Người biểu tình cầu nguyện trước Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vào ngày 8 tháng 7, ngày mà tòa ra phán quyết chủ lao động có thể dùng lý do tín ngưỡng để từ chối trả phần bảo hiểm tránh thai, theo Đạo luật Bảo hiểm Y tế Hợp Túi tiền (ACA). Nay, khi bà Ruth Bader Ginsburg qua đời, tương lai của ACA đang khó đoán định.
Chip Somodevilla/Getty Images
Sự ra đi của Thẩm phán Tòa án Tối cao Ruth Bader Ginsburg đã một lần nữa dấy lên mối lo về vụ kiện có thể ảnh hưởng sống còn đến Đạo luật Bảo hiểm Y tế Hợp Túi tiền (Affordable Care Act - ACA). Tòa án Tối cao dự kiến sẽ xét xử vụ kiện này một tuần sau cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11.
Đảng Dân chủ đang gióng hồi chuông cảnh báo về tương lai của đạo luật khi không còn bà Ginsburg. Người phát ngôn Nhà Trắng McEnany phát biểu trên This Week của ABC vào sáng Chủ Nhật 20/9 rằng một phần kế hoạch của Tổng thống Trump và các đảng viên Cộng hòa tại Thượng viện chính là mau chóng bổ khuyết vị trí của Ginsburg để loại bỏ ACA.
“Tổng thống đang gấp rút đưa ra quyết định bởi lẽ… ngày 10 tháng 11 chính là lúc diễn ra các cuộc tranh luận về Đạo luật Bảo hiểm Y tế Hợp Túi tiền. Ông ấy không muốn dập ACA chứ không muốn dập virus,” trích lời Pelosi.
Sự ra đi của bà Ginsburg như đổ thêm dầu vào lửa khi cuộc tổng tuyển cử giữa đại dịch đã loạn nay lại càng loạn hơn. Nhưng, xét về lâu dài, sự vắng mặt của bà có thể sẽ thúc đẩy xu hướng ngầm muốn đưa một số vụ việc nhất định lên trước Tòa Tối cao nhằm vô hiệu hóa ACA.
ACA lại lần nữa nằm trong tầm ngắm
Vào tháng 2 năm 2018, một liên minh chưởng lý đảng Cộng hòa ở các bang, dẫn đầu là Texas, lập luận rằng
luật cắt giảm thuế tháng 12 năm 2017 được đảng Cộng hòa hậu thuẫn đã đẩy ACA vào trạng thái vi hiến bằng cách giảm hình phạt của ACA với các đơn vị vi phạm không mua bảo hiểm xuống con số không tròn trĩnh. Dựa trên kết luận của Chánh án John Roberts năm 2012 phán ACA hợp lệ, họ (liên minh nói trên) cho rằng hình phạt trên là một dạng thuế phù hợp với hiến pháp.
Hầu hết các học giả pháp lý, bao gồm một vài người đã từng phản đối đạo luật này trước Tòa Tối cao năm 2012 và năm 2015, không thấy lập luận nên bỏ cả đạo luật là thuyết phục. “Nếu tòa vô hiệu hóa toàn bộ đạo luật chỉ bởi Quốc hội xóa bỏ hoặc sửa đổi một phần, như đang xảy ra trong trường hợp này, trong tương lai nó có thể tạo ra tiền đề “được ăn cả ngã về không” ngăn cản các cải cách luật liên bang cần thiết,” trích từ bài viết của một nhóm các giáo sư luật bảo thủ và tự do trong
một hồ sơ tóm gọn vụ việc.
Cho dù vậy, vào
tháng 12 năm 2018, Thẩm phán Quận Reed O’Connor ở Texas đã chấp thuận lập luận của phe Cộng hòa và tuyên bố đạo luật vi hiến.
Tròn một năm sau, hội đồng phúc thẩm lần 5 gồm ba thẩm phán ở New Orleans đồng ý rằng nếu không có hình phạt, yêu cầu mua bảo hiểm là vi hiến. Nhưng quyết định này cũng tương tự gợi ý của O’Connor rằng toàn bộ đạo luật có lẽ không cần thiết phải bị hủy bỏ.
Không muốn bị động chờ hàng tháng, thậm chí hàng năm trời để được tái xem xét, các chưởng lý Đảng Dân chủ bảo vệ ACA đã yêu cầu Tòa Tối cao xét xử vụ việc trong năm nay. (Đảng Dân chủ bảo vệ cho đạo luật trước toà do Chính quyền Trump quyết định ủng hộ vụ kiện từ các chưởng lý Đảng Cộng hòa.) Tòa đã đồng ý xét xử nhưng xếp lịch các buổi tranh luận vào tuần ngay sau cuộc bầu cử tháng 11.
Khi số phận của ACA đã và đang là vấn đề chính trị nóng hổi, chỉ một số quan sát viên pháp lý cảm thấy vô cùng lo lắng cho số phận của vụ kiện, hiện được biết dưới cái tên California đối đầu Texas. Mà vụ kiện tụng này đâu nhẹ nhàng gì hơn vụ năm 2012 và 2015, khi Roberts tham gia vào nhóm bốn thẩm phán theo khuynh hướng tự do trong Tòa Tối cao. Vụ kiện năm 2015 chất vấn tính hợp lệ của trợ cấp thuế liên bang giúp hàng triệu người dân Hoa Kỳ có thể mua bảo hiểm trên thị trường ACA, và cả Roberts và Thẩm phán Anthony Kennedy (nay đã nghỉ hưu) đều bỏ phiếu ủng hộ đạo luật đó.
Hai mươi triệu người dân Mỹ có thể sẽ ngay lập tức mất bảo hiểm y tế.
Tuy nhiên, khi thiếu vắng Ginsburg, vụ kiện này có thể sẽ rơi vào thế hòa 4-4, ngay cả khi Roberts ủng hộ tính hợp hiến của đạo luật ACA. Điều này có thể sẽ dẫn đến việc phán quyết của tòa án cấp dưới được giữ nguyên, mặc dù không bắt buộc ở các tòa án nằm ngoài Khu 5 phải theo phán quyết đó.
Tòa cũng có thể sẽ hoãn các buổi tranh luận hoặc, nếu Thượng viện nắm giữ bởi Đảng Cộng hòa chọn một thẩm phán thuộc phái bảo thủ để thay thế Ginsburg, phe Cộng hòa có thể giành thắng lợi với phán quyết 5-4 chống lại đạo luật này.
Một vài người theo dõi tình hình cho rằng Thẩm phán Brett Kavanaugh không thiên về việc bỏ cả một đạo luật khi chỉ một phần trong đó có vấn đề và có thể không bỏ phiếu thông qua quyết định hủy đạo luật.
Dẫu vậy, điều vốn ban đầu là một nỗ lực để khuấy động cử tri Cộng hòa cho đợt bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018, sau khi Quốc hội thất bại trong việc “dỡ bỏ và thay thế” luật y tế năm 2017, đang có nguy cơ gây
hỗn loạn cho hệ thống y tế toàn quốc.
Ít nhất 20 triệu người dân Mỹ - và có lẽ là hơn nữa khi nhiều người tìm đến bảo hiểm kể từ khi đại dịch coronavirus bùng phát - những người mua bảo hiểm qua các điểm giao dịch của ACA hoặc được hưởng Medicaid nhờ sự mở rộng đạo luật này, đối diện nguy cơ mất bảo hiểm ngay lập tức. Hàng triệu người có bệnh nền khác cũng sẽ mất đi sự che chở rộng rãi của đạo luật, bao gồm cả những người mắc COVID-19.
Con cái trưởng thành dưới tuổi 26 sẽ không còn được hưởng theo bảo hiểm y tế của cha mẹ, và bệnh nhân diện Medicare sẽ không được hỗ trợ tiền thuốc kê đơn tăng cường. Phụ nữ sẽ không được đảm bảo miễn phí mua thuốc tránh thai.
Hơn thế, việc xóa bỏ đạo luật một cách đột ngột sẽ ảnh hưởng không chỉ tới bệnh nhân. Các công ty bảo hiểm, công ty dược, bệnh viện và bác sĩ đều đã thay đổi cách thức làm việc do những điều khoản khuyến khích và trừng phạt trong luật. Nếu đạo luật này bị gỡ bỏ, nhiều “luật lệ đường phố” sẽ bị xóa bỏ, bao gồm cả những chế độ kê hóa đơn và thanh toán.
Một tổng thống đảng Dân chủ sẽ không thể bãi bỏ được vụ kiện này vì nội các của Trump hiện không phải nguyên đơn (mà là những vị chưởng lý đảng Cộng hòa). Thế nhưng khi Quốc hội và vị trí tổng thống cùng về phe Dân chủ, vấn đề này trên lý thuyết có thể được giải quyết hoàn toàn bằng cách khôi phục mức phạt cho việc thiếu bảo hiểm, cho dù chỉ ở mức thấp. Tuy nhiên vào lúc này, không gì là chắc chắn cho tương lai của ACA cả.
Trích dòng
tweet của Nicholas Bagley, giảng viên luật chuyên sâu về các vấn đề y tế tại Đại học Michigan: “Đạo luật Bảo hiểm Y tế Hợp Túi tiền đang ở thế ngàn cân treo sợi tóc.”
Người dịch: Dương Nguyễn & Tom Nguyen
Biên tập: K.Tran
:hands hake:
