Đồng tiền của nước ngoài đang làm thay đổi thành phố biển

Khi một người dân “nhảy dù” bất hợp pháp vào khu đất mà Ricky Tan được cấp để xây dựng trường quốc tế ở thành phố Đà Nẵng lớn thứ tư của Việt Nam thì nhà đầu tư người Singapore này đã bấm máy gọi cho bí thư thành ủy của thành phố.

Trong hệ thống chính trị không minh bạch ở Việt Nam thì hiếm khi các bí thư nhấc điện thoại để trả lời những cú gọi đầy lo lắng của các nhà đầu tư nước ngoài chứ đừng nói họ can thiệp vào các vụ tranh chấp giữa các nhà đầu tư nước ngoài với người địa phương. Nhưng bố già trong ngạch Đảng ở Đà Nẵng là Nguyễn Bá Thanh sau khi nghe cú điện thoại nói trên đã đích thân tới khu vực công trường và đuổi cổ kẻ chiếm đất bất hợp pháp để ngôi trường có thể hoàn thành đúng tiến độ.

“Ông Thanh là người rất mạnh dạn, một khi ông ấy đã thấy các nhà đầu tư là nghiêm túc là ông ấy sẽ tạo cho họ một cảm giác là ông ấy giữ lời cam kết và thực hiện bằng được, ông Tan, người đang điều hành một chuỗi các trường quốc tế ở khắp Việt Nam đã nói như vậy.

Ông Thanh đã lãnh đạo Đà Nẵng từ hơn chục năm nay, đầu tiên là với tư cách chủ tịch thành phố và hiện nay đang giữ chức bí thư thành ủy được cho là có quyền lực hơn nhiều.

Trong thời gian ông lãnh đạo thành phố thì Đà Nẵng đã thay đổi từ một nơi lạc hậu trì trệ trở thành một thành phố biển phát triển nhanh luôn gây được thiện cảm cho các nhà đầu tư và là địa phương thường xuyên có chỉ số cạnh tranh cao nhất ở Việt Nam, theo một nghiên cứu được tài trợ bởi Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ [US Agency for International Development].

Các “resort” cao cấp, villa và sân gôn được xây dọc theo tuyến đường mới ở phía nam thành phố. Các nhà đầu tư nước ngoài đang dự đoán là việc mở rộng thành phố về phía nam sẽ tạo ra một dòng chảy khách du lịch từ Trung Quốc và những nơi khác đổ tới thành phố này.

Trong khi nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng với tốc độ khoảng 7% mỗi năm trong chục năm qua thì Đà Nẵng đã tăng trưởng với tốc độ trên 10% và thu nhập trên đầu người của thành phố này đã đạt tới 2016 đô la vào năm ngoái – gần gấp đôi thu nhập bình quân của cả nước.

“Ông Thanh đã lãnh đạo thành phố này bằng một nắm đấm sắt,” đó là lời của Peter Ryder, một trong những nhà đầu tư lớn nước ngoài đầu tiên trong lĩnh vực du lịch ở Đà Nẵng và hiện là tổng giám đốc của Indochina Capital đang quản lý tài sản trị giá 540 triệu đô la ở khắp Việt Nam.

“Ở Việt Nam này ông ấy là người giống nhất với Lý Quang Diệu [nguyên thủ tướng Singapore đã từng đem lại sự phát triển nhanh chóng cho quốc đảo này ở Đông Nam Á].”

Trong vòng chục năm qua đã có rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài theo chân ông Ryder tới Đà Nẵng.

Thế nhưng cách làm của thành phố này đang gây ra những mối quan ngại về tính bền vững. “Ở Việt Nam, Đà Nẵng là điển hình của sự hăng hái phát triển tập trung vào bất động sản,” một chuyên gia kinh tế làm việc tại Việt Nam đã nói như vậy. “Sự rủi ro nằm ở chỗ sự phát triển này đang dẫn đến quá nhiều vụ đầu cơ đất đai và làm sao nhãng nhu cầu phải phát triển những ngành có ích hơn để tạo ra việc làm trong dài hạn, chẳng hạn lĩnh vực sản xuất.”

Không đếm xỉa đến những mối lo ngại này, Don Lam, tổng giám đốc của VinaCapital là tập đoàn đầu tư nước ngoài đứng đằng sau sân gôn Greg Norman và tổ hợp resort và villa JW Marriott nằm ở bên cạnh đã nói rằng các tỉnh khác của Việt Nam hiện đang thử học tập mô hình của Đà Nẵng.

Huỳnh Đức Thơ, giám đốc sở kế hoạch và đầu tư của Đà Nẵng cho rằng chính quyền tỉnh ở những nơi khác sẽ phải thay đổi cách suy nghĩ nếu như họ muốn thành công giống như thành phố của ông.

“Lãnh đạo của chúng tôi đã xác định rõ là phải chấp nhận rủi ro và trách nhiệm, đó là điều mà các tỉnh khác không thể làm tốt như chúng tôi,” ông nói.

Phương pháp hung hăng của ông Thanh đã gây sự khó chịu cho nhiều người dân lẫn một số cán bộ cao cấp nhất trong Đảng ở địa phương. Trong chục năm qua, thành phố đã di dời gần 300000 người, tức là một phần ba dân số, đã lấy mặt bằng cho các dự án làm đường, xây dựng khách sạn và cao ốc, theo lời ông Thơ. Cách đây một năm, các vụ xung đột dữ dội đã xảy ra giữa cảnh sát và những giáo dân bất bình với kế hoạch xây một khu du lịch sinh thái ở ngay trên đất đang là một nghĩa địa.

Tốc độ giải phóng mặt bằng của chính quyền địa phương là một phần thưởng hào hiệp dành cho các nhà đầu tư, song đó lại là một mối lo lắng cho những người muốn tiếp tục sống trên mảnh đất của họ và không đồng ý với mức đền bù của thành phố.

Một số nhà phân tích còn tỏ ra nghi ngờ tính bền vững của sự phát triển bùng nổ các dự án bất động sản ở Đà Nẵng là nơi hiện nay có khoảng 2000 căn hộ cao cấp và 500 villa được rao bán trên thị trường những năm gần đây, với giá cho mỗi villa lên tới 500000-2 triệu đô la và mỗi căn hộ có giá từ 60000-1,4 triệu đô la, theo lời của Indochina Capital.

Bất chấp giá cả tăng vọt, các nhà đầu tư và các công ty môi giới bất động sản biện luận rằng thị trường bất động sản không thể sụp đổ bởi vì bất động sản là lĩnh vực có tác dụng đòn bẩy kinh tế tương đối thấp. Họ nói rằng khoảng 80% khách hàng là người ở Hà Nội và họ thích thanh toán luôn bằng tiền mặt, điều này trái ngược với các nhà đầu tư ở Thành phố Hồ Chí Minh thường thích mua trả góp thế chấp.

Nhưng tình hình kinh tế bất ổn hành hạ Việt Nam trong bốn năm qua đã khiến cho nhiều nhà phát triển địa ốc gặp khó khăn hơn và chắc chắn sẽ còn khó khăn hơn nữa do Việt Nam mới đây đã đề ra các biện pháp thắt chặt tín dụng nhằm đối phó với giá cả liên tục tăng vọt khiến cho Việt Nam là nước có tốc độ lạm phát cao nhất ở châu Á.

“Hiện nay nguồn vốn đúng là một thách thức lớn cho các nhà phát triển địa ốc muốn mở rộng các dự án,” ông Lam có công ty đang quản lý số tài sản trị giá 1,7 tỉ đô la đã nói như vậy.

Ben Bland tại Thành Phố Đà Nẵng
Ngày 22 tháng 5 năm 2011
Người dịch: Hiền Ba
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2011