Quốc Phương
BBC Tiếng Việt
Hiến pháp sửa đổi sẽ điều chỉnh quan hệ giữa các vị trí quyền lực nhất tại Việt Nam?
Một năm trước kỳ hạn Ủy ban Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp phải tŕnh lên Quốc hội bản dự thảo đầu tiên vào cuối 2012, một cựu Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam nêu quan điểm riêng về 'Luật về Đảng' và khả năng cải cách thể chế.
Đề cập với BBC về khả năng sửa đổi Điều 4 liên quan vị thế “lănh đạo độc tôn” của Đảng Cộng sản trong Hiến pháp 1992, Tiến sỹ luật học Nguyễn Đ́nh Lộc, nguyên Ủy viên Ủy ban Luật pháp Quốc hội, cho hay đang có cân nhắc về việc soạn thảo một bộ luật riêng về sự lănh đạo của đảng, nhưng trích dẫn Chủ nghĩa Marx, ông lưu ư “đến một lúc nào đó đảng không c̣n nữa” và “đảng không phải là muôn thuở.”
Tiến sỹ Nguyễn Đ́nh Lộc, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng cũng trả lời câu hỏi về việc có thành lập hay không Ṭa án Hiến pháp, soạn Luật Biểu t́nh hay Luật chống biểu t́nh và các điều luật ngăn ngừa điều được một phần dư luận quan ngại và cho là hiện tượng 'công an trị' trong xă hội.
Trong phần đầu cuộc phỏng vấn gồm hai phần với BBC, ông Nguyễn Đ́nh Lộc lưu ư v́ sao Quốc hội Việt Nam khóa XIII (2011-2016) cần đặc biệt coi trọng với việc sửa đổi, bổ sung bản Hiến pháp 1992.
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Đây là một công việc hệ trọng v́ liên quan tới luật mà đây là luật cơ bản. Nó đề cập tới những vấn đề cơ bản của đất nước, từ chế độ chính trị tới chế độ kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, rồi bộ máy tổ chức nhà nước... Đó là tất cả những vấn đề cơ bản của xă hội, làm thế nào mà không hệ trọng được. Rồi quyền và nghĩa vụ công dân là những vấn đề rất cơ bản.
BBC: Theo ông, vấn đề Luật về Đảng có được tích hợp trong Hiến pháp ở một hay một số điều nào đó không? Có thay đổi ǵ đáng kể liên quan nội dung điều 4 không?
"Chủ nghĩa Marx đă nói đến một lúc nào đó đảng không c̣n mà nhà nước cũng không c̣n th́ Đảng “muôn thuở” thế nào được"
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Vấn đề đó cũng đă có người nêu ra nhưng chưa rơ nét lắm v́ nó cũng có một đạo lư của nó là Đảng Cộng sản Việt Nam bây giờ đang là đảng cầm quyền chứ không chỉ là đảng lănh đạo chung chung. Và điều 4 của Hiến pháp đă ghi rồi. Vấn đề là rồi đây sẽ tính thêm xem có cần xây dựng “sự lănh đạo của Đảng” thành một đạo luật không. Cái đó phải tính thêm.
BBC: Nhưng cũng có người đặt ra câu hỏi rằng Đảng Cộng sản Việt Nam đang tại vị như vậy, một đảng cầm quyền như ông đă nói, nay lại ra một điều luật về đảng, th́ những chủ thể khác cũng muốn lập đảng có thể lập luận rằng “Đă có một đạo luật nguyên tắc về đảng như thế, chúng tôi cũng muốn lập đảng phái chính trị, th́ chúng tôi phải được phép thành lập.” Ư kiến của ông?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Bây giờ Việt Nam mới có một đảng. Bao giờ có đảng khác th́ sẽ tính thêm. Việt Nam hiện chỉ có một đảng thôi.
BBC: Trung Quốc hiện vẫn có một số đảng phái, bên cạnh Đảng Cộng sản Trung Quốc đương quyền, theo ông h́nh mẫu một đảng duy nhất tồn tại là Đảng Cộng sản và đồng thời cầm quyền như ở Việt Nam có phải sẽ kéo dài tới “muôn thuở”?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Nói một thời gian đă là khó rồi chứ nói “muôn thuở” th́ nói thế nào được. Đến một lúc nào đó đảng không c̣n và nhà nước không c̣n. Chủ nghĩa Marx đă nói đến một lúc nào đó đảng không c̣n mà nhà nước cũng không c̣n th́ Đảng “muôn thuở” thế nào được.
TS NguyĂª̀ƒn Äì€nh LĂ´̀£c
TS Nguyễn Đình Lộc xác nhận chủ đề về 'Tòa Hiến pháp' đang được bàn thảo sôi động ở Việt Nam
BBC: Trước đây, ở miền Bắc Xă hội Chủ nghĩa, bên cạnh Đảng Cộng sản cầm quyền, đă có lúc có hơn một đảng cùng tồn tại. Liệu Đảng Cộng sản có h́nh dung là tới một lúc nào đó sẽ có sự trở lại của mô h́nh có nhiều hơn một đảng cùng tồn tại hay là không?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Cái đó hơi khó nói v́ bây giờ thực tế là một đảng. Và cũng chưa có chỗ nào nói là xây dựng đảng thêm. Chưa có chỗ nào nói cả. Bây giờ chỉ biết là Đảng CSVN là đảng cầm quyền, đảng lănh đạo.
"Phân công quyền lực?"
BBC: Nhưng cũng có ư kiến lâu nay nói mô h́nh một đảng duy nhất, lănh đạo và cầm quyền đó làm dẫn tới t́nh trạng đảng này thâu tóm “tam quyền phân lập” giữa lập pháp, hành pháp và tư pháp. Quan điểm của ông?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Chúng tôi không theo quan điểm tam quyền phân lập, mà chúng tôi nói quyền lực nhà nước là thống nhất, nhưng có phân công, phối hợp giữa các quyền lực đó, chứ không nói tam quyền phân lập. Đó là điểm khác.
BBC: Theo dự kiến được công bố, dự thảo sửa đổi hiến pháp của Quốc hội khi hoàn tất sẽ báo cáo lên Bộ Chính trị. Tại sao vậy, trong khi Quốc hội về nguyên tắc đă là cơ quan lập pháp và quyền lực cao nhất của nhà nước và nhân dân rồi? Theo đó có thể hiểu Bộ Chính trị là “cao nhất” chăng?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Khi nói tới Bộ Chính trị là nói tới “lănh đạo”, chứ có phải nói là “cao nhất” đâu.
BBC: C̣n quyền phúc quyết với Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp của nhân dân th́ ra sao trong lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp này, thưa ông?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Nhiều khả năng lần này Hiến pháp (sửa đổi) sẽ quy định trưng cầu dân ư và dân phúc quyết về Hiến pháp.
BBC: Vấn đề Ṭa án Hiến pháp có được đặt ra không?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Đây cũng là vấn đề đang sôi động. Có khả năng là sẽ có Ṭa án Hiến pháp hoặc Hội đồng Hiến pháp, cơ quan Bảo Hiến.
"Lưỡng viện hay không?"
Một số giới đang hy vọng Quốc hội khóa này cải tổ được hệ thống pháp luật
BBC: Liệu c̣n quá sớm hay không khi đặt ra vấn đề cải cách thể chế chính trị. Gần đây, nguyên Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Thuyết nói với BBC về phương án có thể thành lập 'lưỡng viện', trong đó Bộ Chính trị, Trung ương Đảng là Thượng nghị Viện, Quốc hội do dân bầu là Hạ nghị Viện. Liệu có kịch bản này không, hay c̣n kịch bản nào khác?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Cái đó tôi thấy hơi trừu tượng. Năm 1945, ngay dưới thời Cụ Hồ, lúc đó cũng đă bàn Việt Nam một viện hay hai viện. Chính Quốc hội lúc bấy giờ rất là dân chủ, cũng quyết định là một viện thôi. V́ Việt Nam khác các nước.
BBC: Liệu có khả năng sẽ có điều khoản nào đó trong bản Hiến pháp sửa đổi quy định là người dân có quyền thực sự lập đảng phái, hội đoàn chính trị - xă hội đích thực của họ hay không, ngoài Đảng Cộng sản?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Hiến pháp đă nói (dân) có quyền lập Hội rồi.
BBC: C̣n đảng phái th́ không? V́ một số thành phần trong giai cấp công nhân, nông dân, trí thức và có thể cả một số thành phần trong giới tư bản, tư sản trong nước có thể tiếp tục đảng Cộng sản của ḿnh, th́ tại sao các thành phần khác trong các tầng lớp, giai cấp, khuynh hướng trong xă hội lại không thể lập được đảng phái chính trị của riêng họ?
Ông Nguyễn Đ́nh Lộc: Cái đó đi vào cụ thể phải tính thêm. Vấn đề đó là tế nhị.
Tiến sỹ Nguyễn Đ́nh Lộc từng giữ các chức vụ Bộ trưởng Bộ Tư pháp từ 1992 đến 2002, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Pháp luật Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội luật gia và Đại biểu Quốc hội các khóa VII, IX, X và XI. Phần âm thanh của cuộc phỏng vấn gồm hai kỳ sẽ được đưa lên ở mục nghe xem trong thời gian tới đây. Mời quư vị đón theo dơi.
'Đảng không phải là muôn thuở'
