăng của những cái mà các chuyên gia gọi là những thay đổi phi tuyến tính, hoặc đột ngột, khôn lường trong trật tự thế giới, như cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008, sự xuất hiện của ISIS, Brexit, hoặc việc bầu Donald Trump.
Xét quá khứ ta có thể đoán tương lai sẽ diễn biến thế nào. Chẳng hạn, sự vươn lên và sụp đổ của Đế Chế La Mă. Vào cuối những năm 100 TCN người La Mă đă lấn chiếm vượt qua Địa Trung Hải, tới những nơi gần biển. Họ nên dừng lại ở đó, nhưng mọi việc đă diễn ra tốt đẹp nên họ muốn mở rộng biên giới mới theo đường bộ. Vận chuyển bằng đường biển th́ kinh tế, nhưng vận chuyển bằng đường bộ th́ chậm và đắt tiền. Họ đă mở rộng bờ cơi quá rộng nên phải chi phí quá nhiều. Đế Chế vẫn duy tŕ ổn định trong những thế kỷ tiếp theo, nhưng những hậu quả do việc phải trải mỏng đă xảy ra vào thế kỷ thứ 3, với các cuộc nội chiến và xâm lăng. Đế Chế đă cố gắng duy tŕ các vùng đất chính, nhưng do quân đội sài nhiều tiền và lạm phát tăng cao hơn nên chính phủ đă phải làm giảm chất liệu đồng tiền bạc của ḿnh để cố gắng trang trải chi tiêu. Một số học giả nêu sự sụp đổ bắt đầu vào năm 410 khi mà quân Visigoth xâm chiếm thủ đô, sự kiện này đă tạo ra một ṿng xoáy đi xuống kéo dài hơn một thế kỷ.
Theo Joseph Tainter, giáo sư về môi trường và xă hội tại đại học Utah và là tác giả của cuốn The Collapse of Complex Societies, th́ một trong những bài học quan trọng nhất của sự sụp đổ của Rome là sự phức tạp có cái giá phải trả. Như đă nêu trong các luật về nhiệt động lực học, cần phải có năng lượng để duy tŕ bất kỳ hệ thống nào trong một trạng thái phức tạp và có trật tự, và xă hội loài người không là ngoại lệ. Đến thế kỷ thứ 3, Rome ngày càng bổ sung thêm những thứ mới, một quân đội tăng gấp đôi, một đội kỵ binh, các tỉnh nhỏ lẻ mà mỗi tỉnh có bộ máy hành chính, toà án và lực lượng pḥng vệ riêng, chỉ để duy tŕ hiện trạng và không bị trượt lùi. Cuối cùng, Rome không c̣n đủ khả năng kham nổi những sự phức tạp gay gắt này. Sự yếu kém về tài chính, chứ không phải do chiến tranh, đă làm Đế Chế suy sụp
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
