Mô h́nh 'Bộ Tứ mở rộng' đối phó Trung Quốc dần h́nh thành. Mốc đánh dấu đó là cuộc tập trận La Perouse kéo dài 3 ngày trên vịnh Bengal của hải quân Pháp lần đầu tiên có sự tham gia của cả 4 nước Ấn Độ, Nhật Bản, Australia và Mỹ.
Đây là đợt tập trận chung đầu tiên của các nước thành viên Đối thoại An ninh Bốn bên, c̣n được gọi là "Bộ Tứ", kể từ cuộc họp trưc tuyến giữa lănh đạo 4 nước vào tháng 3.
Lần gần nhất tàu chiến cả 4 nước hội quân là cuộc tập trận Malabar vào tháng 11/2020, do Ấn Độ tổ chức. Đợt diễn tập hải quân La Perouse do Pháp dẫn đầu, kéo dài 3 ngày trên vịnh Bengal, bắt đầu từ 5/4.
La Perouse lần đầu tiên diễn ra vào tháng 4/2019 với sự tham gia của hải quân Australia, Mỹ và Nhật Bản. Cuộc tập trận lần hai phải tạm hoăn vào tháng 4/2020 v́ đại dịch Covid-19. Đến năm nay, Ấn Độ mới chấp nhận lời mời phối hợp diễn tập từ chính phủ Pháp.
Tàu sân bay trực thăng Tonnerre của hải quân Pháp cập cảng Cochin, tại bang Kochi, Ấn Độ vào ngày 30/3. Ảnh: AFP.
Đại sứ quán Pháp tại New Delhi ngày 1/4 nhận định cuộc tập trận "là cơ hội để cả 5 lực lượng hải quân hiện đại và cùng chí hướng thắt chặt những mối quan hệ, rèn luyện kỹ năng và thúc đẩy hợp tác biển trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương tự do và mở".
Theo South China Morning Post, nhóm cường quốc Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương có thể tiếp tục áp dụng mô h́nh hợp tác "Bộ Tứ mở rộng" như cuộc tập trận chung lần này cho tương lai.
Chỉ dấu cho tương lai
La Perouse 2021 chính thức khởi động vào ngày 5/4, chỉ 2 ngày sau khi Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố nhóm 4 cường quốc Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương có vai tṛ quan trọng trong việc "đối phó sức ảnh hưởng tiêu cực từ Trung Quốc đến khu vực". Trong chuyến công du châu Á vừa qua, khi đến thăm New Delhi, Bộ trưởng Austin c̣n gọi Ấn Độ là "đối tác ngày một quan trọng" với Mỹ. Ông nhấn mạnh chính phủ 2 nước đă đồng ư hướng đến "tăng cường hợp tác" ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương.
Theo ông Collin Koh Swee Lean, chuyên gia Viện Nghiên cứu Quốc pḥng và Chiến lược thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore (RSIS), cuộc tập trận trên vịnh Bengal rất đáng chú ư nếu các nước quyết định nâng cấp La Perouse thành sự kiện thường niên.
"Nếu cuộc diễn tập lần này diễn ra suôn sẻ, sự kiện sẽ gửi đi tín hiệu tích cực cho những quốc gia trong khu vực nhưng không thuộc Bộ Tứ, khuyến khích họ cân nhắc những hoạt động hợp tác tương tự với Bộ Tứ", ông Collin Koh cho biết.
Hợp tác giữa các nước Bộ Tứ trong tuần qua cũng diễn ra với mật độ cao. Mỗi nước thành viên đă tham gia ít nhất một hoạt động tập trận song phương với ít nhất một đối tác trong nhóm.
Cụ thể trong 2 ngày 28 và 29/3, hải quân cùng không quân Ấn Độ đă diễn tập quân sự cùng tàu chiến Mỹ cũng trên vịnh Bengal. Trong khi đó, Lực lượng Pḥng vệ Nhật Bản Trên biển (JMSDF) tổ chức đến 2 cuộc diễn tập song phương, một lần với tàu chiến Australia trên Biển Đông trong các ngày 29-31/3 và một lần với tàu chiến Mỹ trên biển Hoa Đông vào ngày 29/3.
Trung Quốc đă nhiều lần chỉ trích mô h́nh Đối thoại An ninh Bốn bên và những hoạt động chung của các nước thành viên. Giới chức Bắc Kinh c̣n gọi nhóm là nguy cơ an ninh, cáo buộc Mỹ thành lập "NATO ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương" để chống lại Trung Quốc.
Theo R.S.Van, cựu phó đô đốc hải quân Ấn Độ và hiện là giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc Chennai, New Delhi đă chấp nhận lời mời tham gia La Perouse 2021 bất chấp hoài nghi từ Trung Quốc. Điều này cho thấy chính sách của New Delhi đă thay đổi, đặc biệt sau cuộc đụng độ giữa biên pḥng Ấn Độ và Trung Quốc trên dăy Himalaya vào năm 2020.
"New Delhi thất vọng về Bắc Kinh và không c̣n bận tâm những hành động của ḿnh sẽ được người hàng xóm nh́n nhận như thế nào nữa. Nói cách khác, Trung Quốc đă khiến Ấn Độ sẵn sàng bước vào các liên minh (như mô h́nh Đối thoại An ninh Bốn bên)", ông nói.
Tàu sân bay Ấn Độ INS Vikramaditya trong cuộc tập trận Malabar vào tháng 11/2020 với các đối tác an ninh Bộ Tứ. Ảnh: AFP.Bộ Tứ mở rộng
Chuyên gia Collin Koh cho rằng La Perouse 2021 có thể trở thành h́nh mẫu thuyết phục những nước ngoài Bộ Tứ tham gia vào các hoạt động hợp tác đa phương tương tự. Một số quốc gia Đông Nam Á có tiềm năng trở thành đối tác "Bộ Tứ mở rộng". Tuy nhiên, phần lớn các nước trong khu vực vẫn ngại hoạt động chung với nhóm cường quốc Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương, chủ yếu do nhóm "được nh́n nhận là mô h́nh chống lại Trung Quốc".
"Tiếp cận ở cấp độ song phương không phải là bất khả thi. Chúng ta khó kỳ vọng kiểu tập trận hải quân 'Bộ Tứ mở rộng' với các nước ASEAN, nhưng từng thành viên nhóm vẫn có thể tiếp cận song phương hoặc các mô h́nh hợp tác hẹp với những đối tác ASEAN", ông chia sẻ.
Yogesh Joshi, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Nam Á của Đại học Quốc gia Singapore, đánh giá La Perouse 2021 đă gửi tín hiệu cảnh cáo đến Bắc Kinh: "Nếu nhiều cường quốc khác cùng chỉ trích cách hành xử của Trung Quốc hoặc đoàn kết răn đe sự hung hăng từ Trung Quốc, rơ ràng Trung Quốc ngay từ đầu đă chọn cách hành xử sai trái".
Cuộc tập trận trên vịnh Bengal từ ngày 5 đến ngày 7/4 c̣n cho thấy nỗ lực khẳng định vị thế ở Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương từ những cường quốc châu Âu.
Cả Đức và Anh đă tuyên bố kế hoạch gửi tàu chiến đến thăm khu vực trong năm nay, với hải tŕnh đi qua các điểm nóng địa chính trị như Biển Đông, biển Hoa Đông và bán đảo Triều Tiên. Trong khi đó, Pháp, Đức và Hà Lan đan dẫn dắt việc soạn thảo chiến lược chung cho Liên minh châu Âu (EU) về vấn đề Ấn Độ Dương - Thái B́nh Dương.
VietBF@ sưu tầm.
