Nhớ 'một câu nhịn chín câu lành', người Việt sẽ không hung dữ
Hơn nhau không phải ở nắm đấm mà là ở khả năng học tập, làm việc, chia sẻ, thương yêu, tử tế với ḿnh, với người trong mối quan hệ với cuộc sống xung quanh!
Hạ cẳng tay, thượng cẳng chân sau khi va chạm giao thông - Ảnh do bạn đọc cung cấp
Cách đây mấy bữa, trên đường đi làm về, tôi thấy một đám đông ở Hàng Xanh (Q.B́nh Thạnh, TP.HCM), nghĩ là có kẹt xe. Tới gần mới phát hiện là vừa có vụ va quẹt và hai tài xế đang căi nhau, người đi đường ngang qua ai cũng lắc đầu.
Chuyện va quẹt trên phố đông như Sài G̣n giờ tan tầm là chuyện cơm bữa, nếu cảm thông và chia sẻ được th́ có lẽ người ta sẽ nhẹ nhàng cho qua, tôi nghĩ vậy!
Môi trường nhiều mầm mống bạo lực
Thường người ta sẽ nổi nóng khi gặp một chuyện bất như ư nào đó, như vừa bị sếp la, ra cổng cơ quan bảo vệ đùa một câu, liền sân si. Nỗi buồn, sự bực bội là thứ năng lượng chi phối hành xử khiến người ta không thể kiềm chế được cơn tức dâng lên, lây sang người khác.
V́ vậy, có người dễ nổi nóng đă cảnh báo: "Thấy tôi ‘khó ở’ là tránh xa xa giùm, không ăn mắng ráng chịu". Theo đó, người nóng lâu ngày họ cũng biết tính khí của ḿnh nên có "chống chỉ định" chuyện nói đùa, tiếp xúc lúc họ đang không vui, căng thẳng. Thực ra, khi quá mệt mỏi, phiền muộn trong ḷng, ta không c̣n giữ được ḿnh.
Có người bạn của tôi b́nh thường hiền queo, ai nói ǵ cũng cười. Bỗng một ngày, tôi hỏi "sao buồn dữ rứa?" lại bị bạn nạt cho một câu nghe chưng hửng. Trời, bạn ḿnh đây sao? Mới đầu tôi phản ứng vậy, nhưng chợt dừng lại v́ nhớ ra, đây không phải là bản chất của bạn. Có thể bạn đang có một nỗi niềm, áp lực từ cuộc sống, gia đ́nh, t́nh yêu hoặc bản thân đang trải qua bệnh tật, sự cố…
Ai cũng có lúc nóng giận, nếu ḿnh hiểu th́ sẽ không khiến ngọn lửa trong họ cháy phừng. Tôi im lặng và không bỏ mặc, cuối cùng cũng nghe được thổ lộ từ bạn. Bạn bị nhiều áp lực trong công việc: sếp chèn ép, đồng nghiệp t́m cách chơi khăm, lương không cao, phải chật vật trang trải cuộc sống…
Tất nhiên, nhiều người khó khăn hơn nhưng họ không nổi nóng. Đó là tính cách và sức chịu đựng của từng người. Sự nóng tính là một thói quen được huấn tập hằng ngày theo nguyên lư:
"Thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận".
V́ thế, các chuyên gia tâm lư khi chia sẻ với tôi về thói vũ phu của chồng vẫn thường lưu ư, có thể anh ấy từng bị bạo hành lúc nhỏ, từng sống gần những gia đ́nh lớn tiếng, ồn ào đánh căi nhau như cơm bữa.
Sự tác động của cuộc sống xung quanh lên tính cách con người theo hướng đó được ông bà xưa đúc kết rằng "gần mực th́ đen". Cái đen đó cần có thời gian thanh lọc để dần trắng, nhưng nếu vẫn tiếp tục nuôi dưỡng trong môi trường đen hơn th́ sẽ đen đậm hơn.
Ngày nay các văn hóa phẩm mang tính bạo lực vẫn đầy rẫy trên mạng và tồn tại trong cuộc sống, giải trí của nhiều người: từ game online đến phim ảnh. Thường ngày tiếp xúc với sự đánh đấm, máu me trong các "thức ăn tinh thần" đó khiến năo quen với những "mùi vị" của bạo lực, từ đó hành xử theo.
Những kẻ "giang hồ mạng" được ngưỡng mộ và thu tiền trăm triệu cũng chính là một "h́nh tượng" khiến người ta thay đổi suy nghĩ: cần ǵ học hành, tử tế, chỉ cần có "số má" là có thể lên đời.
Môi trường bên ngoài đă vậy, trong nhà trường, gia đ́nh cũng đầy mầm mống bạo lực, tránh sao người trẻ không hoang mang và hành xử theo cách tương tự. Đây mới là điều đáng lo, và người lớn muốn thay đổi không khí bạo lực lan tràn th́ chính bản thân phải nỗ lực để ứng xử nhẹ nhàng với nhau trước.
Nhẫn để yêu thương
Không thể có kết cục tốt với những người nóng nảy. Nhân vật Trương Phi trong Tam Quốc Chí là h́nh mẫu của nóng tính dẫn đến hư sự và mang họa sát thân. Ai cũng nóng nảy trong hành xử th́ chiến tranh sẽ nổ ra, thương vong là tất yếu.
Một câu nói đùa cũng thành chuyện lớn v́ con người ta quá nóng, quá hung dữ; đi nhậu lo hát karaoke cũng bị đánh chết th́… ôi thôi, cuộc sống quá kinh khủng. Pháp luật cần nghiêm minh để trừng trị việc vô cớ đánh, giết người nhưng đó là xử lư phần ngọn, c̣n cái gốc vẫn là giáo dục.
Làm sao để con người có thể chậm lại để phân tích kỹ hơn từng câu nói, từng biểu hiện của người khác, trong đó có thân nhân, bạn bè ḿnh để không chụp mũ rồi hành xử như người điên, người say?
Sống thiền hay b́nh tĩnh sống, sống chậm, sống có chánh niệm… là những cách sống theo tinh thần "nhẫn để yêu thương". Đầu tiên là thương ḿnh. Một người chỉ được người khác tin tưởng, nể trọng và giao việc khi có sự chín chắn, điềm tĩnh trong xử lư. Như vậy, người sống có lư trí, điềm tĩnh chính là cách sống lợi lạc tự thân.
C̣n cái lợi cho người xung quanh, nhất là người thân - thương th́ cũng dễ dàng để thấy. Con cái sẽ học được nhiều điều hay ho từ bố mẹ có cách sống nhẹ nhàng, t́nh cảm. Đó mới là gia tài quư giá để lại cho con.
Hành xử nóng tính dẫn tới hư việc, hại người th́ ṿng lao lư chờ ḿnh là chắc chắn. Một khi đă gây ra sự cố mới hối th́ đâu c̣n kịp. Nhiều người b́nh luận thiếu niên 16 tuổi rút dao đâm chết người nhắc ḿnh chuyện chạy xe chính là "anh hùng rơm", chứng tỏ với bạn gái nhưng rồi được ǵ sau lần ra tay đó? Tù tội và có thể mất luôn bạn gái.
Ai đợi và ai chấp nhận một người giết người làm người yêu, người chồng, người cha tương lai?
Thực ra, sân si - ai cũng có. Cái chính là cách quản lư năng lương tiêu cực đó để những năng lượng tích cực phát triển. Để làm được điều đó, phải xây dựng lối sống nhân văn từ chính mỗi gia đ́nh, người lớn dạy trẻ nhẫn nhịn để an lành như ông bà ḿnh nhắc "một câu nhịn chín câu lành".
Phía sau vụ tấn công khủng bố gây hậu quả tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ là những sự thật mà không phải ai cũng được biết.
1. Có tới 3.051 trẻ em bị mất cha hoặc mẹ sau vụ 11/9. Bên cạnh đó, có 17 em bé đang nằm trong bụng mẹ khi những người cha của chúng thiệt mạng trong các vụ tấn công. Khoảng 9 tháng sau vụ khủng bố, số ca sinh ở thành phố New York tăng tới 20% so với cùng thời điểm điều tra vào năm 2000.
2. Tổng giá trị của các tác phẩm nghệ thuật bị mất đi sau khi hai ṭa tháp Trung tâm Thương mại Thế giới (WTC) sụp đổ đă vượt quá 100 triệu USD. Trong số này có cả những bức tranh của danh họa Pablo Picasso.
3. Người ta ca ngợi những chú cảnh khuyển tham gia t́m kiếm người c̣n sống sau thảm họa mà quên mất một chú chó phi thường khác. Đó là Roselle, một chú chó săn ḍng Labrador chuyên làm nhiệm vụ dẫn đường cho người chủ bị mù là Michael Hingson. Roselle đă đưa Hingson đi thang bộ từ tầng 78 của Tháp Bắc WTC xuống đường và tới nhà một người bạn một cách an toàn.
4. Các công nhân đă phải thu dọn khoảng một triệu tấn vật liệu vụn nát để t́m kiếm những người c̣n mắc kẹt và tư trang của những nạn nhâu xấu số. Họ đă t́m thấy khoảng 65.000 vật dụng, trong đó có 437 đồng hồ và 144 nhẫn cưới.
5. Ba giờ trước khi các vụ tấn công xảy ra, một chiếc máy có tên gọi Máy phát sinh Sự kiện Ngẫu nhiên đặt tại trường đại học Princeton đă tiên đoán được một sự kiện khủng khiếp sắp xảy ra.
6. Trong một cuộc tập trận mang tên "Người bảo vệ cẩn mật", Trung tâm Chỉ huy Pḥng vệ Vũ trụ Bắc Mỹ (NORAD), đơn vị chịu trách nhiệm bảo vệ không phận Mỹ, đă giả định ít nhất 4 vụ cướp máy bay trong tuần trước khi xảy ra vụ 11/9, và thậm chí c̣n dự định tiến hành một cuộc giả định nữa vào buổi sáng mà nước Mỹ bị tấn công.
7. Có tới 5 trong số 19 không tặc tham gia vụ tấn công 11/9 đă nghỉ lại tại một khách sạn ngay gần cổng dẫn vào Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA), trong những ngày trước khi tiến hành cướp 4 máy bay chở khách.
8. John Patrick O’Neill, một đặc vụ từng lănh đạo Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) và tham gia điều tra về liên hệ của Al-Qaeda trong vụ đánh bom WTC năm 1993, đă rời FBI v́ những bất đồng về chính sách. O'Neill đảm nhận công việc mới trong vai tṛ người phụ trách an ninh tại WTC, và mất trong ngày định mệnh 11/9.
9. Chỉ có 291 thi thể được t́m thấy nguyên vẹn tại hiện trường đổ nát của hai ṭa tháp WTC. Cha mẹ của Lisa Anne Frost, 22 tuổi và là một hành khách trên chuyến bay số hiệu 175 của hăng United Airlines lao vào Tháp Nam, đă phải chờ gần một năm mới được nhận lại những ǵ thuộc về con gái họ.
10. Lính cứu hỏa mất tới 100 ngày mới có thể dập tắt hoàn toàn các đám cháy bị gây ra bởi các vụ tấn công nhằm vào hai ṭa tháp WTC.
Tôi cùng gia đ́nh sang Mỹ định cư đă được 10 năm, nhưng mới dời sang California được gần 1 năm. Điều khiến tôi...hơi buồn là có một sự khác biệt ở các quầy tính tiền trong các chợ Việt Nam và chợ Mỹ.
Lúc mới sang Mỹ, thằng cháu rể (người Mỹ) rủ tôi đi chợ. Vừa đặt chân vào bên trong chợ, nó đă chào security man:”Hey, how are you?”. Ông ấy cười và hỏi lại nó, xong cả hai c̣n nói thêm mấy câu ...vu vơ về công việc, thời tiết, ...Tôi hỏi nó:”Mày quen ông ấy hả?”. Nó lắc đầu:”Dạ đâu có.” Tôi định hỏi lại sao không quen biết mà nói chuyện...thân thiện thế? Nhưng rồi thôi, tôi nghĩ tự ḿnh có thể t́m hiểu.
“Hi, how are you doing today?”, “Have a great day!” Đó là hai câu nói gần như không thể thiếu của nhân viên tại các quầy tính tiền ở Walmart, Target, Stater Bros, ...Và tất nhiên, người mua hàng khi đó không thể không hỏi thăm lại, cảm ơn người đă chúc ḿnh, và chúc lại.
Một quầy tính tiền ở Walmart. H́nh minh hoạ. Nguồn: York Daily Record
Dần dần, tôi quen, và thích cách chào hỏi ấy v́ nó thể hiện sự thân thiện, quan tâm lẫn nhau. Nhiều người cho rằng đó chỉ là xă giao, mất thời gian, chẳng lợi ích ǵ. Nhưng theo tôi th́ không phải vậy.
Có một lần đi Target, tôi chứng kiến nhân viên tính tiền và một khách hàng (chắc là bạn cũ) gặp nhau, tay bắt mặt mừng. Sau khi tính tiền xong, họ đă đứng lại cũng đến 10 phút để...tâm sự. Một trong hai người đă gặp chuyện buồn mà người kia không biết. Cuối cùng người được ‘xả bầu tâm sự’ cảm ơn rối rít người kia, nói “Now I feel better, thank you so much”. C̣n nhân viên tính tiền quay sang xin lỗi tôi v́ đă phải chờ. Có ǵ đâu, khi mà chỉ vài câu hỏi thăm cũng làm cho người khác cảm thấy dễ chịu hơn!
Trở lại các nhân viên tính tiền ở chợ Việt Nam, có mấy lần tôi bị...hố. 'Quê xệ' nhất là một lần, đến lượt tôi trả tiền, tôi hỏi chị nhân viên:”Chào chị, khoẻ không chị?” Chị ấy không trả lời, chỉ tập trung vào việc bỏ đồ ăn lên máy soi. Xong thấy tôi cà thẻ, chị hỏi:”Credit hay debit?”, tôi trả lời:”Dạ, debit. Có phải kư tên không chị?”, chị vẫn giữ vẻ mặt rất...lạnh lùng:”Xong rồi đó!” Hết! Tôi thậm chí không muốn nói ǵ hơn. Tức ḿnh, ra tới cổng gặp anh bảo vệ người Mễ, tôi chào:”Bye bye! Have a good day!”. Anh ấy không những đáp trả:”You too!”, mà c̣n hỏi tôi có cần xe đẩy không, v́ thấy tôi khệ nệ xách 3-4 túi bự ra xe.
Chợ ABC, một trong những chợ Việt Nam. H́nh minh hoạ
Một lần khác, tôi cũng chào chị nhân viên tính tiền, và được đáp lại bằng...một nụ cười nhẹ. Sau đó, chị quay ra nói chuyện huyên thuyên với...người phụ bỏ đồ vào túi cho khách hàng. Nào là chuyện tối qua xem clip Hoài Linh diễn “cười muốn bể bụng”, rồi chuyển sang chuyện “thằng cha đại lư bảo hiểm” vẫn chưa trả lời xem chị có Obamacare hay chưa,...Khi đă trả tiền xong, tôi định chào tạm biệt chị, nhưng không thể, v́ chị vẫn chưa dứt câu chuyện c̣n đang dở dang đang hồi ...gay cấn.
Thường đi chợ Mỹ, tôi thấy có nhiều người Việt Nam, nhưng ở chợ Việt Nam th́ tôi chỉ toàn thấy người Việt Nam, chẳng khác nào ḿnh đang sống ở Việt Nam. Cái hay th́ nhiều, nào là chợ Việt giúp các bác lớn tuổi không có cảm giác xa quê v́ ở đó toàn người đồng hương, không phải nói tiếng Anh mà ai cũng hiểu nhau, không thiếu món ăn nào của quê hương,...Nhưng nếu người Việt ḿnh (nhất là các nhân viên trong chợ) biết áp dụng cách phục vụ của người nước ngoài, biết chào hỏi thân thiện với khách, và thậm chí chỉ cần biết cười tươi, là khách hàng cũng đă vui rồi. Tiếc chi một lời nói, nụ cười, các chị ơi!
Nợ Đời Một Nửa, C̣n Một Nửa Ơn Em - Phạm Tín An Ninh
Nợ đời một nửa, c̣n một nửa ơn em........
Biết bao giờ trả cho xong?
(Viết cho em)
Phạm Tín An Ninh
Thời c̣n đi học, lang thang từ Nha Trang đến Sài G̣n, dù con nhà nghèo, học tàm tạm, và nhan sắc dưới trung b́nh, tôi cũng đă mang tiếng đào hoa. Cho nên có muốn kéo dài thêm cái đời học tṛ để được mơ mộng đủ thứ chuyện dưới biển trên trời thiên hạ cũng đâu có cho. Rồi có phải thuộc gịng hào kiệt ǵ đâu, tôi cũng xếp bút nghiên theo việc kiếm cung. Nói kiếm cung cho nó vẻ văn chương và lăng mạn, chứ thực ra tôi vào lính, mà lại là thứ lính hạng bét th́ làm ǵ có kiếm với cung. Có phải lính tàu bay tàu thủy ǵ đâu, mà là lính đi bộ. Lúc băng rừng lội suối, mặc bộ đồ trận hôi hám cả tuần không tắm, tôi ghét cay ghét đắng cái ông nào là tác giả cái câu “Bộ Binh là nữ hoàng của chiến trường” mà tôi đă đọc được ngay từ khi mới vào quân trường, đếm bước một hai để hát bài “đường trường xa”. Khổ th́ khổ vậy, chứ mấy cô gái bé bỏng hậu phương lại mê lính trong mấy bản nhạc của ông Nhật Trường. V́ “nếu em không là người yêu của lính, ai thương nhớ em chiều rừng hành quân, ai băng gió sương cho em đợi chờ, và giữa chốn muôn trùng ai viết tên em lên tay súng?..”. Nhờ vậy, trong mấy năm đóng quân dọc đường số 1, nơi nào tôi cũng để lại vài mối t́nh con. Tôi nghĩ đời lính như vậy mà vui, th́ thôi chớ tính chuyện vợ con làm ǵ cho nó vướng chân vướng cẳng. Hơn nữa tôi cũng hiên ngang với đám con gái lắm, th́ làm ǵ có chuyện “chết trong mắt em”. Vậy rồi trời xuôi đất khiến thế nào, sau mấy năm đánh đấm ở Quảng Đức, Ban Mê Thuột rồi B́nh Định, Phú Yên, đơn vị tôi được mấy cái tàu há mồm chở vào bỏ xuống băi biển Nha Trang vào lúc đường phố mới lên đèn. Tôi thấy ḷng lâng lâng sung sướng v́ không khí yên b́nh của thành phố biển, mà cũng v́ tưởng ḿnh đă được trở về với những “hang động tuổi thơ” của ông Nguyễn Xuân Hoàng. Nào ngờ, khi c̣n mải mê với mộng mị, tôi bị đánh thức lúc nửa đêm cùng đơn vị leo lên một đoàn xe mấy chục chiếc để tiếp tục “hát khúc quân hành”. Đoàn xe ra khỏi thành phố, qua Ty Thông Tin, ra quốc lộ 1, trực chỉ hướng bắc. Tôi lại mừng thầm, nghĩ là sẽ được về dưỡng quân ở huấn khu Dục Mỹ. Nhưng tôi đă “ước tính t́nh h́nh” sai bét. Đoàn xe dừng lại tại bùng binh, ngă ba Ninh Ḥa. Một tiểu đoàn lính đổ xuống cái thị trấn c̣n đang say ngủ. Đại đội tôi nhận lệnh vào đóng quân trong sân vận động. Sáng hôm sau tôi rủ mấy thằng bạn, quần áo chỉnh tề, ra phía trước “thăm dân cho biết sự t́nh”.
Thấy một ngôi nhà mở cửa, bọn tôi bước vào làm quen. Chủ nhà là một cô gái nho nhỏ dễ thương, mời đón mấy thằng lính trời ơi đất hởi mà miệng vui cười, e thẹn nh́n tôi bằng cặp mắt nai tơ. Vậy mà thằng lính ngang tàng như tôi lại chết trong đôi mắt ấy. Bắt đầu từ một chuyện t́nh cờ như vậy đó, mà tôi trở thành chú rể của Ninh Ḥa hơn một năm sau. Trường Trần B́nh Trọng cũng vừa có một cô học tṛ bỏ trường, bỏ lớp, bỏ bạn bè và bỏ cả đội múa ”Trăng Mường Luông ”.
Bây giờ cứ mỗi lần đọc bài thơ của ông nhà thơ Quan Dương, người Ninh Ḥa, là tôi nh́n thấy có tôi trong đó:
Hồi nhỏ tôi rất anh hùng
Một ḿnh dám nhảy cái đùng xuống sông
Bơi nghiêng, bơi ngửa giữa ḍng
Hiên ngang trấn giữ một vùng tuổi thơ
…………
Lớn lên trở chứng ngu khờ
Mắt em nào phải bến bờ sông sâu ?
Cớ sao chưa kịp lộn nhào
Đành chịu chết đuối, thiệt đau đúng là..
Nàng làm vợ lính đúng tám năm. Tám năm khốn khổ lo âu. V́ lúc nào cũng có thể trở thành góa phụ. Đă vậy đứng ở Ninh Ḥa lúc nào nàng cũng nh́n thấy ḥn núi Vọng Phu sừng sững cuối chân trời! Nhưng rồi nàng không trở thành góa phụ mà lại trở thành tù phụ. Cơn sóng bất ngờ phủ xuống miền Nam, cuốn nàng theo cùng những người có chung số phận. Thân phận bọt bèo với một đàn con dại, cô học tṛ Trần B́nh Trọng bé nhỏ ngày nào bây giờ phải một ḿnh chống chọi với phong ba.
Riêng tôi, một thằng lính bất ngờ thua trận th́ chuyện tù đày nào có than chi. Chỉ tội nghiệp cho “người t́nh bé nhỏ” ngày xưa. Tôi tự trách ḿnh, giá mà ngày đó tôi đừng ra khỏi cái sân vận động, không gặp nàng, th́ biết đâu nàng chẳng t́m lại một cố nhân nào đó - mà tôi thường nghe nàng nhắc đến với ḷng ngưỡng mộ - bây ǵờ đă là một ông quan hải quân, sẽ đưa nàng xuống tàu ra khơi đi t́m vùng đất hứa.
Nợ Đời Một Nửa, C̣n Một Nửa Ơn Em - Phạm Tín An Ninh
Nợ đời một nửa, c̣n một nửa ơn em........
Biết bao giờ trả cho xong?
(Viết cho em)
Phạm Tín An Ninh
Thời c̣n đi học, lang thang từ Nha Trang đến Sài G̣n, dù con nhà nghèo, học tàm tạm, và nhan sắc dưới trung b́nh, tôi cũng đă mang tiếng đào hoa. Cho nên có muốn kéo dài thêm cái đời học tṛ để được mơ mộng đủ thứ chuyện dưới biển trên trời thiên hạ cũng đâu có cho. Rồi có phải thuộc gịng hào kiệt ǵ đâu, tôi cũng xếp bút nghiên theo việc kiếm cung. Nói kiếm cung cho nó vẻ văn chương và lăng mạn, chứ thực ra tôi vào lính, mà lại là thứ lính hạng bét th́ làm ǵ có kiếm với cung. Có phải lính tàu bay tàu thủy ǵ đâu, mà là lính đi bộ. Lúc băng rừng lội suối, mặc bộ đồ trận hôi hám cả tuần không tắm, tôi ghét cay ghét đắng cái ông nào là tác giả cái câu “Bộ Binh là nữ hoàng của chiến trường” mà tôi đă đọc được ngay từ khi mới vào quân trường, đếm bước một hai để hát bài “đường trường xa”. Khổ th́ khổ vậy, chứ mấy cô gái bé bỏng hậu phương lại mê lính trong mấy bản nhạc của ông Nhật Trường. V́ “nếu em không là người yêu của lính, ai thương nhớ em chiều rừng hành quân, ai băng gió sương cho em đợi chờ, và giữa chốn muôn trùng ai viết tên em lên tay súng?..”. Nhờ vậy, trong mấy năm đóng quân dọc đường số 1, nơi nào tôi cũng để lại vài mối t́nh con. Tôi nghĩ đời lính như vậy mà vui, th́ thôi chớ tính chuyện vợ con làm ǵ cho nó vướng chân vướng cẳng. Hơn nữa tôi cũng hiên ngang với đám con gái lắm, th́ làm ǵ có chuyện “chết trong mắt em”. Vậy rồi trời xuôi đất khiến thế nào, sau mấy năm đánh đấm ở Quảng Đức, Ban Mê Thuột rồi B́nh Định, Phú Yên, đơn vị tôi được mấy cái tàu há mồm chở vào bỏ xuống băi biển Nha Trang vào lúc đường phố mới lên đèn. Tôi thấy ḷng lâng lâng sung sướng v́ không khí yên b́nh của thành phố biển, mà cũng v́ tưởng ḿnh đă được trở về với những “hang động tuổi thơ” của ông Nguyễn Xuân Hoàng. Nào ngờ, khi c̣n mải mê với mộng mị, tôi bị đánh thức lúc nửa đêm cùng đơn vị leo lên một đoàn xe mấy chục chiếc để tiếp tục “hát khúc quân hành”. Đoàn xe ra khỏi thành phố, qua Ty Thông Tin, ra quốc lộ 1, trực chỉ hướng bắc. Tôi lại mừng thầm, nghĩ là sẽ được về dưỡng quân ở huấn khu Dục Mỹ. Nhưng tôi đă “ước tính t́nh h́nh” sai bét. Đoàn xe dừng lại tại bùng binh, ngă ba Ninh Ḥa. Một tiểu đoàn lính đổ xuống cái thị trấn c̣n đang say ngủ. Đại đội tôi nhận lệnh vào đóng quân trong sân vận động. Sáng hôm sau tôi rủ mấy thằng bạn, quần áo chỉnh tề, ra phía trước “thăm dân cho biết sự t́nh”.
Thấy một ngôi nhà mở cửa, bọn tôi bước vào làm quen. Chủ nhà là một cô gái nho nhỏ dễ thương, mời đón mấy thằng lính trời ơi đất hởi mà miệng vui cười, e thẹn nh́n tôi bằng cặp mắt nai tơ. Vậy mà thằng lính ngang tàng như tôi lại chết trong đôi mắt ấy. Bắt đầu từ một chuyện t́nh cờ như vậy đó, mà tôi trở thành chú rể của Ninh Ḥa hơn một năm sau. Trường Trần B́nh Trọng cũng vừa có một cô học tṛ bỏ trường, bỏ lớp, bỏ bạn bè và bỏ cả đội múa ”Trăng Mường Luông ”.
Bây giờ cứ mỗi lần đọc bài thơ của ông nhà thơ Quan Dương, người Ninh Ḥa, là tôi nh́n thấy có tôi trong đó:
Hồi nhỏ tôi rất anh hùng
Một ḿnh dám nhảy cái đùng xuống sông
Bơi nghiêng, bơi ngửa giữa ḍng
Hiên ngang trấn giữ một vùng tuổi thơ
…………
Lớn lên trở chứng ngu khờ
Mắt em nào phải bến bờ sông sâu ?
Cớ sao chưa kịp lộn nhào
Đành chịu chết đuối, thiệt đau đúng là..
Nàng làm vợ lính đúng tám năm. Tám năm khốn khổ lo âu. V́ lúc nào cũng có thể trở thành góa phụ. Đă vậy đứng ở Ninh Ḥa lúc nào nàng cũng nh́n thấy ḥn núi Vọng Phu sừng sững cuối chân trời! Nhưng rồi nàng không trở thành góa phụ mà lại trở thành tù phụ. Cơn sóng bất ngờ phủ xuống miền Nam, cuốn nàng theo cùng những người có chung số phận. Thân phận bọt bèo với một đàn con dại, cô học tṛ Trần B́nh Trọng bé nhỏ ngày nào bây giờ phải một ḿnh chống chọi với phong ba.
Riêng tôi, một thằng lính bất ngờ thua trận th́ chuyện tù đày nào có than chi. Chỉ tội nghiệp cho “người t́nh bé nhỏ” ngày xưa. Tôi tự trách ḿnh, giá mà ngày đó tôi đừng ra khỏi cái sân vận động, không gặp nàng, th́ biết đâu nàng chẳng t́m lại một cố nhân nào đó - mà tôi thường nghe nàng nhắc đến với ḷng ngưỡng mộ - bây ǵờ đă là một ông quan hải quân, sẽ đưa nàng xuống tàu ra khơi đi t́m vùng đất hứa.
Rồi nàng bỗng dưng trở thành con c̣ lặn lội bờ sông của ông Trần Tế Xương, để nuôi đủ sáu con với một chồng – ông chồng gần tám năm biền biệt ở các trại tù Lào Cai, Yên Bái.
Tôi c̣n nhớ lúc ở trong tù, tôi may mắn nằm bên cạnh nhà thơ lớn Tô Thùy Yên. Tôi rất quư anh v́ anh là một người tù có tư cách. Thấy tôi dốt nát mà cũng thích thơ văn, anh làm tặng tôi một bài thơ khá dài và hay lắm. Nhưng lúc bị cai tù kiểm tra, tôi nhát gan nên bỏ cả bài thơ vào miệng nhai nát rồi nuốt vào cái dạ dày đang đói. V́ vậy tôi không c̣n nhớ hết mà chỉ thuộc ḷng mấy câu viết về nàng:
Ra khỏi trại tù, dường như tôi chỉ đem về cho nàng thêm những đắng cay. Với một người chồng c̣n mang đầy những vết thương cả trên thể xác lẫn tâm hồn, cùng một đàn con thơ dại, giữa một xă hội chất chồng thù hận, nàng biết xoay xở làm sao ? Cuối cùng, nàng phải cùng chồng con, đem sanh mạng đánh một canh bạc cuối cùng.
Có lẽ ông trời không phụ ḷng nàng. Chuyến đi vội vă, chuẩn bị chưa xong, rồi cũng đến được bến bờ. Trong lúc bao nhiêu người t́m cách tận hưởng hạnh phúc của một điều tưởng chừng may mắn nhất của con người, hoặc ít ra cũng ngơi nghỉ để hoàn hồn từ cơi chết, nàng lại tiếp tục làm kiếp con c̣ trong một vùng băng tuyết mênh mông, lo lắng cho con, để cho chồng học thêm vài ba chữ và vác ngà voi chạy đủ thứ chuyện bao đồng.
Bây giờ những đứa con đă trưởng thành. Nàng chiều chồng để cho mỗi đứa tự chọn đất nước nào nó thích mà dung thân. Mỗi đứa một phương trời. Nàng lại là một hậu phương cho các con đi vào trận mới. Ngôi nhà trở nên trống vắng. Cuối cùng nàng cũng ch́ c̣n có tôi, người lính thất trận năm nào, đă mang đến cho nàng biết bao là hệ lụy. Dư âm cuồng nộ của những cơn dông băo năm nào dường như vẫn c̣n đâu đó trong giấc ngủ của riêng nàng.
Tuổi sắp già, mà tôi c̣n mang nhiều món nợ. Biết làm sao trả cho xong. Nợ núi sông, nợ máu xương bè bạn. Mà khổ thay, tôi th́ cứ măi là thằng lính hèn mọn, bạc t́nh. Và tôi c̣n nợ nàng, nợ Ninh Ḥa. Mảnh đất hiền ḥa đă cho tôi một người vợ chung t́nh, cùng tôi qua bao cuộc biển dâu.
Vừa nhận được một e-mail đề cập đến câu hỏi: “TRONG TRƯỜNG HỢP VIỆT NAM CỘNG HOÀ THẮNG QUÂN CỘNG SẢN VIỆT NAM, TH̀ LIỆU T̀NH H̀NH CÓ KHÁC HƠN CHÚT NÀO CHĂNG? ” Tôi là lính, nên xin trả lời rất nhanh và rất đơn giản, ngay bây giờ, và dễ nhận thấy.
1. Trước hết, dù là giả thuyết, câu hỏi sai từ trong căn bản . Miền Nam không tấn công miền Bắc , nên không thể có chiến thắng. Sau khi kư hiệp định đ́nh chiến 1954 , miền Nam lo xây dựng đất nước, ổn định đời sống toàn dân, chỉ muốn sống trong hoà b́nh ..
Ngay từ lúc đó , cộng sản VN đă gài người ở lại , nằm vùng , chuẩn bị sẵn cho cuộc xâm chiếm miền Nam , với sự viện trợ tối đa của cả Nga, lẫn Tầu như đă thấy . Mầm mống chiến tranh , cội nguồn của bao tội ác , hi sinh hàng triệu sinh mạng đồng bào cả nam lẫn bắc , xướng máu chất chồng , bom đạn khói lửa ngút trời . . . xuất phát từ kẻ chủ chiến , từ kẻ xâm lăng , không phải từ phía chống đỡ , phải tự vệ . Rơ như ban ngày !
Đặt câu hỏi theo kiểu này là một lối lập lờ đánh lận con đen, để lừa bịp, để đánh tráo , nh́ nhằng giữa hai phe đánh nhau. V́ vậy phải bác bỏ câu hỏi ấy ngay từ đầu , trước khi thử đi vào giả thuyết chỉ để cho rơ bản chất của hai chế độ ..
2. Giả dụ rằng, trong trường hợp mà miền Nam thắng vào tháng Tư 1975, th́ tôi đoan chắc t́nh h́nh tốt hơn nhiều, nhiều lắm, và ai cũng có thể hiểu được, không chút ǵ ngụy biện. Tôi nói theo kiểu lính nên rất dễ hiểu.
- Này nhé. Lúc ấy người dân miền Nam giàu hơn người dân miền Bắc rất nhiều. Dân miền Nam không thể nào có ư nghĩ quái đản là ra Bắc để vơ vét , lấy về , mà trái lại sẽ rất vui vẻ mang quà ra bắc cho thân nhân, đồng bào ḿnh ngoài đó. Sẽ không có cảnh đài, đồng, đạp như đă thấy. Hàng triệu dân miền Bắc di cư vào Nam năm 1954 chắc chắn sẽ hối hả mang đủ thứ về quê cho bà con ḿnh. Cuộc tương phùng sẽ rất cảm động, rất thân t́nh, rất vui mừng, chứ không phải ngỡ ngàng như đă thấy.
- Chính quyền miền Nam là một đồng minh trong thế giới Tự Do , tôn trọng quyền tư hữu , nên cũng sẽ không có cảnh đánh tư sản , kiểm tra , cướp của , cướp nhà như CS đă làm đối với dân miền Nam. Nếu chưa thể nâng mức thu nhập ở miền Bắc lên ngang với đời sống ở miến Nam th́ cũng không có cảnh chặt ngang cho tất cả nghèo như nhau. Cũng không có cảnh đuổi dân đi vùng kinh tế mới để chiếm nhà, cướp đoạt tài sản, như đă thấy .
- Các cơ sở nhà nước, các khu vực quân sự sẽ không bị ai chiếm đoạt v́ luật pháp VNCH không thừa nhận quyền sở hữu cho bất cứ cá nhân hay đảng phái nào. Do đó sẽ không có cảnh con ông, cháu cha nào chiếm đoạt công thự, đất đai nhà nước làm của riêng, như đă thấy .
- Miền Nam đang được nhiều nước tân tiến, giàu có ủng hộ, nên họ sẵn sàng viện trợ để tái thiết sau chiến tranh. Lúc ấy , nền kinh tế miền Nam tự nó đă không hề thua sút các nước tại Á Châu , lại có dịp vươn ḿnh lên, phát triển hơn, ngay tức khắc , không hề bỏ lỡ cơ hội hàng chục năm, để dân phải thiếu cả gạo để ăn, phải ăn bo bo, bột ḿ . . . như đă thấy ..
- Điều quan trọng nhất là T́nh Người trong thời kỳ chuyển tiếp. Sẽ không bao giờ có một tinh huống tàn nhẫn, vô nhân đạo như đă thấy. Điều này thuôc về bản chất của hai chế độ. Cộng sản là giết lầm hơn bỏ sót, đào tận gốc, trốc tận rễ, truy cứu lư lịch ba , bốn đời , dù chỉ là đứa bé mới cắp sách đi học, dù là thầy tu, dù là giáo viên, là bác sĩ, y tá . . ..
Miền Nam th́ khác hẳn, nên mới có nhiều Việt cộng nằm vùng trong mọi cơ quan, ngay cả trong thời gian chiến tranh.
Thế th́ miền Nam sẽ giải quyết cách nào đối với các cán binh , cán bộ miền Bắc ?
Đang khi c̣n chiến tranh mà miền Nam c̣n áp dụng chính sách Chiêu Hồi, hễ buông súng, bỏ ngũ, cam kết lương thiện làm ăn, th́ tự do sinh sống như mọi người. Dĩ nhiên phải tŕnh diện, giao nộp toàn bộ vũ khí, khai báo lư lịch để thiết lập hồ sơ cá nhân, xác định nơi cư trú và lần lượt trả về nguyên quán với gia đ́nh, như thủ tục chiêu hồi vẫn làm trong nhiều năm, như đă thấy.
Và dù có người nào bị tạm giữ trong một thời gian chắc cũng không phải đói mờ, đói mịt , khoai sắn cũng không đủ no như dưới thời công sản. Gia đ́nh cũng sẽ không bị cấm đoán, hạn chế việc tiếp tế thăm nuôi như đă thấy. Và chắc chắn sẽ không có màn lừa bịp mười ngày thành ba năm, rồi bảy, tám, mười, mười lăm năm, như đă thấy! Và sẽ không có hàng ngàn nhà tù từ Nam tới Bắc như đă thấy!
Cần nhấn mạnh một điểm rất nhân bản của miền Nam là thủ tục bảo lănh người thân. Gia đ́nh nào có người thân bị bắt v́ hoạt động cho cộng sản, nếu chịu đứng ra bảo lănh trách nhiệm, th́ phần lớn sẽ được cứu xét cho về với gia đ́nh, ngay trong lúc chiến tranh. Hầu như gia đ́nh nào cũng có thân nhân ở bên này hay bên kia.
Sau chiến tranh, bà con miền Nam sẽ được khuyến khích đứng ra bảo lănh cho thân nhân trong hàng ngũ cộng sản, trở về với gia đ́nh. Chế độ cộng sản không khuyến khích thủ tục ấy, ngay cả cha-con, vợ-chồng, anh-em. Trái lại, họ khuyến khích, thúc đẩy thân nhân đi vào tù “học tập ” cho tốt , “lao động” cho giỏi , để khỏi bị đảng nghi ngờ , như đă thấy !
Nh́n sự kết hợp hai miền đông-tây của Đức , người ta có thể h́nh dung ra phần nào cảnh kết hợp hai miền Nam-Bắc , dù không nhất thiết phải giống y như thế .
Phần quan trọng hơn nữa là Tổ Quốc Việt Nam đă không bị mất nhiều phần lănh thổ về tay Tầu cộng , v́ không bị lệ thuộc vào “đồng chí vĩ đại” phương bắc , – kẻ thù truyền kiếp của dân tộc Việt. Sẽ không mất ải Nam Quan, không mất một phần thác Bản Giốc , không phải dấu giếm đồng bào ḿnh , lén lút kư kết hiệp ước biên giới với rất thiệt tḥi cho dân tộc ḿnh , như đă thấy !
Tóm lại, theo cái nh́n của một người lính già, rất đơn giản nhưng rất thật, từ đời sống vât chất đến đời sống tinh thần, theo giả thuyết trên, th́ nếu miền Nam thắng , thực tế tốt hơn rất nhiều.
Tôi cố t́nh lập lại nhiều lần ba chữ “như đă thấy” để chứng minh đó là một thực tế rất dễ nhận thấy ..
Và nếu (vẫn nếu) như thế, th́ giờ này tớ đang nghỉ hưu ở Sàig̣n !./-
Cuộc Di Cư Lớn Nhất Của Cá Hồi Đỏ Trong 100 Năm - Bài Thơ Cảm Tác "Về Nguồn" của BS Ḥang Ngọc Khôi (Toronto)
Khoảng 15.000 người đă đổ về tỉnh British Columbia của Canada để chứng kiến một trong những hiện tượng bí ẩn của tự nhiên: cuộc di cư khổng lồ của cá hồi đỏ, được cho là lớn nhất trong 1 thế kỷ trở lại đây.
Dự kiến, khoảng từ 6-8 triệu con cá hồi đỏ sẽ di cư tới sông Adams thuộc khu vực Shuswap của tỉnh British Columbia trong năm nay và đây được xem là cuộc di cư lớn nhất của cá hồi đỏ kể từ năm 1913.
Cá hồi đỏ là một trong các loại cá sống ở nước mặn và sinh sản ở nước ngọt. Cá hồi đỏ thường đẻ trứng trong vùng nước nông trên sông Adams vào tháng 10 hàng năm. Sau khi phát triển trong vùng nước ngọt khoảng 1 năm, những con cá nhỏ nở ra từ trứng sẽ di cư ra biển và sống ở đó khoảng 3 năm rồi quay trở lại chính nơi chúng được sinh ra.
Loài cá hồi khi di chuyển định hướng bằng mùi. Mỗi con cá nhớ đều nhớ mùi của ḍng sông nơi nó sinh ra. Khi di chuyển qua đại dương trở về con sông sinh sản, con cá sẽ t́m thấy đường của nó một cách hoàn toàn bản năng v́ mùi vị thân quen càng gần càng trở nên rơ rệt.
Khi vào lại vùng nước ngọt, cá hồi sẽ không ăn và chuyển sang màu đỏ sáng.
Cá hồi có khả năng bơi ngược sông, vượt qua các ḍng nước chảy xiết trong hành tŕnh dài gần 500km từ biển tới sông Adams. Sau khi đă trở về nhà, chúng đẻ trứng rồi cuối cùng kiệt sức và chết. Trứng sau đó nở ra con non và con non lại hành tŕnh ra biển.
Hiện tượng di cư bí ẩn của cá hồi luôn thu hút sự quan tâm của du khách đến với sông Adams. Tại công viên Roderick Haig-Brown cạnh sông Adams - địa điểm quan sát cá hồi đẻ trứng tốt nhất, bầu không khí tại khu vực vốn yên tĩnh này đă trở nên nhộn nhịp giống lễ hội đường phố.
Brian Riddell, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Quỹ cá hồi Thái B́nh Dương, gọi cuộc di cư khổng lồ lần này là “điều bất ngờ thú vị” khi số cá hồi đỏ di cư nhiều gấp đôi so với dự đoán trước đó.
Với việc Bộ Nghề cá và Đại dương Canada đă cho phép các ngư dân thương mại đánh bắt 13,6 triệu cá hồi trong năm nay, chưa kể lượng cá do các nhóm khác đánh bắt, ông Riddell ước tính khoảng 7-8 triệu cá hồi, hơn nửa số đó là cá cái, sẽ trở về sông Adams trong mùa đẻ trứng năm nay, kéo dài hết tháng 10.
Cuộc di cư của cá hồi đỏ trên sông Adams:
Hàng triệu cá hồi đỏ di cư tạo nên một cảnh tượng ngoạn mục.
Cá hồi nhuộm đỏ nước sông.
Rất đông du khách tới chiêm ngưỡng hiện tượng bí ẩn.
Nói về cuộc sống ở Mỹ của những người Việt Tỵ Nạn mà không nhắc đến những cuộc hành tŕnh gian nguy của họ để rời nơi cố hương th́ quả là một thiếu sót? Riêng với tôi, chuyến vượt biên đẫm máu tôi đă từng trải qua sẽ c̣n măi ám ảnh tôi cho đến hết những ngày tháng c̣n lại của ḿnh.
Đó là lần đầu tiên tôi được đặt chân xuống tàu để mong rời khỏi quê hương đầy hận thù ! Đó là những ngày cuối năm, sau khi được người thân ở Mỹ gửi về cho ít tiền viện trợ, má tôi đă lo cho tôi đi vượt biên... Người ta dặn má tôi về nói tôi hăy chờ, khi họ cho người xuống kêu là đi ngay. Ngày ngày, tôi vẫn đi rừng đốn cây như thường lệ trong khi chờ đợi những thay đổi quan trọng sắp đến cho ḿnh.
Đúng như tôi đă lường trước, khi đứa em trai út vào rừng báo cho tôi biết chuyến đi lúc trời đă tối hẳn rồi, đám thợ rừng chúng tôi vừa dựng được cái sàn gỗ mới cưa xong để chuẩn bị làm chỗ ngủ. Tôi vội vàng vừa đi vừa chạy về nhà với đủ thứ âu lo hồi hộp. Sáng sớm hôm sau, tôi đón chuyến xe đ̣ đầu tiên chạy về Saigon, để rồi từ đó đón xe đi Bà Rịa.
Nhớ lời dặn, để tránh sự theo dơi của du kích và công an, tôi đă thận trọng xuống xe ở cách địa điểm "tập kết" của chuyến đi chừng một cây số để đi bộ đến đó. Đêm đầu tiên tôi ngủ trong nhà bà chị cùng đi trong chuyến vượt biên đó, rồi đêm sau tôi được chuyển tới địa điểm ẩn náu khác mà dân ở đó gọi là "nơi nhốt gà". Phía trước nơi này cũng chỉ là một mái nhà tranh b́nh thường như mọi ngôi nhà khác, nhưng phía sau có một gian nhà tranh khác được dựng tường kín đáo hơn.
Đi theo người dẫn đường vào bên trong, tôi thấy đă có hơn 50 người khác đang chờ đợi chuyến đi như tôi. Đến đây, tôi bắt đầu sống giữa những tiếng th́ thầm, những lời bàn luận; cùng những hy vọng và âu lo do từ những bàn luận của họ. Ngày hôm sau, tôi có dịp làm quen và chia sẻ những quá khứ điêu linh cùng những kinh nghiệm vượt biên và tù đày của họ.
Chúng tôi được chủ nhà cho ăn trưa và ăn tối tại chỗ. Ngay sau bữa tối, họ dắt từng tốp đi ra ngơ sau vườn rồi băng qua những đám ruộng hoang cỏ mọc lộn xọn để đến "băi"! Trời tối đen như mực nên chúng tôi phải đi sát vào nhau cho khỏi bị lạc và để cho đỡ sợ. Không phải chúng tôi sợ bóng tối mà là sợ những bất trắc bị VC phát giác trên đường đi ra băi.
V́ là dân rừng, tôi đă giúp nhiều người vượt qua các khe suối, những vũng lầy; và dần dần tôi vượt qua hầu hết đoàn người để nhập vào toán dẫn đầu. Khi người ta đi chậm dần và đứng lại, tôi nh́n thấy đám người vượt biên đến "tập kết" ở băi đông như cái sân nhà thờ vào ngày lễ chủ nhật, lúc đó tôi có thể thấy lập lờ chiếc tàu vượt biên của chúng tôi đang chập chờn dưới bóng đêm ở ngay con lạch trước mặt.
Thành tàu khá cao nên nhiều người không tự leo lên nổi; tuy nhiên khi tới phiên tôi, chỉ cần vươn hai tay đu lên thành tàu và búng mạnh hai chân một cái là cả thân h́nh tôi đă hoàn toàn ở trên boong tàu rồi. Vừa lên tới đó, tôi đă bị người ta lùa ngay xuống hầm tàu.
Cửa hầm tàu là một lỗ vuông tối om nằm ở phía gần mũi tàu, chỉ vừa một người chui xuống. Đúng ra đó chỉ là cái ham đựng cá. Bên ngoài dù trời tối nhưng tôi c̣n có thể nh́n thấy những người gần ḿnh; trái lại sau khi bị dồn xuống hầm cá, hoàn toàn không nh́n thấy ǵ nữa, ngoại trừ cái ô vuông ở miệng hầm. Tôi không thể biết cái h́nh dáng hay kích thước phía trong của nó như thế nào, mà chỉ cảm giác được chỗ ngồi bằng 2 tay của ḿnh thôi! Họ lùa người xuống sau dồn người xuống trước tiến sâu hơn nữa vào phía cuối hầm tàu, vừa đi vừa ṃ mẫm. Tôi bắt đầu cảm thấy lo sợ, lỡ tàu ch́m th́ làm sao ḿnh thoát ra ngoài được đây? V́ thế tôi chùn bước không dám tiến sâu vào hướng tối đó, mà nép người sang một bên ở gần ô vuông cửa hầm, nhường chỗ cho những người xuống sau theo nhau mà bước sâu vào phía trong. Không nh́n thấy ǵ nữa; nhưng qua cảm giác với những tiếng nói và tiếng động sột soạt, tôi biết là người ta đang lũ lượt nhảy xuống! Những âm thanh đó kéo dài chừng gần một tiếng, có lẽ mọi người đă được dồn hết vào "chiếc quan tài" trôi nổi đó rồi th́ có giọng ra lệnh cho tàu nổ máy chạy. Khi tàu vừa chạy, lại có giọng nói lớn "bây giờ anh em nào công giáo, ḿnh đọc kinh đi"; và tàu vẫn cứ đều đều chạy.
Tiếng kinh râm ran ḥa nhịp với tiếng máy tàu làm tâm hồn tôi cảm thấy yên ổn hơn một chút. Nhưng chợt có giọng nói khác trên tàu ra lệnh "Tất cả im lặng. Gần đến trạm công an!" 1 Tiếng máy lúc đó cũng trở lên nhẹ nhàng hơn, làm như nó đang thận trọng trước những hiểm nguy đang ŕnh chờ...
Có tiếng trẻ thơ khóc trong tàu làm mọi người lo lắng; một vài tiếng người th́ thầm phản đối. Có tiếng nói "bóp mũi nó lại không cho nó khóc nữa!" Rồi bỗng có tiếng ra lệnh "cho máy dzọt lẹ lên, chạy hết ga đi!"
Trong khoảnh khắc sau đó, tôi nghe tiếng súng nổ; thế là rồi. Tôi phải ngồi nghiến răng, gh́ mạnh hai tay vào ván tàu đă nghe tiếng súng! Tàu đang chạy hết tốc lực, có lúc tiếng súng xa dần để nhường chỗ cho những hy vọng trở lại... Tiếng súng nghe xa, nhưng vẫn tiếp tục nổ. Căng thẳng! Chúng tôi đặt hy vọng vào người tài công đang điều khiển chiếc tàu, và dồn những hy vọng khác vào động cơ tàu để mong đẩy chiếc tàu vọt nhanh hơn cho mau thoát khỏi chốn nguy nan!
Những giây phút căng thẳng này là những khoảnh khắc tranh chấp giữa sống và chết, giữa hạnh phúc và đau khổ, giữa may mắn và ngục tù; giữa đấu tranh chịu đựng và những chọn lựa ! Đây chính là giai đoạn khó nhất mà chúng tôi phải trải qua để t́m được tự do Hàng trăm người trên tàu, nhưng không ai dám nói chuyện và cựa quậy; mọi người đều tập trung một ư nghĩ mong sao chiếc tàu lướt nhanh hơn và êm hơn để thắng lươt những giờ phút nguy kịch đó !
Đột nhiên, có những tiếng súng nổ chát chúa gần bên tàu. Tôi cảm thấy chiếc tàu bẻ cua sang tay trái và chạy sượt vào mé bờ. Có nhiều tiếng kêu trời ơi cứu tôi! Chiếc tàu chỉ lệch sang một bên nhưng chưa ch́m, nó gượng lại thăng bằng và tiếp tục chạy giữa tiếng súng nổ liên hồi. Trong bóng tối, tôi nghiến răng gh́ mạnh tay vào ván tàu để nỗi lo sợ của ḿnh không buột ra khỏi miệng, như một số người khác. Có tiếng nói trong tàu bảo tài công ngừng lại, nhưng có tiếng nói khác ra lệnh cứ tiếp tục chạy.
Đạn đă bắn xuyên nhiều vào trong tàu, nhiều tiếng rên la bên trong nhưng lúc đó tôi chỉ chú ư lắng nghe tiếng đạn bay xeo xéo sượt vào thành tàu! Rồi tôi nghe tiếng chiếc tàu khác gạt vào mũi tàu tôi làm nó bị lệch hướng đâm xập vào bờ! Con tàu chênh vênh một lần nữa tưởng như muốn bị lật úp; Nhiều người giành nhau chui ra cái lỗ ô vuông cửa hầm tàu ngay phía gần đầu tôi. Có khi hai ba người giành nhau chui ra một lúc làm cho những người muốn thoát ra mất th́ giờ hơn. Nh́n qua ô vuông đó, tôi thấy những ánh đèn pha sáng chói bên ngoài.
Tôi không giành chui ra với họ là v́ c̣n nuối tiếc chiếc tàu. Đến khi trống trải không c̣n ai dám chui ra nữa th́ tôi lại lo sợ, tại sao ḿnh lại ngồi trong đó để cho tàu ch́m mà chờ chết ; và tôi liền quyết định chui lên!
Vừa chui lên, tôi đă bị chói mất bởi ánh đèn pha từ phía chiếc tàu VC; Sau này vào tù th́ tôi mới biết được rằng đó chính là chiếc tàu của những người tù chung với tôi, họ bị bắt trong chuyến vượt biên trước chúng tôi. Công an VC đứng dàn hàng ngang trên boong tàu đó, họ đang nhắm bắn từng người đang bơi dưới con lạch nhỏ như những thợ săn nhắm bắn những chiếc gáo dừa đang trôi lềnh bềnh dưới nước!
Vừa chui từ dưới hầm cá lên khỏi cái lỗ ô vuông, tôi giơ hai tay lên đầu hàng. Một tên công an nó hỏi tôi hai, ba câu; sau đó chúng chú ư nhắm bắn những "chiếc gáo dừa" kia, nên đột nhiên tôi quyết định nhảy trở lại xuống hầm tàu! Sáng hôm sau, ngay chỗ cửa hầm tàu là xác chết của một đứa cháu họ của tôi, nó bị bắn bể thái dương và rớt trở lại xuống dưới!
Sau khi hoàn toàn làm chủ t́nh h́nh, không c̣n ai dám nhảy xuống nước bỏ trốn nữa, công an VC vẫn để những đèn pha chỉa vào chung quanh chiếc tàu và cho phép một số chúng tôi leo lên boong nằm đợi lệnh. Nằm trên boong và dưới ánh neon pha, tôi nh́n thấy xác chết của người thợ máy chiếc tàu chúng tôi nổi lềnh bềnh cạnh đó. Suốt đêm, lẫn trong tiếng vi vu của gió biển là những tiếng rên la năo nề của những người bị thương nằm dưới hầm tàu.
Trong khoảnh khắc sau đó, tôi nghe tiếng súng nổ; thế là rồi. Tôi phải ngồi nghiến răng, gh́ mạnh hai tay vào ván tàu đă nghe tiếng súng! Tàu đang chạy hết tốc lực, có lúc tiếng súng xa dần để nhường chỗ cho những hy vọng trở lại... Tiếng súng nghe xa, nhưng vẫn tiếp tục nổ. Căng thẳng! Chúng tôi đặt hy vọng vào người tài công đang điều khiển chiếc tàu, và dồn những hy vọng khác vào động cơ tàu để mong đẩy chiếc tàu vọt nhanh hơn cho mau thoát khỏi chốn nguy nan!
Những giây phút căng thẳng này là những khoảnh khắc tranh chấp giữa sống và chết, giữa hạnh phúc và đau khổ, giữa may mắn và ngục tù; giữa đấu tranh chịu đựng và những chọn lựa ! Đây chính là giai đoạn khó nhất mà chúng tôi phải trải qua để t́m được tự do Hàng trăm người trên tàu, nhưng không ai dám nói chuyện và cựa quậy; mọi người đều tập trung một ư nghĩ mong sao chiếc tàu lướt nhanh hơn và êm hơn để thắng lươt những giờ phút nguy kịch đó !
Đột nhiên, có những tiếng súng nổ chát chúa gần bên tàu. Tôi cảm thấy chiếc tàu bẻ cua sang tay trái và chạy sượt vào mé bờ. Có nhiều tiếng kêu trời ơi cứu tôi! Chiếc tàu chỉ lệch sang một bên nhưng chưa ch́m, nó gượng lại thăng bằng và tiếp tục chạy giữa tiếng súng nổ liên hồi. Trong bóng tối, tôi nghiến răng gh́ mạnh tay vào ván tàu để nỗi lo sợ của ḿnh không buột ra khỏi miệng, như một số người khác. Có tiếng nói trong tàu bảo tài công ngừng lại, nhưng có tiếng nói khác ra lệnh cứ tiếp tục chạy.
Đạn đă bắn xuyên nhiều vào trong tàu, nhiều tiếng rên la bên trong nhưng lúc đó tôi chỉ chú ư lắng nghe tiếng đạn bay xeo xéo sượt vào thành tàu! Rồi tôi nghe tiếng chiếc tàu khác gạt vào mũi tàu tôi làm nó bị lệch hướng đâm xập vào bờ! Con tàu chênh vênh một lần nữa tưởng như muốn bị lật úp; Nhiều người giành nhau chui ra cái lỗ ô vuông cửa hầm tàu ngay phía gần đầu tôi. Có khi hai ba người giành nhau chui ra một lúc làm cho những người muốn thoát ra mất th́ giờ hơn. Nh́n qua ô vuông đó, tôi thấy những ánh đèn pha sáng chói bên ngoài.
Tôi không giành chui ra với họ là v́ c̣n nuối tiếc chiếc tàu. Đến khi trống trải không c̣n ai dám chui ra nữa th́ tôi lại lo sợ, tại sao ḿnh lại ngồi trong đó để cho tàu ch́m mà chờ chết ; và tôi liền quyết định chui lên!
Vừa chui lên, tôi đă bị chói mất bởi ánh đèn pha từ phía chiếc tàu VC; Sau này vào tù th́ tôi mới biết được rằng đó chính là chiếc tàu của những người tù chung với tôi, họ bị bắt trong chuyến vượt biên trước chúng tôi. Công an VC đứng dàn hàng ngang trên boong tàu đó, họ đang nhắm bắn từng người đang bơi dưới con lạch nhỏ như những thợ săn nhắm bắn những chiếc gáo dừa đang trôi lềnh bềnh dưới nước!
Vừa chui từ dưới hầm cá lên khỏi cái lỗ ô vuông, tôi giơ hai tay lên đầu hàng. Một tên công an nó hỏi tôi hai, ba câu; sau đó chúng chú ư nhắm bắn những "chiếc gáo dừa" kia, nên đột nhiên tôi quyết định nhảy trở lại xuống hầm tàu! Sáng hôm sau, ngay chỗ cửa hầm tàu là xác chết của một đứa cháu họ của tôi, nó bị bắn bể thái dương và rớt trở lại xuống dưới!
Sau khi hoàn toàn làm chủ t́nh h́nh, không c̣n ai dám nhảy xuống nước bỏ trốn nữa, công an VC vẫn để những đèn pha chỉa vào chung quanh chiếc tàu và cho phép một số chúng tôi leo lên boong nằm đợi lệnh. Nằm trên boong và dưới ánh neon pha, tôi nh́n thấy xác chết của người thợ máy chiếc tàu chúng tôi nổi lềnh bềnh cạnh đó. Suốt đêm, lẫn trong tiếng vi vu của gió biển là những tiếng rên la năo nề của những người bị thương nằm dưới hầm tàu.
Đến sáng th́ những người ba con của tôi đi kiểm điểm người thân trên tàu, thấy mất một số, có thể họ đă nhảy xuống nước bơi và trốn được rồi. Nhưng lại có người không biết bơi mà t́m măi vẫn không thấy họ; Có người cho biết ở cái sàn phía sau máy tàu có ba, bốn người bị bắn chết nằm chồng lên nhau. Tôi vội vă ra đó kiểm chứng kỹ xem có người thân nào của tôi không.
Lần này tôi mới chú ư nh́n mặt những xác chết, ....đúng rồi, nó chết rồi! Nó bị bắn vỡ một góc đầu ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, dựa lên xác của một thanh niên khác cũng bị trúng đạn ngay tai. C̣n một xác chết nữa ngay cạnh đó bị bắn trong tư thế quỳ chổng mông lên trời trông như một trái núi, đầu cúi khom xuống sát sàn gỗ, có lẽ để núp đạn; nhưng tôi cũng thấy một đường máu khô trên sàn tàu chảy ra từ phía đầu của nạn nhân. Cả ba xác đó đều mở trợn trừng mắt... nh́n tôi? Thế là đă có hai người thân của tôi chết trong chuyến đi này! C̣n hai xác khác bên trong tàu là một ông già bị đạn bắn nát ngực, và xác đứa bé khóc lúc tàu chạy gần trạm công an. Không biết nó bị người ta xô lấn hay bị bóp mũi cho chết lúc nó đang khóc!
Măi tới chừng 10 giờ sáng hôm sau, công an mới đem một chiếc tàu khác đến chở những người bị thương đi. Có người trong tàu đứng ra quyên tiền và vàng để đút cho công an. Sau khi mang số vàng bạc sang nộp cho công an, mọi người đều hy vọng chờ đợi; nhưng chờ hoài cũng chẳng có ǵ.
Măi tới lúc chiều tối, có chiếc tàu công an khác chạy tới, bọn chúng lùa tất cả mọi người lên tàu này chở vào nhà tù. Một số người là thân nhân của những nạn nhân bị chết, bọn công an "cho" ở lại để dọn xác những người chết xuống băi, người ta hy vọng sẽ được thả . Tôi ở trong nhóm khoảng 10 thanh niên được ở lại đó, đến chiều gần tối mới có một tên công an cấp lớn hơn đến giải quyết với chúng tôi. Đầu tiên hắn hăm dọa chúng tôi, dí họng súng K54 vào đầu từng người để khám xét. Ông chú họ của tôi bị hắn hăm dọa dữ quá đă phải chắp tay lạy hắn! Sau đó hắn ra lệnh chúng tôi phải khiêng các xác người chết trên tàu xuống.
Hắn ra lệnh và bắt chúng tôi phải làm thật nhanh. Tôi rất sợ xác chết và sợ máu nên đi sau cùng và phải đứng dưới nước để đỡ những xác chết được chuyền xuống. Lúc này chiếc tàu không c̣n người nữa nên nó nổi rất cao, tôi phải giơ thẳng hai tay lên mới đỡ tới những xác chết chuyền trên boong xuống. Thấy tôi nhút nhát, tên công an VC để ngón tay trỏ vào c̣ súng và dí mạnh họng súng K54 vào gáy tôi bắt phải làm việc cho nhanh.
Khi những xác chết được lần lượt chuyền xuống, máu và óc của những nạn nhân đó đă chảy đầy xuống đầu, mặt và toàn thân tôi. Lúc đó tôi quên cả cảm giác với máu và óc v́ cái cảm giác lạnh và cứng của họng súng K54 sau gáy nó chi phối hết nỗi sợ hăi của ḿnh, không may tên VC đó lỡ tay th́ trong khoảnh khắc cái mạng của tôi cũng sẽ tương tự như các nạn nhân kia thôi! Sau khi làm xong việc chuyển xác, tên công an bắt chúng tôi rửa sạch những vết máu trên tàu. Rồi hắn đưa chúng tôi lên tàu nhỏ của hắn cho đồng bọn chở về băi Lam Sơn ở gần Bà Rịa. V́ tên công an VC này sợ chúng tôi chạy trốn nên đă bắt chúng tôi di chuyển bằng cách ḅ từ đó qua xóm nhà dân, qua chợ Lam Sơn ra tới đường lộ. Hắn dồn chúng tôi lên một xe lam chở về nhập chung với nhóm người bị giải đi trước tại trạm G̣ Dầu. Từ đây, sau khi VC lột hết vàng bạc của mọi người, chúng dùng xe công an chở thẳng chúng tôi vào trại giam B5 ở Biên Ḥa. Giữa đêm hàng trăm người chúng tôi đă bị nhét chung vào một chiếc pḥng chỉ bằng pḥng ngủ master room của một gia đ́nh ở Mỹ. Tôi đă phải ngồi khít giữa khối người chen chúc và ngủ thiếp đi v́ mệt mỏi và tuyệt vọng.
Sáng hôm sau tới giờ làm việc bọn công an VC lại bắt đầu một màn điều tra, khám xét nữa. Chúng hỏi cung, làm hồ sơ lư lịch, rồi từng người chúng tôi phải cởi hết quần áo đưa cho chúng khám xét. Rồi lần lượt mỗi người phải đi ngang chiếc bàn và hả miệng ra cho tên công an VC kiểm kê mấy chiếc răng vàng hoặc “khâu” vàng nào giấu trong miệng? Pḥng bên cạnh là một công an khác chuyên "điều trị" lỗ đít. Từng người phải đến đó, chổng đít lên gần mặt nó và banh lớn lỗ đít ra cho nó kiếm vàng bên trong chỗ đó!
Sau đủ thứ thủ tục kỳ dị ấy, mọi đồ đạc đều bị cướp hết. Mọi người được đưa vào một khu vực có tường dầy cao và hàng rào kẽm gai phía trên, cùng những cḥi canh trên cao ở bốn góc. Vào trong khu này tôi nghe thấy tiếng ŕ rào như những đàn ong đang bay. Đến khi được đưa lại gần các căn pḥng phát ra những âm thanh đó th́ mới biết đó là nơi cư trú mới của tôi. Từng pḥng nh́n vào tối om, có cánh cửa sắt và hàng chấn song sắt lớn. Nh́n măi tôi mới nhận ra một số người ở trần, mặc xà lỏn và đầu trọc lóc đang đứng gần song sắt nh́n chúng tôi, trông họ ốm nhom như lũ khỉ.
Khoảng 5 phút sau, tên quản giáo đến mở khóa đưa chúng tôi vào nơi cư trú mới, nhập bọn với "lũ khỉ" bên trong! V́ quá tối nên phải đứng chớp mắt một lúc tôi mới nh́n rơ hết được căn pḥng. Cả một xă hội mới, chẳng bao lâu chính tôi cũng trở nên y hệt "lũ khỉ" đó; nhưng sau một thời gian tôi cảm thấy cái xă hội trong đó c̣n có t́nh nghĩa hơn xă hội bên ngoài ma tôi đă sống!
Nhiều năm đă qua. Sau cùng, tôi cũng đă tới được xứ sở tự do, nhưng măi măi, chuyến vượt biên đẫm máu ấy c̣n ám ảnh tôi.
Như đă nói, nhiều vị có nói là phải quên quá khứ. Riêng tôi, quá khứ của tôi tuy không đẹp nhưng tôi không có ǵ mặc cảm với những ǵ tôi đă kinh qua. Nó là những bài học quư giá cho chính tôi về con người và nhất là về xă hội nơi cố hương tôi đă từng sống.
Quá khứ đó cũng là những kinh nghiệm xương máu, mồ hôi và nước mắt; và bằng chính mạng sống của những nạn nhân đă cùng cảnh ngộ như chúng tôi khi c̣n ở đó. Những hy sinh của họ đă xúc động lương tâm thế giới để chúng ta được cơ hội đến đây tỵ nạn và xây dựng cuộc sống mới hôm nay... Cuộc sống của chúng ta hôm nay, há chẳng phải được xây dựng trên nền tảng quá khứ thương đau đó sao?
Từ xa xưa thiên hạ lúc nào cũng đă giàu nghèo chênh lệch nhau rất nhiều. Nhà giàu dư ăn dư để, kẻ nghèo th́ thiếu thốn quanh năm. Tuy nhiên những bi kịch về giàu nghèo ở nước ta từ xưa cũng không đến nỗi như bây giờ ở Phi châu. Có nội chiến ở Lybie mới phanh phui ra chuyện tài sản của Tổng thống Gadhafi đến hơn cả trăm tỷ đô la sau 42 năm làm cha mẹ của dân.
Từ chuyện này mới ra chuyện khác, Tổng thống Zimbabwe, v́ chỉ mới làm Tổng thống khoảng 30 năm, nên tài sản ít hơn, “chỉ có” chừng sáu bảy chục tỷ. Nhưng nếu tổng thống giàu như thế mà dân chúng khá giả th́ không nói làm ǵ. Đằng này Phi châu đă là cái xứ nghèo đói nhất trên thế giới, mà dân chúng Zimbabwe của Tổng thống Robert Mugabe th́ gần như hầu hết đều da bọc xương, đói khổ đến không bút nào tả cho xiết, trong khi cả hai vợ chồng tổng thống th́ xài tiền như nước.
Thế giới hiện giờ có trên 6 tỷ dân, nhưng tỷ phú th́ chỉ có hàng trăm là cùng, Những tài sản công khai th́ cũng chỉ bốn năm chục tỷ như Bill Gates, đă là kinh khủng lắm rồi, chứ đâu có đến hơn trăm tỷ như của ông Gadhafi kia. Không biết những ông vua khác, những ông tổng thống khác của các nước nghèo đói tài sản đếm được bao nhiêu. Tuy nhiên nếu có th́ con số người giàu đến bậc tỷ phú cũng không thể là nhiều. Những tỷ phú như Bill Gates, Warren Buffet… giàu có là do tài kinh doanh của họ, không thể nào nói được, nhưng các ông tổng thống kia th́ chắc chắn là chỉ có vắt máu của nhân dân ra để làm giàu mà thôi.
Mới đây, tin tỷ phú Bills Gates gác kiếm giang hồ, không thèm lư đến chuyện làm ăn, đă như một quả bom nổ trong giới kinh doanh, nhất là lănh vực máy điện toán. Cả hai vợ chồng nhà tỷ phú này không phải v́ quá giàu có hay quá già mà nghỉ để hưởng thụ; trái lại, cả hai đều c̣n đang ở tuổi trung niên, nhưng lại muốn để hết của cải và thời gian c̣n lại cho một công việc cứu nhân độ thế: giúp đỡ các nước chưa phát triển, c̣n nghèo đói.
Bill Gates là nguời khôn ngoan thức thời, có một hôm đă nghĩ ra được cái chân lư, là chết trên đống của cải của ḿnh là một cái chết rất vô duyên, nên cả hai ông bà đă đồng t́nh cống hiến hết tài sản để giúp đỡ người nghèo: cứu đói, xây trường học, mở bệnh viện cho các nước nghèo khó. Không những thế, cả hai ông bà lại c̣n để hết công sức và không ngại tốn kém t́m kiếm nguyên nhân gây những chứng bệnh khó chữa ở Phi châu ḥng giúp dân chúng thoát khỏi bệnh tật. Đúng là những Bồ-tát của nhân loại.
Không chỉ Bill Gates, mà những tỷ phú giàu có khác do hai bàn tay tài giỏi của họ như Rockfeller, như Warren Buffet… cũng có tấm ḷng nhân ái, bỏ rất nhiều tiền của của họ vào những quỹ từ thiện để làm công đức. Thực ra, có tiền dư của để, bỏ ra cho bớt những người nghèo, cũng không phải là khó khăn lắm, nhưng đang ở trên đỉnh cao của danh vọng, quyền lực như Bill Gates mà bỏ ngang như thế, chắc trên đời chỉ có một. Không những bỏ ngang mà c̣n đem công sức ra nghiên cứu những biện pháp giúp đỡ người nghèo khổ mới là khó.
Đă ngồi trên cái ngai vàng tột đỉnh mà buông được không phải dễ dàng ǵ. Như ông Tổng thống Gadhafi chẳng hạn. Nếu ông ta chịu khó ngưng tay để hưởng thụ, th́ với đống của cải đó, mấy đời con cháu sau, có xài hoang phí đến mấy cũng khó mà hết. Trái lại, ông ta c̣n tham lam, lại muốn thêm quyền lực, muốn khống chế cả đồng euro của Âu châu, c̣n muốn làm vua của những ông vua khác, nên mới sinh chuyện, để cuối cùng phải sống chui sống nhủi, phải kiếm một nơi nào đó bên Phi châu để xin tỵ nạn mà cũng không được, cuối cùng đành chịu đựng cái chết thảm. Thường nói “nghèo mà ham”. Ai nghèo mà chẳng ham. Đằng này lại là “giàu mà ham”. Có lẽ nên thêm một chữ: “giàu mà c̣n ham” th́ mới phải. Đă giàu nứt đố đổ vách mà c̣n ham, mới là chuyện lạ.
Cái chuyện giàu c̣n muốn giàu thêm th́ thực ra cũng thường t́nh. Cái chuyện đang giàu có tột đỉnh mà từ bỏ được thực khó, và không phải động lực nào cũng đều giống nhau. Lâu lắm, tôi có nghe chuyện một nhân vật cũng rất lạ lùng: ông ta là chủ nhân của hộp đêm Crazy Horse nổi tiếng ở Paris từ những năm năm mươi. Ông này không những giàu có, mà c̣n là người đă từng kết giao với những nhân vật nổi tiếng trên thế giới thời đó. Đến lúc tuổi già, mặc dù sức khỏe vẫn c̣n tráng kiện, ông ta tự kết liễu cuộc đời huy hoàng của ḿnh bằng một phát súng vào đầu. Người thân của ông ta cho biết, ông từng thổ lộ là đối với họ, ông ta cho là ḿnh đă đạt đến tột đỉnh của danh vọng, nên không muốn một hôm nào đó, người đời sẽ nh́n thấy ông ta trong h́nh ảnh một người già tiều tụy, mất hết quyền lực.
Có thể ông ta cũng thấy được cái vô thường của cuộc đời, nhưng cái động lực để từ bỏ danh vọng của ông ta cũng chỉ là kết quả của ḷng kiêu ngạo và ích kỷ của ḿnh, không đem lại ngay cả cho cuộc đời của chính ông ta một chút ư nghĩa nào. Lại có những người khác, trước khi chết, mới cống hiến tài sản cho các tổ chức từ thiện, v́ chẳng biết để lại cho ai. Cũng vẫn là một chuyện dễ dàng.
Tất cả đều khác với Bill Gates. Nhà tỷ phú này có đến ba người con, nhưng chỉ để cho con cái một ít tài sản để lập thân mà thôi. Ông là người đă ngộ ra cái lẽ vô thường của nhà Phật và đă làm cho đời sống của ông có ư nghĩa cao quư bằng cách đem hạnh phúc đến cho kẻ khác.
Tóm lại, một chữ “buông” đơn giản không phải là đơn giản. Hiểu là một chuyện, làm được là một chuyện khác. Lịch sử có ghi lại câu chuyện về Ngài A-lịch-sơn đại đế, một vị hoàng đế nổi tiếng quyền lực nhất của vương quốc Macedonia ở Âu châu trước Thiên Chúa giáng sinh: Trước khi qua đời, ngài ra lệnh cho quần thần phải thực thi ba điều trong đám tang của ngài: Thứ nhất là hai bên quan tài phải khoét hai cái lỗ vừa đủ hai bàn tay ra ngoài. Thứ hai là tất cả quan ngự y đều phải khiêng quan tài của ngài. Thứ ba là vàng bạc châu báu phải được rải cho dân chúng trên lộ tŕnh đám tang của ngài. Ấy là để cho người đời thấy rằng khi chết, th́ một người đầy uy quyền, giàu có như ngài th́ cũng chỉ c̣n hai bàn tay trắng. Đă đến lúc phải ra đi th́ có bao nhiêu bác sĩ tài giỏi cũng không làm ǵ được. Và sau cùng, của cải đă không mang theo được th́ c̣n cất giữ làm ǵ.
Nói chuyện với Ngọc Bích xong tôi thẫn thờ. Từ cổ chí kim, từ vua chúa cho đến thứ dân, ai cũng mong được trường sinh bất lăo nhưng liệu thọ quá có phải là điều hay ho cho bản thân và cho người thân không?...
Tới mừng thôi nôi cháu ngoại Bích Ngọc, không thấy Quế Hương, bạn cố tri của Ngọc, tôi hỏi:
- Sao bữa nay không thấy Quế Hương tới dự thôi nôi cháu bà vậy?
- Dự sao được, mấy bữa nay bả te tua rồi?
- Sao vậy?
- Ừa, th́ mấy bữa nay ông già bệnh. Chắc cũng sắp đi rồi.
- Th́ trên trăm tuổi rồi. Ông đă như thân cây mục, cũng nên để ông thay đổi h́nh hài khác đi chứ. Nhưng c̣n anh cả đâu? Nghe đâu anh cả chăm ông cụ mà.
- Ổng xụm luôn rồi. Mà nói tới ông anh cả của bả mới tội, ổng gần tám mươi rồi mà không được hưởng tuổi già, được sống gần con cái ở Quy nhơn mà phải ở đây lo cho ông già hơn trăm tuổi mới khổ chứ.
- Nhà Quế Hương đông mà, sao lại bắt ông già trẻ chăm ông già già?
- Th́ tại v́ ổng là anh cả với lại mấy người kia ở nước ngoài hết rồi. Phần cũng tại ổng nghèo nhất, không có tiền lo cho cha th́ phải lănh phần chăm sóc ông cụ chứ. Mấy người kia chu cấp tài chánh. Đứa bỏ công, người bỏ của mà.
Nói tới anh em ở nước ngoài của Quế Hương tôi mới nhớ là lâu lâu ông cụ làm mệt, Quế Hương gọi các anh chị ḿnh về. Khi về tới nơi th́ ông cụ khỏe lại. Cứ thế trong hai năm các anh chị của Quế Hương phải tức tốc về tới bốn lần mà ông cụ cũng chưa đi. Trong thời buổi kinh tế khó khăn, có hai người anh của Quế Hương lại dám bỏ việc hoài nên bị mất việc luôn, nhưng bổn phận làm con mà, biết sao giờ?
Không có Quế Hương tôi mất bạn tung hứng nên truy Ngọc:
- Nhưng sao tự nhiên Quế Hương lại te tua?
- Th́ ông già hơn tám mươi phải chăm ông già hơn một trăm, nên ông già già chưa khỏe th́ ông già trẻ đă sụm rồi. Vậy nên bây giờ Quế Hương phải chăm cả hai ông chứ sao.
Tự nhiên Bích Ngọc cười khùng khục:
- Nhớ bữa hổm ông anh cả than với tui, ổng nói : "Trời ơi, hỏng biết chừng nào ông già chết cho tui khỏe vài năm trước khi theo ông bà tổ tiên đây!”
- Nói ǵ thảm vậy?
- Bà nói “thảm” là ai thảm?
- Thảm cho cả hai. Bởi vậy mai mốt tốt nhất đừng có chúc ông bà sống lâu trăm tuổi rồi rên nha.
Nói chuyện với Ngọc Bích xong tôi thẫn thờ. Từ cổ chí kim, từ vua chúa cho đến thứ dân, ai cũng mong được trường sinh bất lăo nhưng liệu thọ quá có phải là điều hay ho cho bản thân và cho người thân không?
Tuổi già lú lẫn, h́nh hài nhăn nhúm, sức khỏe suy giảm. Tôi nhớ khi c̣n nhỏ, dù được cả nhà dạy phải biết kính yêu bà cố nhưng đứa cháu nhỏ của tôi dứt khoát không thấy thoải mái với bà. Có lẽ khi nó có ư thức chút th́ bà đă nhăn nheo xấu xí quá rồi, h́nh ảnh của bà không giống với bà tiên trong truyện cổ tích nữa. Khi đó, bản thân bà không tự chăm sóc được nên bao người lớn quanh nó phải dành sự chăm sóc cho bà nhiều hơn cho nó và nó th́ luôn bị mắng mỏ v́ ồn ào, v́ phá phách làm bà không nghỉ ngơi được. Dạy dỗ ǵ th́ nó cũng thấy ḿnh thiệt tḥi v́ bà nên nó cứ mơ hồ, miễn cưỡng ghi nhận công lao dưỡng dục xa xưa của bà… Thế nên gia đ́nh ḍng họ cứ trách móc nó không ngoan, không biết ông bà, bây giờ nó là đứa cháu vô t́nh, không biết cội nguồn mai mốt chắc là đứa con bất hiếu.
Tôi nhớ có lần đến tiệm làm tóc, con bé làm móng cho tôi khoe:
- Bà cố của con năm nay 115 tuổi rồi, bà được cả chủ tịch tỉnh đến thăm đó cô.
- Bà con thọ quá há. Vậy bây giờ ai lo cho bà?
- Dạ, ông ngoại tám của con nuôi.
- Vậy ai nuôi ông ngoại?
- Dạ mấy cậu mấy d́ nuôi.
- Mấy cậu mấy d́ khá không?
- Dạ nghèo lắm.
- Có bà thọ đến vậy chắc thích lắm hả?
Nó trầm ngâm một hồi rồi nói:
- Dạ thích chứ cô. Ḍng họ con ai cũng thích bà thọ để khoe, chỉ có ông ngoại tám của con th́ không thích lắm. Ông nói:” Phụ tiền bạc chăm lo cho ông bà là chuyện dễ, trực tiếp chăm lo bệnh hoạn, chịu đựng tính khí của người già mới là khó”.
Câu chuyện của con bé làm móng làm tôi nhớ tới câu chuyện buổi sáng khi tôi đi bộ cùng các bạn trong cùng khu phố, đề tài vô t́nh nói về tuổi già và về việc phụng dưỡng cha mẹ già. Chị Xuân nói:
- D́ của em năm nay tám mươi sáu tuổi rồi mà c̣n làm dâu đó.
- Vậy bà mẹ chồng chắc thọ lắm.
- Bà đă hơn trăm tuổi. Mấy chục năm trước khi chú em đi bộ đội về hưu, thấy bà đă hơn tám mươi bèn quyết đem bà về nuôi, nghĩ mẹ chắc cũng không c̣n sống bao lâu nữa, ráng gần gũi phụng dưỡng mẹ vài năm nhưng tới giờ đă gần hai mươi năm bà vẫn ăn khỏe và vẫn đ̣i hỏi cơm dâng nước hầu, trà thuốc mỗi ngày làm d́ em oải muốn chết.
- Nhưng cha mẹ già th́ ḿnh phải phụng dưỡng chứ sao!
- Th́ đó là bổn phận mà, có điều d́ của em cũng đă hơn tám mươi, con dâu d́ thuộc thế hệ mới, nó không chịu hầu d́ mà d́ th́ không dám không hầu mẹ chồng.
- Đó là bất hạnh thế hệ của d́ đó. Người ta gọi thế hệ 5X là thế hệ trắng tay, hồi nhỏ th́ sợ cha mẹ, khi cha mẹ lớn tuổi th́ tự cho ḿnh có bổn phận phải phụng dưỡng. Đối với con cái th́ không dám uy quyền, nếu không nói là dốc hết sức mà lo cho con nhưng lại không dám mong con cái lớn lên sẽ chăm lo cho ḿnh, sợ làm phiền nó…
Câu chuyện của chị Xuân làm tôi nhớ tới có lần tôi gặp hai bà lăo ở New Jersey. Bà lăo người Việt cứ theo nài nỉ tôi nhờ tôi nói giúp với cha xứ mà tôi thân, để cha nói với con cái bà cho bà được vào Viện dưỡng lăo người Việt. Lư do là vào ngày thường, con cháu bà đứa đi học, đứa đi làm. Tối về th́ đứa nào về pḥng đó. Suốt ngày bà ở nhà một ḿnh buồn quá, bà ước ao có tiếng nói đồng hương hay tiếng nói của con người cho đỡ cô quạnh. Tôi nói lời thỉnh nguyện của bà với cha xứ, cha xứ nói đó là chuyện riêng của gia đ́nh con chiên, cha không muốn can thiệp.
Rồi cũng trong những ngày đó, cũng tại khu phố đó, tôi lại tiếp xúc với một bà lăo gần tám mươi người Mỹ, chân cũng đă run, mắt cũng đă mờ rồi mà lại sống một ḿnh. Bà ham chuyện lắm nhưng khi hỏi bà ở một ḿnh có buồn không, sao không ở chung với con cháu cho vui. Bà nói dứt khoát:
- Con tôi nó có cuộc đời của nó. Tôi không muốn và không thể trói buộc cuộc đời nó vào cuộc đời tôi v́ tôi sống già.
- Nhưng đó là bổn phận của con cái đối với cha mẹ lúc về chiều mà.
- Giáng sinh, sinh nhật tôi có khi nó dẫn vợ con về thăm. Vậy là đủ. C̣n b́nh thường mỗi năm nó chỉ có một số ngày phép, tôi không cho phép ḿnh bắt nó về thăm hoài mà để nó thoải mái đưa gia đ́nh đi đây đi đó. Đ̣i hỏi ở con là ích kỷ.
Đúng là Tây Ta có khác. Tây nuôi con, khi con vừa lớn đủ, Tây thả cho con vào đời, mong con như cánh chim trời, có sức bay càng xa càng tốt. Tây vui khi dơi theo cánh chim bay. Ta nuôi con, ngày nào c̣n khả năng, ta vẫn c̣n muốn giang đôi cánh ra để ấp ủ chăm lo cho con dù cho con có lớn đến bao nhiêu tuổi. Rồi cũng v́ cách nuôi dưỡng yêu thương không bờ bến đó, khi già, ta mong con cũng quay lại ḍm ngó đến ta dù chỉ bằng một phần nào t́nh yêu thương mà ta đă cho. Ta nắm níu nhau qua lại, ta làm ấm ḷng nhau cũng có mà phiền lụy nhau cũng nhiều.
Trở lại chuyện con bé làm móng, tôi hỏi:
- Bà con đẹp lăo không, hôm nào cô đưa chú tới chụp h́nh bà nhá.
- Dạ bà không khỏe lắm đâu cô, bà của con ḷa rồi, chỉ nằm một chỗ thôi.
Nghe con nhỏ trả lời tôi lại nhớ tới một bà lăo người dân tộc ở Bảo lộc đă 103 tuổi, da bà đen nhẻm, từng centimet da thịt hiện lên những nếp thời gian trông hay ho và đẹp đẽ lạ lùng. Toàn thể con người trần trụi của bà như một món đồ cổ xưa. Ánh mắt của bà trắng dại đưa ta ngược về cả thế kỷ trước. Nói chuyện với con cháu bà lăo mới thấy họ kính yêu và quan tâm đến bà vô cùng, nó nói:
- Hôm trước bà con bệnh, cả nhà con bỏ hết nương rẫy về chăm bà.
Nghe con nhỏ nói về bà với cái giọng thiết tha làm tôi thầm cảm mến em, người dân tộc không cần học Khổng Mạnh cũng biết kính yêu ông bà. Em khoe tiếp:
- Bà em nuôi cả nhà đó cô.
- Nuôi cả nhà? Bà già vậy th́ có sức đâu mà làm nuôi cả nhà?
- Dạ, tại cô không biết, già thiệt già th́ không cần làm ǵ cũng có tiền mà cô. Nhà nước cho mỗi tháng vài trăm ngàn. Lâu lâu mấy cô chú vô chụp ảnh chừng vài giờ cũng được cả trăm ngàn. Chưa kể khách nước ngoài đến chụp ảnh th́ c̣n cho cả giấy xanh, bán được nhiều tiền lắm. Cả nhà con kiếm tiền không bằng một ḿnh bà đâu.
- Vậy nếu bà không kiếm được nhiều tiền th́ có yêu quí bà không?
- Có chứ cô. Vẫn yêu quí bà chớ nhưng nếu bà bệnh tốn tiền quá th́ không mong bà sống lâu đâu. Bà sống đủ rồi th́ thôi, để dành ngô khoai nuôi trẻ nhỏ.
Lời con bé người dân tộc làm tôi ngẫm nghĩ hoài "Sống đủ rồi…”. Thế nào là sống đủ, ai có quyền định cái chữ đủ ở đây. Phải chăng sống khỏe như bà lăo người dân tộc th́ sống hoài vẫn chưa đủ, c̣n sống mù ḷa yếu đuối như bà cố của con bé làm móng là quá đủ. Nhưng đủ hay không đủ th́ ai có quyền quyết định, kể cả bản thân của người đó.
Tôi có quen biết một đôi vợ chồng nay đă ngoài bốn mươi rồi mà không dám có con cái ǵ, ở vây nuôi chó và chăm hai bà mẹ hai bên với một người giúp việc.
Bà mẹ bên vợ bị bệnh tiểu đường nằm bẹp trên giường không tự lo cho bản thân được. Đă vậy bà lại c̣n mất trí nhớ, bà chẳng c̣n nhớ được ai trừ con chó nhỏ vẫn quấn quít bên bà và đứa con gái đang ngày đêm chăm lo. Khi bức bối là bà la hét. Mỗi đêm hai vợ chồng phải thức dậy giúp bà tiểu tiện và tiêm thuốc cho bà. Bà mẹ bên chồng vẫn c̣n đi lại được nhưng cũng đă đă ngoài tám mươi. Tôi đă chính mắt thấy anh chồng đút cơm cho mẹ ḿnh với một đôi mắt yêu thương. Hai vơ chồng này chưa hề biết đi đâu chơi xa là ǵ. Đến ngày tết, ngày lễ c̣n thê thảm hơn v́ người làm nghỉ hết, hai vợ chồng phải đích thân lo toan mọi bề cho hai bà mẹ. Tôi nh́n t́nh cảnh của họ mà cảm kích, thương cho sự hiếu thảo hiếm hoi c̣n sót lại trong thời buổi này. Tôi nhớ có một người bạn thấy xót cho sự thiệt tḥi cực khổ của đôi vợ chồng trẻ bèn xúi dại người chồng:
- Bà mẹ vợ của mầy sống đời thực vật lại không c̣n nhận biết ai nữa. Để bà sống th́ khổ bà mà khổ luôn tụi bây, mầy để bà đi cho rồi…
- Người ngoài bao giờ cũng thấy khác, cảm khác, c̣n người thân trong cuộc th́ không thể dứt ruột ra mà làm vậy được đâu.
Trông người lại nghĩ đến ḿnh. Giờ bản thân cũng đă nghỉ hưu, đă xếp vào hàng “bà bà” rồi, cái ngày ḿnh già nua yếu đuối lẩm cẩm đang sầm sầm bước tới, không biết sức khoẻ ḿnh rồi sẽ ra sao, con cái sẽ đối xử thế nào. Nữa đây khi đă già, đă yếu, đă chết được rồi mà trời chưa cho đi th́ có dám tự xử không hay lại kéo lầy nhầy những ngày tàn héo úa.
Đọc báo thấy tổ chức Y tế cứ nói hoài những bệnh của người già, quỹ hỗ trợ người già, nước này đang già, nước ta cũng sắp già rồi tưởng tượng nếu mai này ra đường thấy ai cũng nhăn nheo, đi đứng chậm chạp, nói năng lập cập mà sống hoài không chịu đi… th́ loài người có nên tiếp tục nghiên cứu để con người trường sinh bất tử chăng?
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
