USA Đạt thỏa thuận giữ TikTok hoạt động tại Mỹ: Khung deal hình thành, chờ Trump–Tập chốt cuối

[Gibbs]

Washington/Madrid — Chính quyền Trump thông báo đã đạt được thỏa thuận khung với Trung Quốc để giữ TikTok tiếp tục hoạt động tại Hoa Kỳ, khép lại nỗ lực kéo dài nhiều năm bắt đầu từ nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết Trump sẽ điện đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình vào thứ Sáu để hoàn tất.
“Tổng thống Trump đóng vai trò then chốt… Không có sự dẫn dắt và đòn bẩy từ ông, chúng tôi khó có thể đi đến thỏa thuận hôm nay,” Bessent nói tại Madrid.
Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer nhấn mạnh thỏa thuận “cân bằng lợi ích phía Trung Quốc” nhưng “tôn trọng tuyệt đối an ninh quốc gia Mỹ.” TikTok và công ty mẹ ByteDance chưa phản hồi về tình trạng deal.

Người mua là ai?
Chính quyền chưa nêu tên nhà đầu tư Mỹ dẫn đầu thương vụ, song giới quan sát cho rằng Larry Ellison (Chủ tịch Oracle) nhiều khả năng đứng mũi chịu sào. Trump từ tháng 1 đã công khai ủng hộ Ellison mua tài sản TikTok tại Mỹ. Oracle từng lưu trữ dữ liệu người dùng TikTok tại Mỹ từ năm 2020 và khi đó cũng từng đạt thỏa thuận mua lại (sau bị ngăn).
Một nhóm khác do Frank McCourt và Kevin O’Leary dẫn dắt bày tỏ quan tâm, đề nghị mua tài sản Mỹ của TikTok không kèm thuật toán — “bí quyết” khiến người dùng xem vô tận — và khẳng định có thể tự phát triển thuật toán thay thế. Tuy nhiên, giá trị thương vụ được ước tính hàng chục tỷ USD, đòi hỏi năng lực tài chính lớn hơn.

Hành lang pháp lý và những lần gia hạn
Một đạo luật lưỡng đảng, ký thời cựu Tổng thống Joe Biden, cấm TikTok tại Mỹ vì lo ngại an ninh, chỉ cho phép ứng dụng tiếp tục hoạt động nếu ByteDance thoái vốn khỏi tài sản Mỹ. Cuối nhiệm kỳ đầu, Trump ủng hộ cấm TikTok nhưng sau đó đổi quan điểm khi đánh giá ứng dụng đóng góp tích cực cho chiến thắng bầu cử 2024 của ông.
Ngày 18/1, TikTok tạm ngưng ở Mỹ trước thời điểm Đạo luật Ứng dụng do Đối thủ Nước ngoài Kiểm soát có hiệu lực. Ngày 19/1 (trước khi Trump nhậm chức nhiệm kỳ hai), ông tuyên bố sẽ ký sắc lệnh bảo đảm các công ty Mỹ không bị trừng phạt vì lưu trữ/phân phối TikTok. Sắc lệnh 20/1 hoãn 75 ngày việc thực thi luật; sau đó Trump nhiều lần gia hạn, gần nhất đến 17/9 — và được kỳ vọng sẽ gia hạn tiếp nếu deal chưa kịp hoàn tất.
Những lần gia hạn này bị chỉ trích là làm lệch ý chí Quốc hội, dù luật cho phép Tổng thống quyền linh hoạt rộng trong cách thức thực thi lệnh cấm.

Vì sao Bắc Kinh “chịu chơi” lúc này?
Đàm phán thương mại Mỹ–Trung tuần này tại Madrid tập trung vào nhiều hồ sơ, trong đó có TikTok. Bối cảnh căng thẳng leo thang công nghệ: Mỹ siết bán dẫn/AI, đưa một số doanh nghiệp Trung Quốc vào Entity List; Bắc Kinh đáp trả bằng điều tra chống độc quyền nhắm vào các hãng công nghệ phương Tây. Trong khí thế “ăn miếng trả miếng”, việc Trung Quốc bật đèn vàng cho lộ trình thoái vốn có thể là tính toán chiến lược nhằm giảm ma sát và mở đường cho cuộc gặp Trump–Tập mà hai bên mong đợi từ nhiều tháng.

Những điểm cốt lõi của thỏa thuận (dự kiến)
* Cấu trúc sở hữu mới cho TikTok tại Mỹ, do nhà đầu tư Mỹ dẫn dắt; mức độ duy trì cổ phần của ByteDance chưa rõ.
* Yêu cầu an ninh: dữ liệu người dùng Mỹ lưu trữ nội địa, kiểm toán độc lập, và quy trình truy cập theo chuẩn an ninh quốc gia.
* Thuật toán: kịch bản mua kèm (khả năng cao nếu nhà đầu tư đủ lực) hoặc giải pháp thay thế nếu pháp lý/đàm phán không cho phép chuyển giao toàn phần.

Tác động: từ chính trị đến thị trường
* Người dùng: Khoảng 170 triệu người Mỹ tránh được nguy cơ “tắt sóng” ứng dụng yêu thích; hoạt động sáng tạo, thương mại hóa nội dung và quảng cáo ổn định trở lại.
* Doanh nghiệp công nghệ: Tín hiệu cho thấy Nhà Trắng sẵn sàng dùng đòn bẩy đàm phán thay vì “cấm triệt để”, mở không gian chính sách cho các nền tảng nước ngoài nếu đáp ứng tiêu chuẩn an ninh.
* Đối ngoại: Thỏa thuận TikTok có thể trở thành cú hích niềm tin trước thượng đỉnh Trump–Tập dự kiến cuối tháng 10–đầu tháng 11 tại châu Á.
* Tiền lệ pháp lý: Định hình “mẫu hợp đồng an ninh số” cho các ứng dụng thuộc sở hữu nước ngoài hoạt động tại Mỹ trong tương lai.

Chặng cuối: điện đàm Trump–Tập
Trump viết trên mạng xã hội rằng “Cuộc Gặp Lớn về Thương mại ở châu Âu… diễn ra RẤT TỐT” và ám chỉ “một công ty mà giới trẻ rất muốn cứu đã có thỏa thuận.” Cuộc gọi với Chủ tịch Tập vào thứ Sáu được kỳ vọng sẽ niêm phong các điều khoản then chốt, chính thức giải cứu TikTok khỏi nguy cơ bị cấm tại thị trường Mỹ — ít nhất trong khuôn khổ mới ưu tiên an ninh quốc gia và minh bạch vận hành.