Trong đợt ngập vừa qua, triều cường dâng 1,57 m (cao nhất trong nửa thế kỷ qua) khiến cuộc sống của người dân rất khổ sở. Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính là các "lá phổi" của thành phố đă bị giết chết.
Mới hết tháng 10, TP HCM đă có gần chục đợt ngập do triều cường dâng cao. Nhiều vụ vỡ bờ bao do áp lực quá lớn của nước triều gây nhiều thiệt hại cho các hộ dân hai bên bờ sông Sài G̣n. Đặc biệt, trong đợt triều cường cuối tháng 10 vừa qua, ngày 29/10, triều cường đă đạt mốc lịch sử khi dâng cao đến 1,57 m (mốc 2009 là 1,56 m).
Trước đó, trong đợt triều cường cuối tháng 9, một đoạn bờ bao thuộc khu phố 5 phường Hiệp B́nh Phước (quận Thủ Đức) bị vỡ gần một mét, nhiều bờ bao khác bị nước tràn khiến cả trăm hộ dân bị ngập nặng.
Triều cường dâng cao khiến toàn bộ đường Kha Vạn Cân (quận Thủ Đức) ch́m ngập trong nước. Ảnh:
H.C.
Trong khi t́nh h́nh triều cường ngày càng dâng cao, năm sau cao hơn năm trước, th́
hàng loạt công tŕnh chống ngập của thành phố vẫn chưa thể phát huy tác dụng và đang bị tŕ trệ.
Trung tâm Điều hành chương tŕnh chống ngập thành phố cho hay đă thực hiện các giải pháp cấp bách để ngăn chặn triều cường, trong đó đă lắp 511 cửa van ngăn triều. Hiện trung tâm tiếp tục rà soát các cửa xả thuộc những dự án mới hoàn thành để lắp van đồng bộ, xây dựng các bờ kè, tường ngăn triều tại các khu vực trũng thấp, vận hành 50 máy bơm cố định và di động để bơm nước xâm nhập...
Tuy nhiên, giải pháp căn cơ lâu dài giải quyết t́nh trạng triều cường lại trông chờ vào việc xây dựng hệ thống đê bao khép kín và 13 cống lớn từ Bến Súc (huyện Củ Chi) đến sông Kinh Lộ (Long An). Trong khi đó, dự án cống kiểm soát triều Nhiêu Lộc - Thị Nghè phải đến quư 1/2012 mới hoàn thành.
Theo Ban Chỉ huy pḥng, chống lụt băo và t́m kiếm cứu nạn thành phố, nhiều công tŕnh xây từ những năm trước vẫn chưa xong do thiếu vốn và vướng giải phóng mặt bằng. Năm 2011, UBND TP HCM đă chấp thuận triển khai, đầu tư 59 công tŕnh chống sạt lở bờ sông, tiêu thoát nước, chống triều cường... Song đến nay chỉ 7 công tŕnh được đưa vào sử dụng, số c̣n lại đang triển khai hoặc mới thẩm định hồ sơ.
Mổ xẻ nguyên nhân triều cường năm sau thường cao hơn năm trước tại TP HCM, TS Nguyễn Bách Phúc (Chủ tịch Hội Tư vấn khoa học Công nghệ và Quản lư TP HCM) cho biết, lâu nay chúng ta vẫn nghĩ nguyên nhân là biến đổi khi hậu làm mực nước biển dâng cao. Nhưng thực tế, 1995-2010, nước biển chỉ dâng cao tối đa là 2 cm trong khi thủy triều ở TP HCM lại dâng 20-25 cm và có thể cao hơn nữa.
"Các vùng śnh lầy ở quận 7, Nhà Bè, vốn là những lá phổi, là nơi thoát nước cho toàn thành phố, nhưng chúng ta đă san lấp hết để xây dựng công tŕnh nhà cửa. V́ vậy, triều cường tại TP HCM liên tục tăng cao như hiện nay là do chúng ta đă làm chết những lá phổi này", tiến Sĩ Phúc khẳng định.
Họp chợ trên nước v́ triều cường dâng cao, ảnh chụp tại đường 36, phường Linh Đông, quận Thủ Đức ngày 27/10. Ảnh:
H.C.
Cũng theo ông Phúc, nếu trong thời gian tới tiếp tục phát triển đô thị ở những khu vực này và xây bờ bao xung quanh thành phố th́ t́nh trạng vỡ bờ bao sẽ nhiều hơn, ngập sẽ nặng hơn. Bờ bao có thể bảo vệ không cho nước tràn vào thành phố nhưng các khu vực bên ngoài sẽ phải chịu ngập thay, chưa kể áp lực nước lớn th́ bờ bao chắc chắn không thể chịu nổi. Về lâu dài, thành phố cần đẩy mạnh đô thị hóa, xây dựng khu dân cư ở những khu vực có địa h́nh cao như quận 12, Hóc Môn, Củ Chi... Việc này sẽ góp phần tạo chỗ thoát nước cho thành phố.
Cùng quan điểm, tiến sĩ Ngô Văn Trường (nguyên Viện trưởng viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam) cho rằng, do địa h́nh tự nhiên của TP HCM vốn đă thấp, ven biển nên khi xuất hiện triều cường và mưa dông kết hợp, nguy cơ dồn ứ nước vào vùng thấp là rất lớn. Trong khi đó nhiều kênh rạch tự nhiên đă bị san lấp làm giảm khả năng điều tiết. Các hiệu ứng tự nhiên ngày càng bất lợi cho việc thoát nước như biến đổi của lượng mưa, cường độ mưa (cả theo không gian và thời gian), triều dâng cao hơn, đất lún nhiều hơn…
Theo tiến sĩ Trường, để pḥng chống ngập lụt cho TP HCM, bờ tả của sông Sài G̣n (vùng đệm trong tương lai) cần phải tính toán lại đảm bảo yếu tố kinh tế nhưng ít gây xáo trộn đời sống nhân dân. Cụ thể, cần quan tâm đến các giải pháp mềm, khu chứa nước, thoát nước, thích ứng với thiên nhiên, tránh “quy hoạch đuổi”, bị động, nặng về công tŕnh như vừa qua. Từ trước đến nay, ngay các cơ quan chuyên nghiệp làm quy hoạch c̣n “lỗ hổng” lớn là chưa chú trọng đúng mức đến khâu quản lư sau quy hoạch.
Riêng về ngập do mưa cộng với triều trong nội thành, có thể dùng các biện pháp công tŕnh trữ nước mưa. Cần đưa vào Luật xây dựng, các dự án lớn phải làm hồ trữ nước. Ví dụ như hồ ngầm cho khu Phú Mỹ Hưng, quận 7, khu B́nh Phú, quận 6...
"Phải trả lại thể tích trữ nước như trước đây, hoặc lớn hơn, v́ khu vực này ngày xưa là đầm lầy tự nhiên. Làm hồ ngầm quy mô lớn không chỉ có thể tích trữ nước thiên nhiên mà c̣n có nước sử dụng cho các mục đích khác", ông Trường nói.
Giáo sư Lê Huy Bá (Viện trưởng viện Khoa học công nghệ và Quản lư Môi trường TP HCM) cho rằng t́nh trạng nước triều dâng cao liên tục trong những năm qua c̣n do các nguyên nhân chủ quan như: quy hoạch đô thị, xây dựng tập trung quá dày đặc ở khu vực trung tâm, hiện tượng lấn đất kênh rạch diễn ra nhiều nơi...
"Nếu t́nh trạng này cứ tiếp diễn th́ TP HCM sẽ ngập lụt như Thái Lan hiện nay là điều khó tránh khỏi", giáo sư Bá cảnh báo.
Theo Viện Khoa học thủy lợi miền Nam, đỉnh triều cường tại trạm Phú An trên sông Sài G̣n năm sau thường cao hơn năm trước. Trong khi đó, đỉnh triều cao nhất thường rơi vào tháng 12. Nhiều chuyên gia dự báo, từ đây đến cuối năm, triều cường sẽ tiếp tục dâng cao và nguy cơ vỡ bờ bao sẽ tiếp tục xảy ra.
Hữu Nguyên
Theo vnexpress
Triều cường kỷ lục do 'lá phổi' thành phố bị bức tử
