Người đàn ông trong bài viết này đă sang Mỹ từ năm 18 tuổi và làm việc tại nơi này. Mặc dù cuộc sống dư dả và ít phải lo nghĩ nhưng tận sâu trong tâm hồn, anh luôn cảm thấy có một nỗi trống trải không tên. 17 năm qua, anh không biết ḿnh thực sự thuộc về nơi nào.
Tôi xa quê, đi t́m giấc mơ Mỹ vào năm mười tám tuổi. Thêm một năm nữa thôi, là thời gian bên đây bằng thời gian sinh ra và lớn lên bên nhà. Công danh, sự nghiệp, tiền tài, học vấn cũng có được trên mảnh đất này. Vậy mà, cuối mỗi chuyến đi về thăm nhà vội vă, khi máy bay chuẩn bị rời Tân Sơn Nhất, tôi vẫn thường tự hỏi, không biết ḿnh đang trở về hay sắp ra đi?
Người Việt xa quê thuộc loại khó ḥa nhập nhất thế giới. Dẫu bao nhiêu năm sống ở xứ người, nhưng chỉ cần nh́n thấy tô cơm kèm chai nước mắm, nghe lồng lộng mùi phở từ xa, là bao nhiêu món ngon Tây Tàu đều sẵn sàng bỏ hết.
Tôi thường không tranh luận với bạn bè về vấn đề ḥa nhập. Mỗi cây mỗi hoa, mỗi người mỗi cảnh. Chị bạn tôi sang Mỹ năm 1982, về thăm quê đúng một lần. Tôi hỏi có thích không. Chị bảo, chẳng biết. Nhưng có lẽ đó là lần đầu tiên mà cũng là lần cuối. Gia đ́nh, người thân giờ ở bên này. Bạn bè tứ tán khắp nơi trên thế giới. Về thấy lạc lơng ghê hồn. Chẳng thể t́m thấy ḿnh dẫu đứng giữa Sài G̣n đầy ắp yêu thương.
Chị bạn thân khác, theo chồng sang Mỹ đă mười năm, lúc nào cũng canh cánh bên ḷng nỗi nhớ Sài G̣n nhộn nhịp. Chị chưa bao giờ thôi nghĩ tới bóng dáng mẹ già ngày đêm mong ngóng. Bữa nào cũng Facetime, Viber về hỏi thăm t́nh h́nh, dặn ḍ thang thuốc. Rồi cứ đếm canh từng ngày từng tháng, tới lúc được về thăm nhà trong niềm vui sướng vô biên.
Cũng có người mới sang được đôi ba năm, nhưng đă Mỹ lắm rồi. Cuộc đời thênh thang với những ước mơ và hoài băo mới. Công việc lương cao, tiền bạc đủ đầy, mua xe mua nhà to lớn. VN, với họ, giờ chỉ là một miền quê xa thẳm, thỉnh thoảng bồi hồi, nhung nhớ đồng quê, giếng nước, hay phố xá cao tầng kênh rạch đầy rác bốc mùi th́ book vé về vài tuần rồi lại tất tả ra đi. Tháng ngày trước kia giờ đă là quá khứ. Bỏ tất cả lại sau lưng, chọn nước Mỹ làm quê hương thứ hai không luyến tiếc, đắn đo.
Có người như tôi, bao nhiêu năm ṃn mỏi ở một tiểu bang, dẫu tháng nào cũng vác ba lô đi dọc ngang nhưng vẫn thấy ḿnh lạc lơng. Thân thể xứ này mà ḷng dạ, óc tim ǵ cũng nằm phía bên kia bờ Thái B́nh Dương dài rộng. Cố hoài cố măi mà chẳng thấy hợp ḥa, chỉ chực đành bỏ cuộc buông tay.
Bạn hỏi, làm thế nào để anh có thể sống giữa một xă hội đầy áp lực và vượt qua nỗi nhớ nhà dằng dặc? Tôi bảo, cách tốt nhất là t́m cho ḿnh một đức tin, bám víu vào đấng tối cao màu nhiệm. Và lúc nào cũng phải giữ trong ḿnh ước muốn trở về.
Ai sinh ra và lớn lên ở VN, dù ở bất kỳ chiến tuyến, ra đi bằng cách nào và thuộc ư thức hệ nào đi chăng nữa, cũng đều mong muốn ngày về. Không làm ǵ to lớn, chỉ cần được đứng trên mảnh đất quê hương, nghe tiếng Việt chung quanh, gặp lại người thân và ăn một bữa cơm gia đ́nh là vui lắm rồi. Giờ về không được th́ tháng sau sẽ về. Tháng sau về không được th́ năm sau sẽ về. Năm sau lại hẹn năm tới sẽ về. Kiểu như đặt cho ḿnh một mục tiêu để trông ngóng. Mà thời gian ở Mỹ th́ nhanh như ngựa chạy.
Chiều nay bỗng thấy thương ḿnh quá đỗi. Một gă đàn ông sắp bước vào tuổi ba lăm với mười bảy năm dài sống đời viễn xứ, vẫn chưa biết nơi đâu là nhà thật của ḿnh?