Từ tháng 11 u ám đến cú ngã đau đầu tháng 12
Tháng 11 vừa rồi đã không hề dễ chịu với giới chơi crypto, và bước sang tháng 12 bức tranh càng trở nên xám xịt hơn. Chỉ trong 24 giờ, Bitcoin rơi hơn 6%, từ vùng trên 91.000 USD xuống chỉ còn quanh 85.600 USD. Đêm Chủ nhật, khi thị trường châu Á mở cửa, giá BTC bị “đạp” mất hơn 4.000 USD chỉ trong vài tiếng – một cú trượt dài đúng vào thời điểm nhiều người còn đang mơ về “Santa rally”. Diễn biến này không hề đơn độc. Ether – đồng tiền số lớn thứ hai – cũng bốc hơi gần 9% trong ngày. Và đây không phải cú rơi đầu tiên: cuối tháng 11, Bitcoin đã có lúc tụt về sát 80.000 USD, tức mất khoảng 35% so với đỉnh kỷ lục trên 126.000 USD hồi đầu tháng 10. Từ chỗ là ngôi sao kéo tâm lý hưng phấn lên cao, Bitcoin đang trở thành cái bóng phủ mây đen lên cả thị trường cổ phiếu, nhất là nhóm công nghệ – nơi vốn dĩ được nuông chiều suốt năm qua.
Khi “vòi tiền” từ Tokyo bị khóa lại
Đằng sau cú rơi này không chỉ là tâm lý “ngán rủi ro” chung của thị trường, mà còn là một cái tên nghe có vẻ rất kỹ thuật: yen carry trade. Suốt nhiều năm, đây là “con gà đẻ trứng vàng” cho giới đầu tư toàn cầu: vay yên Nhật với lãi suất gần 0, rồi mang số tiền đó đi mua tài sản sinh lời cao hơn – cổ phiếu Mỹ, trái phiếu lợi suất cao, thậm chí là crypto. Lãi suất siêu thấp khiến đồng yên trở thành loại “nhiên liệu rẻ” bơm cho các cuộc chơi rủi ro khắp thế giới. Nhưng năm nay, Ngân hàng Trung ương Nhật (BOJ) bắt đầu nói một ngôn ngữ khác. Đối mặt với lạm phát dai dẳng, BOJ phát tín hiệu có thể tăng lãi suất ngay trong cuộc họp tháng 12. Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật đã nhích lên mức cao nhất kể từ 2008 – một dấu hiệu cho thấy thị trường đang chuẩn bị tinh thần cho kỷ nguyên lãi suất mới. Lãi suất tăng kéo đồng yên mạnh lên, vay yên không còn rẻ như trước, và carry trade bắt đầu… không còn “ngọt”. Khi bài toán lợi nhuận đảo chiều, nhiều nhà đầu tư buộc phải tháo chạy: bán bớt tài sản rủi ro – từ Bitcoin đến cổ phiếu – để thu yên trả nợ, cắt lỗ trước khi quá muộn. Nói một cách dễ hiểu: “vòi tiền rẻ” từ Tokyo bị vặn lại, và dòng tiền từng chảy ào ạt vào crypto, cổ phiếu giờ phải chảy ngược trở về trả nợ ngân hàng Nhật.
Crypto đỏ lửa, Phố Wall cũng run tay
Bitcoin sáng thứ Hai có lúc thủng cả mốc 84.000 USD rồi mới gượng dậy nhẹ, nhưng vết xước tâm lý đã rõ. Các chỉ số chính của Phố Wall đồng loạt khép phiên trong sắc đỏ: Dow Jones mất 427 điểm (khoảng 0,9%), S&P 500 giảm 0,53%, Nasdaq – “ngôi nhà” của các ông lớn công nghệ – cũng lùi 0,38%. Tháng 11 vừa rồi, cú trượt 35% của Bitcoin từng kéo S&P 500 có lúc giảm gần 5% trước khi vớt vát được một cú hồi kỹ thuật để khép tháng trong sắc xanh nhạt. Nasdaq thì ghi nhận tháng âm đầu tiên kể từ tháng 3. Giờ đây, mỗi lần Bitcoin lao dốc, các nhà chiến lược đều đặt lại câu hỏi: đó chỉ là chuyện nội bộ crypto, hay là tín hiệu cho một đợt co cụm mới của toàn bộ thị trường rủi ro? Matt Maley – trưởng chiến lược thị trường của Miller Tabak – cảnh báo thẳng: nếu việc tháo gỡ yen carry trade khiến thanh khoản bị rút ra khỏi hệ thống, đó sẽ là tin rất xấu cho chứng khoán Mỹ, và kịch bản “rally cuối năm” có thể gặp gió ngược rất mạnh.
Vàng – bạc lên ngôi, Bitcoin mất điểm “nơi trú ẩn”
Trong khi Bitcoin chao đảo, dòng tiền lại đổ về những tài sản trú ẩn cũ mà chưa bao giờ hết thời: vàng và bạc. Giá bạc vừa lập mức kỷ lục mới, tăng gấp đôi chỉ trong năm nay, vừa nhờ vai trò “vàng người nghèo”, vừa được hỗ trợ bởi nhu cầu công nghiệp tăng. Vàng cũng đã tăng gần 62% từ đầu năm, bỏ xa cả S&P 500 (khoảng 16%) lẫn Bitcoin – hiện đang âm chừng 9% tính từ đầu 2025. Thật trớ trêu, trong nhiều năm qua, cộng đồng ủng hộ crypto vẫn miệt mài xây dựng luận điểm “Bitcoin là vàng kỹ thuật số” – một tài sản lưu trữ giá trị trước lạm phát và hỗn loạn. Nhưng độ biến động khủng khiếp, mỗi phiên mất – tăng hàng nghìn USD, đang làm chính luận điểm đó bị xói mòn. Những người yêu Bitcoin thì nói: “Biến động là một phần của hành trình”, còn những người hoài nghi đáp lại: “Một thứ có thể rơi 30–40% chỉ trong vài tuần thì làm sao gọi là nơi trú ẩn an toàn được?”. Trên bảng điện, câu trả lời đang nghiêng về phía vàng và bạc – chứ không phải crypto.
Tháng 12 đẹp trên thống kê, nhưng thị trường vẫn “chưa ra khỏi rừng”
Truyền thống lịch sử nói rằng tháng 12 thường là tháng đẹp với chứng khoán Mỹ: S&P 500 hiện chỉ còn cách đỉnh lịch sử lập cuối tháng 10 chưa tới 2%, và Phố Wall đang đặt cược rằng Fed sẽ bắt đầu giảm lãi suất ngay trong tháng này – một liều thuốc kích thích nữa cho cổ phiếu. Nhưng lần này, bức tranh không hoàn toàn màu hồng. Bitcoin vẫn còn nằm thấp hơn đỉnh hơn 30%, tâm lý ưa rủi ro bị bào mòn, yen carry trade thì đang ở trạng thái “có thể nổ bất cứ lúc nào” nếu BOJ cứng tay hơn dự kiến. Trong bối cảnh đó, các chỉ số lớn có thể vẫn lập đỉnh mới trên bề mặt, nhưng bên dưới là những đợt rung lắc khó lường. Như Matt Maley nhận xét: thị trường đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng, và những diễn biến từ Nhật Bản đang phủ thêm một lớp bất định lên kỳ vọng “Santa rally”. Nói một cách hình ảnh: cờ xanh “an toàn, cứ việc mua” vẫn chưa thể giương cao trên Phố Wall, khi phía sau là bóng đen của một đồng yên đang muốn mạnh lên, một dòng carry trade có nguy cơ tháo chạy, và một thị trường crypto vẫn còn tròng trành giữa cơn bão.
