|
Các Ngân hàng phố Wall và các nhà đầu tư không thể thôi lo ngại rằng lịch sử khủng hoảng tài chính là một vòng xoáy vô tận và năm 2011 dường như lặp lại lịch sử khủng hoảng năm 2008. Tuy nhiên, vẫn có những khác biệt cơ bản.
Nhiều người nghĩ năm 2011 là một phần tiếp theo của năm 2008. Vào năm 2008, chỉ bằng việc hạ xếp hạng tín dụng, Standard & Poor đă khiến một loạt các ngân hàng đầu từ sụp đổ, và như chúng ta đă biết một sự kiện không tưởng khiến cả thế giới hoảng sợ đó là việc S&P hạ xếp hạng đối với Mỹ cũng vừa mới xảy ra cách đây chưa đầy một tuần.
Hôm thứ Hai vừa qua, các nhà đầu tư cũng có một phen hoảng sợ khi thị trường chứng khoán châu Á và châu Âu giảm mạnh, chỉ số Dow Jones giảm hơn 5%, 643,76 điểm.
Tuy nhiên, chỉ có việc thị trường bất ổn thì không đủ để chứng minh rằng lịch sử đang lặp lại chính nó. Nếu các nhà đầu tư và lãnh đạo các công ty nhìn nhận vấn đề hiện nay thông qua lăng kính của năm 2008 thì sẽ có nguy cơ đánh giá nhầm các vẫn đề mà nền kinh tế toàn cầu đang phải đối mặt.
Có ba khác biệt cơ bản giữa cuộc khủng hoảng tài chính của ba năm trước đây và những gì đang diễn ra hiện nay.
Khác biệt rơ ràng nhất: Nguyên nhân
Hai cuộc khủng hoảng có xuất phát điểm hoàn toàn khác nhau.
Cuộc khủng hoảng trước đây là sự lây lan từ dưới lên. Nó bắt đầu từ những người mua nhà quá lạc quan, những khoản đầu tư khổng lồ vào thị trường chứng khoán phố Wall, thêm vào đó là một chút ảnh hưởng từ việc hạ bậc trong xếp hạng tín dụng của các công ty, và cuối cùng là lây nhiễm cho nền kinh tế toàn cầu. Đó là sự cố tài chính khu vực dẫn đến suy thoái kinh tế.
Ngược lại, t́nh trạng khó khăn hiện tại là hiệu ứng từ trên xuống. Chính phủ các nước không thể kích thích nền kinh tế của họ và t́nh trạng nền kinh tế yếu ớt của họ dần đánh mất niềm tin của doanh nghiệp cũng như cộng đồng tài chính. Điều đó lần lượt khiến chi tiêu và đầu tư trong khu vực kinh tế tư nhân giảm mạnh, cuối cùng là một ṿng tṛn luẩn quẩn khiến thất nghiệp cao và tăng trưởng chậm chạp. Trong trường hợp này thị trường và các ngân hàng là nạn nhân chứ không phải thủ phạm.
Khác biệt quan trọng nhất: Diễn biến
2007 - 2008, các công ty tài chính và các hộ gia đ́nh vui mừng khi thấy giá tín dụng rẻ, tiền được bơm vào nền kinh tế. Khi bong bóng vỡ, chế độ thắt chặt tiền tệ sụp đổ kết quả là gây ra một cú sốc suy thoái lớn.
Hiện tại, vấn đề hoàn toàn ngược lại. T́nh trạng kinh doanh ế ẩm khiến các công ty và cá nhân tích trữ tiền mặt và thu nợ về, dẫn đến hạn chế tiêu dùng, tăng trưởng cũng như đầu tư.
Khác biệt cuối cùng: Hệ quả trực tiếp đầu tiên
Với nguồn gốc của thảm họa tài chính năm 2008, chính phủ các nước đã áp dụng một giải pháp đơn giản là can thiệp vào cung cấp thanh khoản thông qua lăi suất thấp để giải cứu các ngân hàng và bơm tiền mặt vào nền kinh tế.
Một quan chức Cục Dự trữ Liên bang khi đó đă nói là "Tôi sốc và sợ hăi." Ông đưa ra kết luận: "Chúng tôi sẽ hỗ tất cả mọi thứ."
Chính sách này không hề rẻ khi chính phủ các nước đã phải chi khoảng 1.000 tỷ USD. Và cũng không công bằng cho các công dân đă nộp thuế phải gánh hậu quả v́ tội lỗi của người khác. Tuy nhiên, cuối cùng những nỗ lực này cũng thành công trong việc thoát khỏi cuộc khủng hoảng toàn cầu.
Những phản ứng với tình trạng hiện tại không có trong danh mục. Sự căng thẳng hiện nay là không phải do thiếu công cụ thanh khoản - các công ty Mỹ đang ngồi trên một đống tiến mặt- hoặc do tiền không có tác dụng. Cả bảng cân đối tài sản cá nhân và các công ty đều không c̣n cồng kềnh với nợ nần nữa.
Vấn đề ở đây là sự thiếu sự tự tin hiếm thấy của các nhà đầu tư tài chính và khả năng kích thích tăng trưởng kinh tế của chính phủ.
Tính chất đặc thù của cuộc khủng hoảng này là do các công cụ được sử dụng để điều tiết khủng hoảng cuối cùng lại không có tác dụng.
Quá khứ và hiện tại
Năm 2008
Ngay cả ngân hàng trung ương cũng nghiêng theo cách bơm nhiều tiền hơn vào nền kinh tế với suy nghĩ tiền mặt sẽ đem lại sự an ủi cho tất cả. Những ngày này, các công ty lớn đă khiến tất cả các ngân hàng phải cau mày, số tiền kư quỹ dư thừa trong tài khoản là an toàn nhưng nhàn rỗi. Các nhà đầu tư bồn chồn nhưng không có gì đủ sức thuyết phục họ nhảy vào thị trường.
Năm 2011
Để thoát khỏi bế tắc hiện nay, mỗi thị trường sẽ phải dựa vào sức mạnh nội tại của nó hoặc đợi chính phủ có biện pháp triệt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế chứ không thể trông chờ vào bên ngoài.
Hiện tại, không thể có giải pháp nào tức thời mà triệt để. Hãy vọng rằng các chính trị gia châu Mỹ và châu Âu sẽ đưa ra những cải cách tài chính cần thiết để khơi dậy nhu cầu và tăng trưởng đầu tư. Nhưng điều này cần có nhiều thời gian.
Như thường lệ, quá khứ có vẻ đơn giản hơn rất nhiều so với hiện tại. Nhưng thực tế là, không giống như năm 2008, tiền của chính phủ không tốt cho t́nh trạng kinh tế thế giới hiện thời.
VEF
|
Năm 2011: Kịch bản khủng hoảng có lặp lại?
