Gia Cát Lượng là một người tài giỏi thời Trung Hoa trong khá nhiều lĩnh vực đặc biệt là triết học. Những bài học của ông cho đến ngày nay vẫn được áp dụng cho rất nhiều người. Hăy cùng vietbf đọc lại những bài học mà Gia Cát Lượng đă để lại cho con cháu muôn đời.
BÀI HỌC VỀ CHỮ TĨNH
“Phẩm hạnh của người đức tài toàn vẹn, là dựa vào nội tâm an tĩnh, tinh lực tập trung để tu dưỡng thân và tâm; là dựa vào tác phong giản dị để bồi dưỡng phẩm đức. Không xem nhẹ danh lợi thế tục th́ không thể xác định được chí hướng của bản thân; thân tâm không tĩnh lặng th́ không thể có lư tưởng cao xa”.
Con người trong cuộc sống vội vă hiện nay thật khó để t́m được chữ “tĩnh” cho ḿnh. Nội tâm phải tĩnh th́ mới có thể tu dưỡng tâm và thân, tinh thần lúc nào cũng phải tập trung th́ mới có thể t́m được phương hướng đúng đắn cho bản thân ḿnh. Nếu như không tĩnh, con người ta dễ bị đánh bại bởi lời gièm pha, tác động của bên ngoài, dễ bị mua chuộc bởi những cái lợi trước mắt, dễ để vuột mất lư tưởng và thành công. V́ vậy, ngay từ nhỏ, trẻ em nên được rèn luyện khả năng tập trung, nên học chữ “tĩnh” trước khi bắt đầu học những tri thức khác.
“Tĩnh” cũng bao gồm cả khả năng kiểm soát bản thân và tiết chế cảm xúc. Gia Cát Lượng viết: “Nói năng tùy tiện và nóng nảy cáu gắt th́ không thể bồi dưỡng tính t́nh”. Tác phong, lời nói là những căn cứ để đánh giá phẩm chất một con người. Một nhà tâm lư học nói rằng: thói quen quyết định tính cách, tính cách quyết định vận mệnh của con người. V́ vậy, các bậc phụ huynh không nên để trẻ có thói quen cáu gắt, phản ứng thái quá và đặc biệt coi trọng việc giáo dục lễ độ trong cư xử.
KHÔNG NGỪNG HỌC TẬP ĐỂ CẢI THIỆN BẢN THÂN
Gia Cát Lượng cho rằng: “Học tập cần phải chuyên tâm ư chí, để phát triển tài năng th́ cần phải học tập khắc khổ. Không nỗ lực học tập, th́ không thể phát triển tài trí; không xác định rơ chí hướng th́ không thể thành công trong học tập”.
Học tập không ngừng là cách cơ bản nhất để hoàn thiện bản thân. Nhưng học chỉ ở trường là không đủ mà chúng ta cần học trong đời sống, học từ người khác….Trong quá tŕnh học tập, ư chí quyết tâm, sự kiên tŕ, nỗ lực là những yếu tố rất quan trọng để chúng ta đạt được mục đích cuối cùng của sự học.
Các bậc phụ huynh cần tạo cho trẻ em sự hứng thú với học tập, t́m ṭi và rèn luyện tính kiên tŕ ngay từ những ngày đầu tới trường. Kiên tŕ chưa chắc đă thành công nhưng người không kiên tŕ th́ chắc chắn không bao giờ đi được đến thành công.
BIẾT TẬN DỤNG THỜI GIAN
Thời gian là thứ tài sản vô giá mà khi mất đi rồi sẽ chẳng lấy lại được. Vậy nên, Gia Cát lượng mới căn dặn con ḿnh: “Tuổi tác trôi qua, ư chí hao ṃn theo năm tháng, th́ cuối cùng sẽ như cây khô lá úa mà thôi, không có ích ǵ cho xă hội. Đến lúc đó ngồi trong góc nhà đau buồn than thở có ích ǵ đâu?”.
Thời thanh xuân quư giá nhưng sẽ trôi đi rất nhanh, sức lực và tinh thần của con người cũng suy yếu dần theo tuổi tác. Đó là quy luật của tự nhiên nên chẳng ai có thể chối bỏ hay kháng cự, điều duy nhất chúng ta có thể làm là nắm bắt và tận dụng thời gian. Nhân lúc c̣n trẻ hăy tự ḿnh theo đuổi thành công, hăy nắm bắt những cơ hội phát triển để khi về già không phải hối tiếc sao “tuổi xuân chẳng 2 lần thắm lại”.
Dạy con cũng vậy, nên tận dụng thời gian. Nếu chúng ta uốn nắn, dạy dỗ con kỹ lưỡng ngay từ khi c̣n nhỏ th́ mọi việc sẽ trở nên đơn giản hơn. Ai chẳng muốn con ḿnh trưởng thành theo cách thuận lợi nhất, có phẩm chất và giáo dục tốt. Vậy th́ đừng đợi đến lúc con biết rồi mới dạy.
HỌC CÁCH THÀNH THẬT TRONG TÂM HỒN
“Nếu một người không mạnh mẽ và kiên định, tâm hồn không thành thật khảng khái th́ anh ta sẽ không thành công, bị cuốn theo thói tục, trở nên tầm thường và bị ràng buộc bởi dục vọng” là những ǵ mà Gia Cát Lượng khuyên dạy về tính trung thực trong bức thư gửi cháu ḿnh.
Người trung thực là người có tâm hồn đủ khảng khái để tránh xa mọi cám dỗ, dục vọng của cuộc đời, kẻ không kiên định, thẳng thắn ngay với chính bản thân ḿnh th́ sẽ khó được người khác tôn trọng. Một đứa trẻ nhất định phải được giáo dục nghiêm khắc về tính trung thực, thành thật th́ mới có thể nên người.
“Một người phải có thể thích ứng với mọi hoàn cảnh, lắng nghe người khác, từ bỏ tính ngờ vực và hẹp ḥi. Khi ấy, người đó chẳng phải lo rằng mục đích không đạt được”.
THÍCH NGHI VỚI MỌI HOÀN CẢNH
Đây là khả năng được h́nh thành qua thời gian dài rèn luyện. Gia Cát Lượng dặn ḍ con cháu: “Một người phải có thể thích ứng với mọi hoàn cảnh, lắng nghe người khác, từ bỏ tính ngờ vực và hẹp ḥi. Khi ấy, người đó chẳng phải lo rằng mục đích không đạt được”.
Rất nhiều bậc phụ huynh hiện nay đă hiểu được điều này, họ luôn t́m mọi cơ hội để con ḿnh được tiếp xúc và làm quen với nhiều người, nhiều môi trường sinh hoạt khác nhau. Những đứa trẻ được rèn luyện như vậy sẽ có khả năng giao tiếp và thích nghi rất tốt, rất có ích cho cuộc sống học tập và làm việc sau này.
Gia Cát Lượng để lại cho con cháu 2 bức thư, mỗi bức chưa quá 90 chữ nhưng lại bao hàm những lời răn dạy sâu sắc. Qua cách tŕnh bày súc tích ấy, ông tiếp tục để lại cho thế hệ đời sau bài học về sức mạnh của việc sử dụng ngôn ngữ hợp lư. Câu cú càng đơn giản càng mang nhiều nội hàm, thể hiện kiến thức, kinh nghiệm uyên thâm của người nói, người viết.
Từ xưa đến nay, người cha luôn là chỗ dựa vững chắc cho những đứa trẻ trong gia đ́nh. Cách những người đàn ông dạy con thoạt nh́n th́ thật cứng nhắc, khô khan nhưng nếu t́m hiểu sẽ thấm được tấm ḷng cao cả và t́nh yêu thương con sâu sắc mà họ gửi gắm qua từng câu chữ, hành động.
