Không chỉ keo kiệt với chính bản thân mình, hoàng đế Quang Đạo còn áp dụng triệt để tinh thần “tiết kiệm” đối với hậu cung, với triều chính, với tướng lĩnh biên cương và tạo ra những điều khó chịu cho quần thần. Các sử gia khi viết về đức tính này của hoàng đế Quang Đạo đều dùng giọng mỉa mai, chế giễu.
Từ xưa tới nay, Hoàng đế được mệnh danh là người “phú hữu tứ hải” (giàu khắp bốn biển), ngồi trên vinh hoa phú quý của thiên hạ. Nhưng trong lịch sử Trung Quốc lại có một vị vua vô cùng tiết kiệm, thậm chí đến mức keo kiệt. Đó là Đạo Quang Hoàng đế. Vị Hoàng đế này đã đưa tiết kiệm trở thành mục tiêu, mà còn lấy đó làm chỉ tiêu để đánh giá năng lực và phẩm chất của các vị đại thần.
Tuy nhiên, khi bình phẩm về phong cách tiết kiệm của Đạo Quang, các sử gia phần lớn đều mỉa mai, chế nhạo. Vậy, vì sao một vị Hoàng đế cần kiệm lại không để lại tiếng thơm mà còn bị hậu thế chê cười? Là vua của một nước, cuộc sống thực sự của Đạo Quang hà tiện tới mức nào? Lối sống tiết kiệm là bản tính của ông hay bắt nguồn từ một nguyên do khác?
Thiên tử keo kiệt độc nhất vô nhị
Tính cách tiết kiệm của Đạo Quang được thể hiện khi ông còn ở ngôi Thái tử.
Vào năm Gia Khánh thứ 23 (năm 1818), Đạo Quang theo cha là Gia Khánh Hoàng đế đi Thịnh Kinh (tên gọi khác của Thẩm Dương) để tế lễ tưởng nhớ tổ tiên. Tối đó Hoàng đế và Thái tử nghỉ tại cố cung Thẩm Dương.
Tuy nói nơi đây là “cung điện”, nhưng thực tế lại khá tồi tàn, chật hẹp, thậm chí còn không bằng với thương phủ Sơn Tây hay phủ đệ của Vương gia.
Gia Khánh Hoàng đế khi đó cố ý đưa Đạo Quang tới phòng lò sưởi phía đông của Thanh Ninh cung, lại sai người lấy di vật của Thái Tổ Nỗ Nhĩ Cáp Xích và Thái Tông Hoàng Thái Cực cho Thái tử xem qua. Di vật có khang đèn (đèn đốt từ kê, cám), một đôi giày U – la làm từ da trâu đã cũ (loại giầy độn cỏ bên trong), một chiếc trượng gỗ không được trang trí.
Nhìn những vật phẩm đơn sơ, lại nghe phụ hoàng hồi tưởng lại những năm tháng gian nan lập nghiệp của tổ tiên, Đạo Quang từ đó quyết chí rèn luyện tính tiết kiệm. Sau khi hồi kinh, Đạo Quang và thê tử vô cùng ăn ý, lập tức sai người dời đi nhiều vật phẩm trong phòng, chỉ để lại giường, bàn và một vài đồ trang trí.
Từ đó về sau, vào lúc 4 giờ chiều mỗi ngày, Đạo Quang thường phái thái giám ra ngoài cung mua bánh nướng. Do đường xa, thái giám dù đã cất bánh trong ngực, nhưng bánh vẫn bị lạnh và cứng. Tuy nhiên, Hoàng đế và Hoàng hậu không hề trách cứ, dùng một bình trà nóng để hâm lại, sau khi ăn xong liền ngay lập tức lên giường đi ngủ, ngay cả đèn cũng không dùng đến.
Đạo Quang lên ngôi Hoàng đế ngay lập tức khởi xướng phong trào tiết kiệm trong nước. Vào năm Đạo Quang thứ nhất, ông ban hành tuyên ngôn về tiết kiệm có tên là “Ngự chế Thanh sắc hóa lợi dụ”, đại ý là: Thứ nhất: trọng nghĩa khinh lợi, không tích tư tài, trước là vì quốc gia, sau là vì thiên hạ, vì bách tính. Ông còn trích dẫn câu nói của cổ nhân: “bách tính no đủ, quân vương có thể giàu, nhưng bách tính thiếu thốn, quân vương sao có thể đủ đầy?”
Thứ hai: đình chỉ việc các tỉnh tiến cống. Đạo Quang cho rằng các tỉnh tiến cống đều là những đặc sản như hoa quả, rau dưa, lá trà, dược liệu. Những thứ này đều là mồ hôi, nước mắt của nhân dân, bỏ đi phần nào có thể giảm bớt phần đó gánh nặng cho dân. Hơn nữa, đường sá xa xôi, việc vận chuyển có thể gây lãng phí nhân công, tài lực.
Thứ ba: không xây thêm các cung điện, lầu các. Qua nhiều lần tu sửa, xây dựng từ các đời Khang – Ung – Càn, nơi ở của hoàng thất đã “tận thiện tận mỹ”, ngoại trừ việc giữ gìn, không cần thiết phải xây thêm.
Những kẻ đề cử ý kiến xây thêm cung điện sẽ trở thành tội nhân, bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Sau khi được ban hành, “Ngự chế Thanh sắc hóa lợi dụ” này được các quan viên tích cực nghiên cứu, nhiệt tình thảo luận, lĩnh hội sâu sắc, thậm chí còn nhận được vô số lời tán dương. Tuy nhiên những điều trên nói thì dễ, thi hành lại rất khó.
Đạo Quang hạ lệnh đình chỉ tiến cống, nhưng lại không nắm được việc các quan cấp tỉnh có chấp hành hay không? Bản thân quan lại cũng nhận được không ít lợi lộc từ việc này, nên việc tiến cống thực chất vẫn tiếp diễn dưới hình thức “hiếu kính”. Hoàng đế khi nhận được cống phẩm cũng vô cùng khó xử. Ông không thể phạt các quan viên “hiếu kính” với mình, nhưng cũng không thể lật lọng mà nhận cống vật. Triều thần lại nói rằng số vật phẩm này dù Hoàng thượng không nhận, thì Nội vụ phủ cũng sẽ thu mua.
Đạo Quang nghe vậy miễn cưỡng thu nhận. Dù là nhận đồ “hiếu kính”, nhưng ông vẫn đình chỉ tiến cống. Nếu là vật phẩm quý giá tuyệt nhiên cũng cấm “hiếu kính”.
Hương Thủy hằng năm chỉ được phép tiến cống 200 quả lê. Quan Nội Vụ có hỏi: “Hoàng gia nhiều người như vậy, chỉ có hai trăm quả lê ăn sao đủ?" Đạo Quang liền nói: “Không ăn, giữ lại làm đồ cúng bái, 200 là đủ rồi!”
Vì cắt giảm cống phẩm, nên Đạo Quang cũng đem kinh phí cung đình hằng năm giảm xuống chỉ còn 20 vạn lượng. Trên thực tế, cung đình cần ít nhất 40 vạn lượng mỗi năm mới đủ chi tiêu. Khi bị giảm xuống còn một nửa, sinh hoạt cung đình quả thực rất “chật vật”!
Trong việc tiết kiệm, Đạo Quang là người đi đầu trong triều. Ông chỉ dùng bút lông, nghiên mực thông thường, mỗi bữa ăn không quá 4 món, ngoại trừ long bào bên ngoài, y phục bên trong nếu bị rách sẽ vá lại dùng tiếp.
“Mãn Thanh ngoại sử” ghi chép: “ Đạo Quang Hoàng đế “y phi tam hoán bất dịch”. Thượng tuần, trung tuần, hạ tuần của mỗi tháng lần lượt sẽ gọi là thượng hoán, trung hoán, hạ hoán, hợp lại làm một tháng. Đạo Quang “một hoán” mới đổi một bộ quần áo."
Ông còn ban hành quy định: trong cung ngoại trừ Thái hậu, Hoàng đế và Hoàng hậu, những người khác trong hoàng thất nếu không phải dịp lễ tết thì không được ăn thịt. Phi tần bình thường cũng không được dùng đồ trang điểm, không được mặc y phục gấm vóc.
Hoàng hậu của Đạo Quang cũng là một người cần kiệm, đem việc hậu cung bố trí phó đâu vào đó. Hoàng đế vô cùng hài lòng, quyết định tổ chức sinh thần cho Hoàng hậu.
Bá quan văn võ đều nghĩ yến tiệc hoàng gia nhất định sẽ phô trương. Không ai ngờ rằng trong bữa tiệc mỗi người chỉ được một bát mì. Sau đó, các quan còn nghe nói vì yến tiệc này, Hoàng thượng đã “đặc biệt” sai ngự thiện phòng làm hai chiếc thủ lợn để chiêu đãi.
vietbf @ sưu tầm
Lối sống keo kiệt kì lạ có 1-0-2 của vị vua Trung Quốc
