|
Việc 3 vị Thủ tướng của Ba Lan, Cộng hòa Czech và Cộng hòa Slovenia quyết định đi tàu hỏa đến Kiev để gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 15-3 là một quyết định được cho là khá liều lĩnh. Chuyến đi của 3 nhà lãnh đạo châu Âu đến Kiev đã được sắp xếp một cách bí mật và nhanh chóng.
Bất ngờ trong chuyến thăm 24 giờ
Chia sẻ với kênh CNN hôm 16-3, ông Oleksandr Kamyshin - Chủ tịch Công ty đường sắt Ukraine gọi hành động này là liều lĩnh và “dại khờ” vì phái đoàn của các nhà lãnh đạo EU đã thông báo kế hoạch di chuyển của họ trong khi vẫn đang trên hành trình tới thủ đô của Ukraine.
Sáng 15-3, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki thông báo, ông cùng với Thủ tướng Slovenia Janez Janša và Thủ tướng CH Czech Petr Fiala đang hướng tới Kiev. Trên đường đi, Thủ tướng Ba Lan Morawiecki đã viết trong một bài đăng trên Facebook: “Nhiệm vụ của chúng tôi là ở nơi tạo nên lịch sử. Điều này không phải vì chúng tôi, mà vì tương lai của con cái chúng tôi, những người xứng đáng được sống trong một thế giới không còn bạo quyền”. Một bài đăng trên mạng xã hội cho thấy, ông Fiala trong chiếc áo khoác mỏng, đội mũ bảo hiểm, nhìn vào điện thoại di động và đứng giữa 2 chiếc giường trong một khoang ngủ hẹp đơn sơ trên tàu. Trong khi đó, bom và pháo kích vẫn không ngừng nổ khiến hệ thống đường sắt của Ukraine không tránh khỏi thiệt hại. “Khi đó, tôi đang giữ bí mật về chuyến đi, nhưng khi thấy công bố trực tuyến, tôi thực sự ngạc nhiên và không hiểu chuyện gì xảy ra” - ông Kamyshin kể.
Những lo ngại về an ninh luôn nằm trong tâm trí của nhà điều hành đường sắt 37 tuổi kể từ khi “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga ở Ukraine bắt đầu. Ông Kamyshin và các cấp phó trong 3 tuần qua đã di chuyển liên tục, quản lý 321.000 nhân viên đường sắt và khoảng 1.450 nhà ga đang hoạt động. Vị Chủ tịch Công ty Đường sắt Ukraine cho rằng, 3 nguyên thủ các nước Liên minh châu Âu chọn đến Kiev bằng tàu hỏa vì họ tin rằng đây là phương tiện giao thông an toàn nhất.
“Bất kỳ người thông minh nào cũng sẽ chọn tàu hơn ô tô. Ngay cả khi khắp nơi bị ném bom, các nhà ga và xe lửa là những nơi an toàn nhất trên đất nước Ukraine lúc này” - ông Kamyshin nói.
Mặc dù vậy, một nhà ga xe lửa ở Zaporizhzhia đã bị trúng bom vào sáng 16-3, ngay sau chuyến thăm của các nhà lãnh đạo EU, để lại một cái hố to bằng miệng núi lửa trên đường ray và làm hư hại nhà ga. Theo ông Kamyshin, phái đoàn nguyên thủ nước ngoài đi trên một chuyến tàu đặc biệt với 4 toa giường ngủ mới nhất của đường sắt. Những hành khách còn lại là thành viên của phái đoàn hoặc lực lượng an ninh.
“Đó là một chuyến tàu bình thường với những toa tàu bình thường. Vì vậy, lộ trình của phái đoàn không đặc biệt hơn những người khác. Đó cũng là chặng đường mà những hành khách bình thường cũng đi. Đối với tôi, nếu các nguyên thủ nước ngoài chọn đường sắt thay vì ô tô hay trực thăng, hoặc bất kỳ phương án nào khác thì đó là đánh giá tốt nhất về ngành đường sắt chúng tôi” - người đứng đầu Công ty Đường sắt Ukraine khẳng định.
Người nhà cũng không được biết
Chuyến đi của 3 nhà lãnh đạo châu Âu đến Kiev đã được sắp xếp một cách nhanh chóng và chỉ một vài người được biết. Một nguồn tin ngoại giao châu Âu cho hay, kế hoạch này được ông Charles Michel - Chủ tịch Hội đồng châu Âu, lần đầu nêu lên bên lề Hội nghị thượng đỉnh Versailles hôm 11-3. Ba ngày sau, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki đã thông báo cho ông Michel và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen rằng, họ dự định đi vào ngày hôm sau. Chuyến đi không có sự ủy thác của châu Âu.
Được biết, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã không được hỏi về đề xuất này, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng vậy. Một phát ngôn viên của chính phủ cho biết, Thủ tướng Slovakia Eduard Heger đã tham khảo ý kiến của các cơ quan an ninh về việc này, nhưng được khuyên là không nên đi. Kết quả là có 3 người đăng ký, gồm nguyên thủ Cộng hòa Czech, Ba Lan và Slovenia. Cùng đi với họ còn có Phó Thủ tướng Ba Lan Jaroslaw Kaczynski, lãnh đạo đảng cầm quyền và cũng là chính trị gia đầy quyền lực ở nước này. Đó là một sứ mệnh ngoại giao mang tính biểu tượng là chính, nhưng cấp bách và đầy rủi ro.
Khi được hỏi về mối nguy hiểm liên quan, Thủ tướng Cộng hòa Czech Petr Fiala nói với các phóng viên sau khi trở về từ Ukraine rằng, ông tin rằng điều đó xứng đáng với rủi ro. “Có những tình huống mà bạn phải tự quyết định và tôi đã quyết định phải làm. Tôi không đơn độc, tôi có những người đồng cấp, đồng nghiệp và cơ quan an ninh, những người sẵn sàng hoàn thành chuyến đi” - nhà lãnh đạo 57 tuổi nói. Ông Fiala có nói với vợ về kế hoạch của mình, nhưng yêu cầu không được nói với mẹ ông và 3 người con. Họ chỉ biết đến điều đó khi tin tức lan truyền.
Ý nghĩa biểu tượng
Vào sáng 15-3, 4 chính trị gia cùng đoàn tùy tùng nhỏ gồm các cố vấn và nhân viên an ninh tiến thẳng hướng Ukraine. Họ đi một hành trình ngược chiều khi hơn 3 triệu người đã rời khỏi Ukraine trong 3 tuần qua, trong đó gần 2 triệu người trong số họ đến nước láng giềng Ba Lan. Hãng tin Reuters trích nguồn tin thân cận từ chuyến đi cho hay, chuyến tàu kéo dài khoảng 10 tiếng và khi các nhà lãnh đạo châu Âu đặt chân xuống Kiev, trời đã tối. Phái đoàn được đưa bằng xe tải qua những con đường vắng vẻ để đến dinh Tổng thống. Họ không được phép sử dụng điện thoại di động trong khoảng thời gian này.
Theo một nhân chứng của Reuters, tại dinh Tổng thống Ukraine, các bao cát được chất thành đống ở nhiều điểm khác nhau. Các nhân viên an ninh Ukraine được trang bị vũ khí mạnh đã hộ tống phái đoàn bằng đèn pin dọc theo các hành lang tối để tránh khiến tòa nhà trở thành mục tiêu. Sau cuộc họp kéo dài khoảng 2,5 tiếng, họ đã nói chuyện với một nhóm nhỏ các phóng viên trước khi khởi hành trở lại châu Âu. Ăn mặc giản dị, các nhà lãnh đạo đã mở cuộc họp báo, trong đó họ bày tỏ sự ủng hộ đối với việc Ukraine thúc đẩy gia nhập Liên minh châu Âu. “Thông điệp chính trong sứ mệnh của chúng tôi là nói rằng bạn không đơn độc. Châu Âu luôn sát cánh cùng đất nước của bạn” - ông Fiala nói. Họ bắt chuyến tàu đêm trở về Ba Lan. Cả hành trình, các nhà lãnh đạo chỉ ngủ khoảng 3 tiếng.
Người đứng đầu Chính phủ Cộng hòa Czech đã đăng trên trang Facebook của mình rằng, cộng đồng quốc tế đã được thông báo về chuyến thăm thông qua các cơ quan quốc tế như Liên hợp quốc. Thứ trưởng Ngoại giao Ba Lan Pawel Jablonski cho biết, những người tham gia không thảo luận trước với Matxcơva. Vì thế, không rõ liệu Nga có biết về chuyến thăm hay không và quân đội Nga có vai trò gì trong cung cấp điều kiện an toàn cho chuyến đi. Trong khi có ý kiến bày tỏ sự ngưỡng mộ về sự dũng cảm của phái đoàn, một số lại lo ngại rằng chỉ cần chuyến đi xảy ra bất kỳ sự cố nào, nó cũng có thể kéo họ đến gần hơn với cuộc đối đầu trực tiếp với Nga.
Ông Jaroslav Nad - Bộ trưởng Quốc phòng Slovakia đã lên Facebook để bảo vệ việc Thủ tướng nước này quyết định không tham gia chuyến đi, sau phản ứng dữ dội của giới truyền thông. “Tôi luôn ủng hộ Thủ tướng Eduard Heger và cần lặp lại rằng, đây là quyết định đúng đắn” - ông viết.
Không rõ sứ mệnh ngoại giao này có ảnh hưởng đáng kể đến cuộc xung đột hay không, tuy nhiên tính biểu tượng của chuyến đi không bị mất đối với Tổng thống Zelensky - người đang thúc giục phương Tây áp đặt vùng cấm bay đối với Ukraine. Ông nói, các nguyên thủ đã đến thăm Kiev mà “không sợ bất cứ điều gì”.
|
|
