Làn sóng ca sĩ hải ngoại hồi hương: Những nỗi niềm ẩn giấu (19/02/2011)

Nhìn lại các chương trình ca nhạc trong năm 2010, mới thấy nổi lên hình ảnh các ca sĩ hải ngoại đã ồ ạt về nước biểu diễn, với nhiều sô diễn lớn nhỏ, từ phòng trà đến sân khấu lớn, ở TP Hồ Chí Minh và các tỉnh xa. Làn sóng hồi hương ấy nói lên điều gì? Thị trường ca nhạc hiện đang đổi mới hay tụt hậu; hoài cổ hay bế tắc; Căn nguyên mọi câu chuyện từ đâu vậy?

1. Cũ - Mới
Câu nói của các cụ xưa “cũ người mới ta” quả đúng với hiện tượng này. Với cộng đồng người Việt ở hải ngoại, đông nhất ở Mỹ cũng chỉ vài triệu người, tha phương hơn 35 năm nay cũng đã ngán các món ăn tinh thần của vài ba trung tâm ca nhạc như Thuý Nga, Vân Sơn, Asia. Loanh quanh vẫn chỉ từng ấy ca sĩ, vẫn một mầu hoài hương, sầu muộn, chia ly, qua những ca khúc quen thuộc, từ ngày còn trong nước. Khán giả rất mệt mỏi vì lâu nay chẳng có gì mới, dù cho một số gương mặt trẻ chạy theo dòng nhạc hiện đại thì lại không đến nơi đến chốn.

Mới đây, có tin trung tâm Thuý Nga có thể đóng cửa vì thua lỗ là một thực tế khó cưỡng. Ngược hẳn cách đây dăm năm, cứ cuối tuần ca sĩ hạng sao đều kín lịch diễn, còn bây giờ thì hoạ hoằn lắm mới được mời. Có một bầu sô lý giải rằng, một phần vì kinh tế suy thoái và cũng một phần vì xu hướng âm nhạc trẻ đã đổi thay, tầng lớp khán giả theo dòng nhạc cũ không còn hồ hởi mua vé đến rạp.

Nỗi cám cảnh đó đồng thời cũng nói lên sự hụt hơi, về chiều của hàng loạt ca sĩ nổi danh bấy lâu nay. Họ không còn là sự mong mỏi của khán giả nữa. Dù có níu kéo đến đâu, cũng không thể đánh đổ chân lý “thầy già con hát trẻ”. Sự cạnh tranh đó đã đẩy bật họ ra khỏi guồng quay là điều tất yếu. Và các ca sĩ đã quay về quê hương kiếm ăn với đúng nghĩa của nó.

Nhưng quả là họ đã gặp may, khi thị trường ca nhạc trong nước cũng đang hết sức mệt mỏi với sự nhảy nhót, loăng quăng của nhạc trẻ và dòng teen. Trong khi đó một lực lượng khá đông khán giả hoài cổ, lâu nay vẫn thường xuyên mua băng đĩa hải ngoại, lại rất hồ hởi chào đón họ, với một tình cảm nồng ấm, xa mà như thể thân quen; mặc dù đều biết rằng những ca sĩ mà mình từng yêu thích giờ đây đã về già, kém cả thanh lẫn sắc. Do vậy, những cái tên như Tuấn Ngọc, Khánh Hà, Ý lan , Đức Huy, Elvis Phương, Hương Lan, Thanh Tuyền, Lệ Thu, Tuấn vũ, Chế Linh... vẫn còn có sức hút nhất định tại quê nhà.

Không những thế, các ông bầu còn nhanh chóng đưa ca sĩ hải ngoại hướng ra phương Bắc, nhất là ở các thành phố lớn, lâu nay thị trường âm nhạc đang đóng băng, đánh quả thăm dò. Không ngờ, cách đây không lâu, thị trường âm nhạc ở Hà Nội bỗng lao đao vì hiện tượng Tuấn Vũ, khi giá vé đội lên hàng triệu đồng, với mười đêm diễn. Sau đó ca sĩ này còn diễn ở các tỉnh khác phía Bắc, lịch trình cả thảy kéo dài tới ba tháng trời. Thật là vụ thắng lớn. Tuấn Vũ đã làm gương cho một số ca sĩ khác như Minh Tuyết, Trường Vũ nhao ra làm khuấy đảo khán giả thủ đô một phen.

2. Tình - Tiền
Lẽ dĩ nhiên khi về quê hương hát, ca sĩ nào cũng nói đại loại như, được trở về đất mẹ hát là niềm vui sướng; hay phục vụ khán giả quê nhà bao giờ cũng là ước vọng cả đời; hoặc cuộc trở về để giải toả nỗi nhớ mảnh đất chôn nhau cắt rốn... Rất đúng! Vì đó là sự thật mà những người con tha hương hơn 35 năm lưu lạc xứ người, luôn luôn nhớ về quê cha đất tổ. Nhưng còn một sự thật thứ hai đó là khi ở nơi xa xứ ấy họ đã gặp khó khăn trong cuộc mưu sinh bằng chính nghề của mình, thì việc trở về để hát là một nhu cầu rất tự nhiên. Thậm chí có những ca sĩ còn được nhận cát-xê còn cao hơn ở xứ người, thì dại gì mà không về.

Dù đã về già nhưng các ngôi sao loại một như Elvis Phương, Hương Lan, Lệ Thu... cũng còn được trả trên dưới 1000 USD một show hát; dù chỉ hai bài cho một liveshow, hoặc một đêm hát ở phòng trà. Chủ phòng trà “Tiếng Xưa” ở Sài Gòn phải kêu trời vì có ca sĩ hạng sao không chịu giảm mức cát-xê ngất ngưởng, mặc cho đêm diễn bán vé được hay không. Có Show diễn của Tuấn Ngọc, đành chấp nhận lấy công làm lãi gọi là vì mức cát-xê đòi rất cao so với mặt bằng nói chung. Mặc dù mấy năm nay khán giả nghe Tuấn Ngọc cũng đã thấy nhàm, nhưng hiện cát-xê vẫn còn bằng nửa giá hồi đầu. Nghĩa là không dưới 2000 USD. Hay trường hợp của ca sĩ “Mùa thu lá bay” Kim Anh, cũng chỉ vì đòi cát-xê cao mà bà chủ phòng trà ca nhạc đã nuốt hận vì đã trót ký hợp đồng, nên mỗi đêm chịu lỗ tới hàng ngàn đô, bởi không thể phụ thu quá cao đối với khán giả quen thuộc. Ấy là chưa nói đến có ca sĩ còn đòi ở khách sạn hạng sao và đi ô tô loại xịn trong suốt hành trình “trở về” quê mẹ của mình. Riêng các Liveshow cá nhân như Tuấn Ngọc-Khánh Hà, Trường Vũ, Minh Tuyết, Tuấn Vũ diễn ở Hà Nội, với giá vé khá cao, hạng VIP đều tiền triệu, thì mới thấy họ đã kiếm được bao nhiêu tiền. Có một bầu trong nghề tính chi tiết mọi chi phí, thì ít nhất ca sĩ Tuấn Vũ cũng như ông bầu của anh cũng phải ôm trọn vài tỉ, tiền lãi qua 10 đêm ở Nhà hát Lớn, Hà Nội trong tháng 8, năm 2010 vừa qua.

Điều này ngược lại với ý nghĩa hát cho quê hương của họ khi trở về. Mặc dù cũng có người đã kết hợp hát và trích tiền làm từ thiện, nhưng trên thực tế, chuyện đòi hỏi cát-xê quá cao đã làm lũng đoạn thị trường ca nhạc, đồng thời gây rất nhiều khó khăn cho khán giả bình dân đã từng mến mộ họ. Vé ở nhà hát tới 1.200.000 đồng, thì ít người dám mơ. Nhưng ngay đến phòng trà ca nhạc, thí dụ có Lệ Thu hát, tiền phụ thu cũng đã đến 350.000 đồng một người, thì quả là khán giả bình dân phải lắc đầu ngán ngẩm. Các ca sĩ có thể tự hào vì mình vẫn còn có giá, và vẫn có người đến xem, nhưng thực ra chỉ là số ít người có tiền, muốn có cái mới trong hưởng thụ hoặc tò mò đến một lần cho biết mà thôi. Và, thực chất phải nhận thấy trong số đó, không ít giọng hát đã chẳng còn sức thu hút thật sự nữa, mà đây chỉ còn là những câu chuyện vớt vát cuối đời. Thậm chí, với những người này nếu không có tài trợ, thì cũng chả bao giờ dám mơ tới một Liveshow riêng cho mình, dù chỉ để là làm kỷ niệm.

Hơn nữa, không ít trong số những ca khúc họ hát từ lâu và có một thời còn bị xếp vào loại “Sến”, thậm chí bi luỵ. Chính các ca sĩ này còn có những danh hiệu một thời như “Hoàng tử nhạc sến” hay “Nữ hoàng sầu muộn”, vậy mà giờ đây bỗng thành hiện tượng thì hẳn nhiên mọi chuyện về phía khán giả cũng cần nhìn nhận lại cho chính xác hơn, về sự nhất thời này và nên tìm hiểu về diễn biến khá phức tạp của thị trường ca nhạc hiện nay ra sao.

3. Sáng - Tối
Ngay lập tức, sau những cơn sốt nhạc hải ngoại, đã xuất hiện bao hệ luỵ mà các nhà quản lý văn hoá phải ngó mắt tới. Trước hết đó là việc trốn thuế thu nhập của nhiều ca sĩ. Ai cũng nhớ cách đây không lâu, có tới 9 ca sĩ về hát bị cấm biểu diễn vì không kê khai thuế thu nhập cá nhân. Trong đó có Hương Lan, Giao Linh, Đức Huy, Phi Nhung. Đặc biệt Hương Lan là người về nước biểu diễn sớm nhất, cách đây cỡ 10 năm, vậy mà vẫn có những “nỗi quên” đi ngược lại với ý thức hát cho đồng bào thân yêu tại quê nhà. Có lẽ việc ký hợp đồng “tay bo” giữa bầu sô và ca sĩ đã làm nên những rắc rối khó bề kiểm soát.

Câu chuyện thứ hai mà các nhà chức trách vẫn bị che mắt đó là việc ca sĩ hát các ca khúc chưa được phép biểu diễn. Ở đây chủ yếu là các ca khúc một thời bị quy là nhạc vàng. Mặc dù có tới hàng trăm ca khúc đã được biểu diễn, nhưng vẫn có hiện tượng đăng ký một đằng hát một nẻo. Hoặc, sau khi biểu diễn các ca sĩ trao tặng hay bán CD, trong đó nội dung ra sao, có bài hát bị cấm hay không cũng khó biết. Sự mập mờ, còn xẩy ra khi có đoàn đã đi địa phương, nhất là các vùng sâu, biểu diễn với giấy phép đã hết hạn, nhưng vẫn cố tình lờ đi. Đó là sự lúng túng mà cơ quan hữu trách cần có phương án khắc phục và theo dõi chặt chẽ hơn, mỗi khi có chương trình ca sĩ hải ngoại đi địa phương biểu diễn.

Cùng với các hệ luỵ trên còn có những điều mà khán giả vẫn còn bị sự nhập nhằng cần giải toả, bởi lẽ có không ít ca sĩ, từ lâu đã về ở hẳn quê hương, liệu họ còn là ca sĩ hải ngoại. Danh sách này khá dài như Elvis Phương, Giao Linh, Hương Lan, Đặng Tuyết Mai, Duy Quang, Thái Hiền, Duy Cường, Thái Thảo, Julie... Kể cả trường hợp mới đây là Dương Triệu Vũ đã trở về và hiện đang là giọng ca độc quyền của công ty “Tiếng hát Việt” của Đàm Vĩnh Hưng. Hơn nữa, các ca sĩ trên hầu hết đều có những hoạt động kinh doanh khác ở Sài Gòn, ngoài việc đi hát. Vậy có thể nói họ đã trở thành ca sĩ nội chính hiệu, chẳng còn sự khác biệt để các ông bầu câu khách với cái nhãn hải ngoại.

4. Kết - Luận
Năm 2010, một năm thật “phát lộc” với các ca sĩ hải ngoại. Làn sóng trở về ngày một đông đảo và có sự bất ngờ toả sáng của Tuấn Vũ và Minh Tuyết. Thị trường ca nhạc rất sôi động tại quê nhà, với sự cởi mở của các cấp chính quyền, sẽ là điểm tựa về tinh thần cho nhiều ca sĩ còn có nguyện vọng trở về biểu diễn. Tuy nhiên, trong sự chuyển động khá rắc rối của thị trường ca nhạc hiện nay, sự quay lại ồ ạt của các ca sĩ hải ngoại thường nảy sinh những điều bất cập như trên đã nói. Đặc biệt là nội dung tác phẩm biểu diễn, đừng để các sàn diễn đã bị rối loạn những bài hát trẻ, đang có chiều hướng “hàng nhảm” như “yêu bao nhiêu người mà ai cũng gian dối, yêu năm ba hôm rồi thôi...”, giờ đây lại bị chết lụt bởi cái gọi là “hàng vàng” rên rỉ “Cay đắng bờ môi”. Muốn thị trường ca nhạc có loại “hàng sạch” thật không dễ dàng chút nào. Hẳn đó còn là cách nhìn nhận của mọi người phía sau những cuộc trở về này.

Vương Tâm
DaiDoanKet