Việc Paramount Global và Disney trả tiền để dàn xếp vụ kiện với Tổng thống Donald Trump bị giới truyền thông Mỹ xem là tiền lệ, tác động nghiêm trọng đến tự do báo chí.
Sự thỏa hiệp của Disney và Paramount
Tháng 12/2024, Disney đồng ư chi 15 triệu USD cho quỹ thư viện tổng thống tương lai của ông Trump để dàn xếp vụ kiện phỉ báng do Tổng thống Mỹ khởi xướng, liên quan đến phát biểu sai sự thật của MC George Stephanopoulos trên sóng truyền h́nh ABC News (trực thuộc Disney). Hăng cũng đồng ư trả thêm một triệu USD chi phí pháp lư nữa cho ông chủ Nhà Trắng.
Hơn nửa năm sau, Paramount Global cũng đồng ư chuyển 16 triệu USD quỹ trên, đổi lại ông Trump hủy vụ kiện trị giá 20 tỷ USD chống lại CBS News, liên quan đến cuộc phỏng vấn bà Kamala Harris trong chương tŕnh 60 Minutes trước ngày bầu cử năm 2024.
Variety ví von hai thỏa thuận trên giống như hành động “hôn nhẫn” hoặc “quỳ gối” của hai hăng truyền thông lớn trước ông Trump.
Chiến thắng của ông Trump trước Paramount và Disney khiến giới truyền thông Mỹ lo ngại. Ảnh: AP.
Truyền thông Mỹ nhận định hành động của Paramount và Disney là bất thường, bởi họ có lợi thế về mặt pháp luật, được Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ bảo vệ. Một trong những quyền được nêu trong Tu chính án thứ nhất là tự do báo chí.
Trước đó, ông Trump nhiều lần kiện các cơ quan truyền thông lớn như CNN, New York Times và Washington Post… về tội phỉ báng nhưng đều thất bại.
Trong khi mục đích của Disney c̣n mơ hồ, Paramount được cho là muốn mở đường cho chính quyền Trump chấp thuận thỏa thuận sáp nhập Skydance Media.
Các chuyên gia gọi đây là tiền lệ nguy hiểm, chỉ khiến ông Trump và đồng minh ngày càng mạnh tay hơn với tự do báo chí.
“Đây là ngày buồn cho báo chí. Đây là ngày buồn cho chương tŕnh 60 Minutes và CBS News. Tôi hy vọng mọi người đọc chi tiết vụ việc này và hiểu được bản chất của nó”, Dan Rather, người dẫn chương tŕnh kỳ cựu của CBS Evening News, chia sẻ với Variety.
Rob Rickner, luật sư đến từ New York từng tham gia nhiều vụ kiện về tự do ngôn luận, cho biết bản thân bị bất ngờ khi hai vụ kiện của ông Trump với ABC và CBS kết thúc bằng thỏa thuận dàn xếp.
Theo ông Rickner, điều này dường như hợp lư hóa việc trả tiền để xử lư kiện tụng, từ đó khuyến khích ông Trump tiếp tục theo đuổi các hành động pháp lư tương tự.
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren của đảng Dân chủ chỉ trích thỏa thuận là hành vi tham nhũng, đồng thời cho rằng Paramount nên cảm thấy xấu hổ v́ đă đặt lợi nhuận lên trên báo chí độc lập.
Hai trường hợp của Disney và Paramount cũng phản ánh ông Trump dường như t́m ra điểm yếu của một số tập đoàn truyền thông: bảo vệ quyền tự do báo chí không quan trọng bằng lợi ích về mặt kinh doanh.
Ông Trump muốn kiềm chế giới truyền thông
Ông Trump từ lâu có thái độ thù địch với giới truyền thông. Ông thậm chí tuyên bố báo chí là “kẻ thù của người dân”.
Theo phân tích của tổ chức phi lợi nhuận Freedom of the Press Foundation, trong 10 năm kể từ khi tuyên bố tranh cử tổng thống lần đầu tiên vào ngày 16/6/2015, ông Trump viết gần 3.500 bài đăng trên mạng xă hội với nội dung tấn công báo chí. Con số đó tương đương với với ông chỉ trích báo chí mỗi ngày.
Không chỉ dừng lại ở phát ngôn, ông Trump c̣n có những hành động rơ ràng nhắm vào giới truyền thông Mỹ.
Ví dụ rơ ràng nhất là cấm Associated Press tham gia các sự kiện tại Pḥng Bầu dục và Không lực Một v́ hăng thông tấn sử dụng cách gọi “Vịnh Mexico”, thay v́ “Vịnh Mỹ” như ông Trump yêu cầu.
Ông Trump cũng đang t́m cách cắt giảm ngân sách liên bang cho hai đài PBS và NPR. Ông cho giải thể Đài tiếng nói Mỹ (VOA).
Ngày 26/6, luật sư của ông Trump đe dọa kiện The New York Times và CNN liên quan đến đánh giá về vụ Mỹ ném bom địa điểm hạt nhân của Iran. Trên mạng xă hội, Tổng thống Mỹ yêu cầu hai tờ báo sa thải những người chịu trách nhiệm đưa tin.
Tại Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC), người đứng đầu là ông Brendan Carr (do ông Trump bổ nhiệm) tiến hành điều tra các hoạt động về đa dạng, công bằng và ḥa nhập của Disney và Comcast-NBCUniversal, với mục đích t́m ra các h́nh thức phân biệt đối xử tiềm ẩn. Ông Carr c̣n tuyên bố sẽ ngăn chặn các thỏa thuận M&A (sáp nhập và mua lại) của công ty truyền thông quảng bá DEI (công ty nêu cao đa dạng, b́nh đẳng và ḥa nhập).
Loạt động thái trên đặt ra câu hỏi: liệu các tổ chức tin tức có đang bị đe dọa phải ngừng đưa tin hay không?
Anna Gomez, ủy viên FCC duy nhất xuất thân từ đảng Dân chủ, cho biết nhiều giám đốc điều hành truyền thông nói với bà rằng trước những lời đe dọa của ông Trump và Nhà Trắng, họ chỉ thị cho phóng viên "phải cẩn thận về những ǵ họ đưa tin".
Điều đó không có nghĩa là họ ngừng phát sóng những câu chuyện gây tranh căi. Tuy nhiên, bà Gomez đánh giá FCC đang bị "vũ khí hóa" để trả đũa các cơ quan truyền thông.
Các hăng tin lớn - bao gồm ABC News, CBS News, NBC News, CNN, Fox News, MSNBC, The New York Times, The Washington Post, Time và The Wall Street Journal - tỏ ra thận trọng khi được yêu cầu b́nh luận về luận điệu chống báo chí của ông Trump.
Paula Kerger, CEO của PBS, là một trong số ít giám đốc truyền thông đồng ư chia sẻ về vấn đề này. Bà nhận định áp lực cắt giảm ngân sách truyền thông công của chính quyền Trump rơ ràng là nỗ lực nhằm tác động và kiểm soát báo chí.
“Một số người muốn chúng tôi không làm tin tức nữa. Nhưng việc đưa tin một cách kiên định là sứ mệnh của chúng tôi. Khi bạn bắt đầu nhượng bộ, bạn đang đi trên con dốc trơn trượt”, bà Kerger nhấn mạnh.
VietBF@sưu tập
