Chiến thuật tiêu thổ giúp Ukraine cản đà tiến lực lượng Nga. Tuy rằng làng Demydiv hứng trận lụt nghiêm trọng khi con đập gần đó bị phá, nhưng người dân đều cho rằng nó đã góp phần ngăn xe tăng Nga áp sát Kiev.
Người dân làng Demydiv, phía bắc thủ đô Kiev, Ukraine, những ngày qua bắt đầu mang phơi những tấm thảm sũng nước trên sàn nhà, thu dọn đồ đạc dưới các căn hầm ngập nước.
Họ đang cố gắng khắc phục hậu quả của một trận lũ lụt nghiêm trọng mà trong hoàn cảnh bình thường có thể là nỗi bất hạnh lớn. Nhưng lần này, chính trận lụt đó đã mang lại cho họ thành quả mang tính chiến thuật, khi ngăn đà tiến công của lực lượng Nga gần thủ đô.
Ngày 25/2, một ngày sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự, quân đội Ukraine đã quyết định phá con đập gần làng Demydiv. Nước sông Dnepr gần đó lập tức tràn vào, nhấn chìm làng Demydiv cùng những cánh đồng và bãi bồi xung quanh.
Động thái này của quân đội Ukraine đã biến làng Demydiv, nằm án ngữ tuyến đường P02 hướng thẳng đến thủ đô Kiev, thành một vùng đầm lầy khổng lồ. Cư dân Demydiv đã phải chứng kiến cảnh nước lũ nhấn chìm nhiều ngôi nhà, nhưng họ vui vì điều đó.
Vùng đất ngập nước lầy lội này đã cản trở đà tiến công của đoàn xe tăng Nga hướng về Kiev, giúp quân đội Ukraine có thêm thời gian quý giá để bố trí phòng thủ.
"Tất cả mọi người đều hiểu và không ai cảm thấy hối tiếc cả", Antonina Kostuchenko, một người dân làng Demydiv, cho biết. Phòng khách nhà bà giờ đây bốc mùi ẩm mốc, ngấn nước vẫn cao đến chân tường.
"Chúng tôi đã cứu Kiev", bà nói với giọng tự hào.
Làng Demydiv không phải là trường hợp duy nhất ở Ukraine. Kể từ những ngày đầu xung đột, Ukraine đã nhanh chóng tự phá hủy nhiều phần lãnh thổ của chính mình, thường nhắm vào các cơ sở hạ tầng ở vị trí chiến lược, nhằm tạo ra trở ngại ngáng đường lực lượng Nga, vốn có quân số và vũ khí vượt trội.
Binh sĩ Ukraine không do dự khi cho nổ tung những cây cầu lớn, gài mìn các con đường huyết mạch hay vô hiệu hóa nhiều tuyến đường sắt, sân bay. Mục tiêu cao nhất của họ là làm chậm bước tiến của Nga, ngăn cản đối phương chiếm các vị trí chiến lược và đẩy đoàn xe tăng Nga vào những địa hình kém thuận lợi hơn.
Bộ trưởng Cơ sở Hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov cho biết đến nay, hơn 300 cây cầu đã bị phá hủy trên khắp đất nước. Khi lực lượng Nga cố chiếm một sân bay quan trọng ở ngoại ô Kiev vào ngày đầu tiên của chiến dịch, quân đội Ukraine đã nã pháo vào đường băng, tạo ra nhiều hố sâu, khiến máy bay chở đặc nhiệm Nga không thể hạ cánh.
Những gì Ukraine làm được giới chuyên gia quân sự đặt tên là chiến thuật "tiêu thổ", thường được áp dụng khi đối phương có sức tấn công áp đảo. Họ tự phá hủy nhà cửa, đường sá, cầu cống, công trình kiên cố, kho tàng, cơ sở vật chất... nhằm ngăn chặn bước tiến và không cho đối phương sử dụng làm căn cứ.
Chiến thuật tiêu thổ được đánh giá đã đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực của Ukraine nhằm kìm chân các lực lượng Nga ở phía bắc và ngăn họ kiểm soát thủ đô Kiev.
"Người Ukraine rõ ràng rất sáng tạo khi gây thêm khó khăn cho các lực lượng Nga", Rob Lee, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, Mỹ, nhận định. "Những nỗ lực làm chậm đà tiến công chớp nhoáng của đối phương đều rất hiệu quả".
Người dân làng Demydiv vận hành máy bơm hút nước lũ. Ảnh: NY Times.
Một biện pháp được lính Ukraine sử dụng thường xuyên ở Kiev tháng trước là đánh sập các cây cầu huyết mạch, buộc lực lượng Nga phải dựng cầu phao để vượt sông. Những địa điểm có thể bắc cầu phao đều đã bị pháo binh Ukraine căn tọa độ từ trước, nhằm gây tổn thất lớn cho bất cứ nỗ lực vượt sông nào.
Theo Bộ trưởng Kubrakov, chiến thuật này đang tiếp tục được sử dụng ở Donbass, miền đông Ukraine.
Dù vậy, chiến thuật tiêu thổ cũng khiến Ukraine phải trả cái giá rất lớn về cơ sở hạ tầng dân sự. Chính phủ Ukraine cho biết tổng thiệt hại với cơ sở hạ tầng giao thông sau hai tháng giao tranh là khoảng 85 tỷ USD.
Nhưng các quan chức và binh sĩ Ukraine đều cho rằng cách làm này đặc biệt hiệu quả. Tại làng Demydiv, họ đã tạo ra một hồ nước lớn chặn đà tiến của những đoàn xe bọc thép Nga. Các cuộc pháo kích của Nga sau đó còn khiến con đập vỡ thêm, khiến nỗ lực thoát nước trở nên phức tạp hơn.
Hai tháng sau, dân làng Demydiv vẫn phải chèo xuồng cao su để di chuyển. Những thân ngô trơ trụi trồi lên khỏi các khu vườn ngập nước. Trước cửa các ngôi nhà, những đống bùn đen vẫn nhớp nháp do đất bị ngâm nước lâu ngày.
Tuy nhiên, trong các cuộc phỏng vấn, nhiều dân làng vẫn quả quyết rằng khó khăn họ gặp phải không thể so với lợi ích chiến lược mà Ukraine đạt được.
"50 ngôi nhà bị ngập không phải một tổn thất lớn", Volodymyr Artemchuk, tình nguyện viên đang hỗ trợ cung cấp nhiên liệu cho các máy bơm thoát nước trong làng, nói.
Khu vực bị nước nhấn chìm quanh làng Demydiv đã tạo ra một rào chắn tự nhiên trên bờ tây sông Dnipro ở phía bắc Kiev, khiến xe tăng Nga không thể vượt qua và phải di chuyển vào những địa điểm đã bị Ukraine phục kích từ trước, giới chuyên gia nhận định.
Chúng cũng hạn chế khả năng Nga vượt qua một số vị trí chiến lược, như sông Irpin, nhánh nhỏ của sông Dnipro. Lực lượng Nga nhiều lần tìm cách vượt qua con sông này nhưng đều không thành công. Họ phải xây cầu phao và lái xe băng qua khu vực nhiều đầm lầy, tất cả đều ở những vị trí không thuận lợi, chưa kể phải chịu hỏa lực từ pháo binh Ukraine.
Khu vực ngập nước cũng đã góp phần bảo vệ làng Demydiv. Dù ngôi làng nằm trên đường tiến công của Nga và binh sĩ Nga cũng đã tuần tra xung quanh, Demydiv chưa bao giờ trở thành địa điểm giao tranh.
Ngôi làng ngập nước lũ này được cho là đã góp phần xoay chuyển cục diện trong các cuộc giao tranh hồi tháng ba, giúp quân đội Ukraine kháng cự thành công trước các lực lượng Nga áp sát thủ đô Kiev. Đến cuối tháng 3, lực lượng Nga rút lui khỏi khu vực này.
Mặc dù một số người phàn nàn về tiến độ dọn dẹp chậm chạp, dự kiến mất vài tuần hoặc vài tháng, phần lớn dân làng vẫn tỏ ra phấn khởi.
Roman Bykhovchenko, 60 tuổi, đang phơi những đôi giày sũng nước trên chiếc bàn trong sân nhà. Khi ông bước vào bếp, nước sủi lên qua các khe nhỏ trên sàn nhà lát ván. Tuy nhiên, "nó đáng giá", ông nói.
VietBF@ sưu tập
