Nghe "cán bộ công an" nói liên quan đến đường dây ma túy, người đàn ông lập tức đăng nhập vào một đường link giả mạo để "kê khai tài sản" và mất gần 1,5 tỷ đồng.
Công an Hà Nội cho biết cuối tháng 4, người này trình báo được cuộc điện thoại của "cán bộ Công an TP Đà Nẵng", thông báo liên quan đường dây mua bán ma túy, có lệnh tạm giam 6 tháng. Ông được gửi một đường link từ "cơ quan công an" để "đăng nhập và kê khai tài sản phục vụ điều tra nguồn gốc số tiền". Do lo lắng, ông tin lời làm theo, kết quả khi kiểm tra tài sản phát hiện bị mất gần 1,5 tỷ đồng.
Trước đó hai tuần, một người lớn tuổi cũng ở Hà Nội, trình báo bị kẻ gian lấy hơn 5 tỷ đồng trong tài khoản. Vẫn "bổn cũ soạn lại", một người lạ gọi điện cho ông thông báo "liên quan một vụ án đang điều tra", yêu cầu cung cấp tài sản ngân hàng để xác minh. Bằng nhiều chiêu trò tâm lý gây sự hoang mang, chúng thực hiện trót lọt phi vụ, rút hết tiền của nạn nhân.
Đây chỉ là hai trong rất nhiều vụ kẻ gian đánh vào tâm lý lo sợ của nạn nhân để chiếm đoạt tiền. Nhà chức trách cho hay, thủ đoạn lừa đảo này diễn ra nhiều năm, gần đây nở rộ "như nấm sau mưa" với nhiều chiêu trò tinh vi hơn.
Theo Bộ Công an, quý 1/2022, cảnh sát trong nước đã bắt, xử lý 372 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên mạng, trong đó có nhiều vụ giả danh cơ quan tư pháp.
Một lệnh bắt do kẻ xấu làm giả để hù doạ nạn nhân. Ảnh: Công an cung cấp.
Thượng úy Hoàng Văn Vỵ, Phó đội trưởng Phòng chống tội phạm về trật tự xã hội, Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an Hà Tĩnh) phân tích, kẻ giả danh dùng thủ đoạn đánh vào lòng tin của người dân. Thông thường, khi nghe ai đó gọi điện xưng là cán bộ cơ quan công an, tòa án, viện kiểm sát... đa số người dân sẽ có chút tin tưởng. Nghe vài câu, nghĩ đang nói chuyện với "những người làm việc ở cơ quan bảo vệ pháp luật", người nghe sẽ mang tâm lý rất cần được minh oan, muốn giải trình nguồn tiền lớn đang sở hữu là hợp pháp.
Với những người ít hiểu biết về quy trình tố tụng, cụm từ cơ quan điều tra rất dễ gây lo lắng, nghe đã "toát mồ hôi". Nắm bắt được điều này, khi dụ được vào bẫy, nhóm lừa đảo sẽ phân chia thành viên đóng các vai khác nhau như cán bộ công an, tòa án... liên tục gọi điện dồn dập để gây áp lực. Mục đích để bị hại đã lo càng thêm lo, đầu óc bị chi phối nhiều suy nghĩ mông lung, không có thời gian hoặc không nghĩ đến việc kiểm chứng thông tin đe dọa do chúng bịa đặt.
Vài trường hợp bị đe dọa sợ mất uy tín, ngại kể sự việc ra với người thân, bạn bè... Cũng có người đôi lúc quá tự tin vào bản thân, nghĩ không dễ gì bị lừa, im lặng thực hiện các thao tác do kẻ gian đưa ra "để xem chúng giở trò gì". Tuy nhiên, đa số sau đó đều mất kiểm soát, bị cuốn vào cuộc chơi, vì kẻ gian hoạt động có tổ chức và cao tay hơn, thượng úy Vỵ nói.
Luật sư Phan Văn Chiều, Giám đốc Công ty Luật Hà Châu, tỉnh Hà Tĩnh phân tích thêm, ở khía cạnh này, đòn tâm lý được kẻ gian vận dụng triệt để. Nhiều người khi thấy cơ quan bảo vệ pháp luật liên hệ thì rất e ngại. Họ thường bỏ qua sự đề phòng, không kiểm tra lại.
Từ đây, kẻ gian "đi từ cấp độ khó đến dễ". Thấy nạn nhân sợ bị điều tra, bắt đầu cảm thấy "lo lắng hơn", nhóm lừa đảo bắt đầu đưa vào "ma trận" khi gửi tài liệu giả để uy hiếp như: giấy triệu tập, quyết định khởi tố vụ án, lệnh bắt tạm giam để điều tra...
Theo luật sư, khi "con mồi" đã theo đến giai đoạn này, ít nhiều đã bị nắm thóp, hoặc có tâm lý sợ hãi, muốn giãi bày, làm theo hướng dẫn để xử lý vấn đề theo hướng có lợi cho bản thân. Bước cuối cùng, kẻ gian đánh vào kinh tế khi yêu cầu chuyển tiền "để phục vụ công tác điều tra, không chuyển sẽ phong tỏa, tịch thu tài khoản".
"Tâm lý một số nạn nhân ở giai đoạn này dường như tê liệt hoàn toàn. Họ không nhận thức được yêu cầu này là có dấu hiệu lừa đảo nữa, mà chỉ thực hiện theo để tránh liên quan đến pháp luật, nhằm bảo vệ tài sản của mình". Từ đó, họ vô tình đã bị "nhóm cán bộ" dắt mũi mà không hề hay biết", luật sư nói.
Luật sư cho rằng xuyên suốt cả quá trình, kẻ gian sử dụng chiêu đánh vào tâm lý nhẹ dạ, nhận thức cảnh giác chưa cao, không am hiểu luật pháp liên quan đến quy trình giải quyết của các cơ quan pháp luật.
Từng tiếp xúc với một số nghi can giả danh cơ quan tư pháp, thượng úy Hoàng Văn Vỵ, cho rằng chúng rất tinh vi, hoạt động theo kiểu "thả lưới bắt cá". Hàng ngày gọi điện cho 100-200 người, nhưng một người "sập bẫy" đã là thành công. Việc che giấu nhân thân, lai lịch cũng rất kỹ, khi bị bắt luôn "thi gan", sau nhiều ngày mới thành khẩn.
Ngoài ra, các tổ chức trên tập hợp thành viên có kiến thức rất cao về công nghệ thông tin, biết làm trang web giống giao diện các ngân hàng lớn để dụ bị hại. Khi "con mồi" tạo tài khoản và chuyển tiền tại web do chúng tạo ra, vô tình đã để lộ mật khẩu, mã OTP.
Theo nhà chức trách khó khăn trong đấu tranh với loại tội phạm này một phần cũng bắt nguồn từ các nạn nhân. Nhiều người có tâm lý xấu hổ, e ngại, không muốn trình báo, hoặc đôi khi được cảnh sát tiếp cận vẫn né tránh, muốn xóa dữ liệu có liên quan.
Công an khuyến cáo người dân không nên hoang mang khi bị kẻ giả danh cơ quan tư pháp gọi điện đe dọa. Bởi các cơ quan tố tụng không thông báo qua điện thoại như vậy. Để tránh "phiền phức", người dân không nên khai một số thông tin cần bảo mật trên mạng xã hội, từ chối làm theo yêu cầu của người lạ về hướng dẫn cài đặt, đăng nhập các ứng dụng...
"Mỗi người cần cảnh giác trước bất kỳ cuộc gọi đe dọa hay dụ dỗ từ người lạ. Việc phá những đường dây lừa đảo theo hướng giả cơ quan pháp luật là không đơn giản, vì nhiều vụ có yếu tố quốc tế, nghi phạm sử dụng biện pháp kỹ thuật cao, đặt máy chủ ở nước ngoài. Đến lúc, chúng sa lưới rồi thì thu hồi tài sản cho bị hại cũng rất phức tạp", thượng úy Vỵ nói.
