Trung Quốc hụt hơi trong cuộc đua vaccine Covid-19. Mặc dù trước đây Trung Quốc sớm dẫn đầu trong chiến dịch ngoại giao vaccine Covid-19 toàn cầu nhưng hện nay t́nh trạng thiếu hụt nguồn cung và lo ngại về tính hiệu quả khiến nước này nhanh chóng thụt lùi.
Theo Nikkei Asian Review, Trung Quốc đă gửi 114 triệu liều vaccine ngừa Covid-19 ra nước ngoài và cam kết tài trợ cho các quốc gia khác. Trong tháng này, hai loại vaccine của Trung Quốc sẽ được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cấp phép sử dụng khẩn cấp. Trong khi đó, lo ngại về tính hiệu quả và an toàn của vaccine AstraZeneca ngày càng gia tăng.
Vaccine AstraZeneca chủ yếu được COVAX phân phối. Chương tŕnh COVAX do WHO khởi xướng, nhằm bảo đảm tiếp cận công bằng trên toàn cầu đối với các loại vaccine ngừa Covid-19.
Diễn biến dịch bệnh phức tạp tại Ấn Độ cũng ảnh hưởng đến một trong những đối thủ cạnh tranh vaccine hàng đầu của Trung Quốc.
Tuy nhiên, bất chấp những lợi thế kể trên, Trung Quốc vẫn khó hưởng lợi lâu dài từ các chương tŕnh ngoại giao vaccine. Thành công của Bắc Kinh phụ thuộc vào ba yếu tố. Đó là nguồn cung, tốc độ và nhu cầu. Tuy nhiên, theo Nikkei Asian Review, không may là lợi thế của Trung Quốc trong cả ba yếu tố có thể sớm tụt dốc.
Trung Quốc sớm dẫn đầu trong chiến dịch ngoại giao vaccine ngừa Covid-19 toàn cầu. Ảnh: AP.Thiếu hụt vaccine
Mới đây, Bắc Kinh cam kết tiêm pḥng cho 40% dân số Trung Quốc, tương đương 560 triệu người, vào tháng 6. Tuy nhiên, việc đẩy mạnh tiêm chủng là không đủ để giúp đất nước hơn 1 tỷ dân thực hiện mục tiêu này.
Trung Quốc phải sản xuất khoảng 1,12 tỷ liều vaccine và tiêm khoảng 11,5 triệu liều mỗi ngày. Nhưng nước này không thể đáp ứng mục tiêu đó với năng lực sản xuất hiện tại. Sinovac Biotech và China National Pharmaceutical Group (hay Sinopharm) chỉ có thể sản xuất 5 triệu liều vaccine mỗi ngày. T́nh trạng thiếu hụt đă được ghi nhận ở ít nhất năm tỉnh của Trung Quốc.
Trong khi đó, từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Brazil, t́nh trạng giao hàng chậm và thiếu hụt vaccine của Trung Quốc đă ảnh hưởng nghiêm trọng đến chiến dịch tiêm chủng. Sự chậm trễ c̣n làm dấy lên một nỗi lo ngại khác. Đó là liệu Trung Quốc có hứa hẹn thái quá nhằm thúc đẩy các mục tiêu chính sách đối ngoại hay không.
Bắc Kinh đă nhận thức được vấn đề và đang tăng cường sản xuất. Sinovac tăng công suất lên 2 tỷ liều/năm, trong khi Sinopharm đặt mục tiêu sản xuất 1,1 tỷ liều/năm.
Sinovac Biotech có thể sản xuất khoảng 5 triệu liều vaccine ngừa Covid-19 mỗi ngày. Ảnh: Reuters.
Những nỗ lực kể trên được đánh giá là rất quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung cấp vaccine lâu dài, ổn định của Trung Quốc. Tuy nhiên, tăng cường sản xuất cần thời gian và không thể làm giảm t́nh trạng thiếu hụt ngay lập tức.
Năng lực sản xuất của Trung Quốc gần như chắc chắn sẽ lao dốc trong hai hoặc ba tháng tới. Nếu vấn đề chưa được giải quyết, nước này khó có thể đạt mục tiêu tiêm chủng vào tháng 6. Trong khi đó, Mỹ có khả năng đạt miễn dịch cộng đồng ở thời điểm này.
Bắc Kinh cũng phải thu hẹp quy mô ngoại giao vaccine trong những tháng tới. Nước này có thể giao hàng chậm, ngừng các hợp đồng và khoản tài trợ bổ sung. Việc tŕ hoăn giao vaccine không kéo dài. Tuy nhiên, chúng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến chính sách ngoại giao vaccine của Trung Quốc trong dài hạn.
Lợi thế lớn nhất trong chiến dịch ngoại giao vaccine của Trung Quốc là tốc độ. Bắc Kinh có thể hưởng lợi khi những nước nhận vaccine không thể tiếp cận vaccine phương Tây.
Thêm vào đó, hành động nhanh chóng của Trung Quốc giúp nước này cạnh tranh với các loại vaccine của Nga và Ấn Độ, vốn không được WHO cấp phép.
Nghi ngại về hiệu quả
Tuy nhiên, một khi Mỹ đạt đến mức băo ḥa vaccine, tức mọi người dân Mỹ có nhu cầu vaccine đều có thể được tiêm, Washington sẽ thúc đẩy sản xuất toàn cầu và tăng cường tài trợ cho nước ngoài.
Cả ba loại vaccine do Mỹ sản xuất, từ vaccine của Johnson & Johnson, Moderna đến Pfizer, đều nhận được giấy phép của WHO. Riêng vaccine của Moderna và Pfizer có thể chống lại các biến thể mới của virus.
Mỹ đă mua hàng triệu liều vaccine của AstraZeneca và những loại vaccine khác mà nước này có thể không bao giờ sử dụng. Tuy nhiên, Washington có khả năng cho vay hoặc tặng các quốc gia cần chúng.
Nhu cầu đối với các loại vaccine phương Tây có thể mạnh mẽ hơn khi lo ngại về tính hiệu quả của vaccine Trung Quốc ngày một lớn. Chẳng hạn, Trung Quốc báo cáo tỷ lệ hiệu quả 79% đối với vaccine của Sinopharm. Tuy nhiên, một nghiên cứu ở Peru cho thấy tỷ lệ hiệu quả chỉ 34%.
Năng lực sản xuất của Trung Quốc có thể phục hồi vào nửa cuối năm nay. Tuy nhiên, đến thời điểm đó, Trung Quốc sẽ không thể tạo ảnh hưởng như hiện tại
- Nikkei Asian Review
Đối với Sinovac, các nhà nghiên cứu Brazil mới đây đă phát hiện loại vaccine này chỉ đạt hiệu quả 50,7% trong việc ngăn ngừa nhiễm Covid-19 có triệu chứng.
Thêm vào đó, vẫn chưa chắc chắn liệu vaccine Trung Quốc có đạt hiệu quả trong việc chống lại các biến thể mới mà không cần tiêm nhắc lại hay không.
Bất chấp việc triển khai tiêm chủng vaccine Trung Quốc rộng răi ở Chile và UAE, số ca nhiễm mới vẫn đang tăng lên. Đối với những quốc gia đang hứng chịu làn sóng biến thể mới nguy hiểm, dễ lây nhiễm hơn, mối lo ngại có thể khiến họ không muốn sử dụng vaccine Trung Quốc. Điều đó sẽ ảnh hưởng lớn đến chiến dịch ngoại giao vaccine của Bắc Kinh.
Trung Quốc đă sớm dẫn đầu trong chiến dịch ngoại giao vaccine. Tuy nhiên, ngày càng nhiều dấu hiệu chỉ ra Bắc Kinh đang thụt lùi trong cuộc đua. "Năng lực sản xuất của nước này có thể phục hồi vào nửa cuối năm nay. Tuy nhiên, đến thời điểm đó, Trung Quốc sẽ không thể tạo ảnh hưởng như hiện tại", các chuyên gia của Nikkei Asian Review nhận định.
VietBF@ sưu tập.
