Trắc trở vòng đàm phán thứ 5 giữa Mỹ và Iran về chương trình hạt nhân

[Romano]

Ngày 23/5 tại thủ đô Rome của Italy sẽ diễn ra vòng đàm phán thứ 5 giữa Mỹ và Iran về chương trình hạt nhân. Vòng đàm phán lần này được dự báo sẽ vô cùng khó khăn khi cả Mỹ và Iran đều đưa ra lằn ranh đỏ trong đàm phán nhằm gây áp lực đối với đối phương.Phát biểu trước báo giới ngày 21/5, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi khẳng định quốc gia Trung Đông này sẽ không bao giờ ngừng làm giàu urani. Ông cũng đồng thời cảnh báo Iran hiện đang xem xét liệu có nên và thời điểm sẽ tham gia vào vòng đàm phán tiếp theo với Mỹ hay không.“Chúng tôi đã từng phản hồi những yêu cầu vô lý này. Việc lặp lại một lập trường phi thực tế, phi logic và phi lý không có tác dụng hợp pháp hóa lập trường đó. Bất kể các quan chức Mỹ có lặp lại bao nhiêu lần thì bản chất của vấn đề cũng không thay đổi được. Lập trường của chúng tôi hoàn toàn rõ ràng. Tôi đã tuyên bố rõ ràng trước đây và tôi xin nhắc lại: việc làm giàu urani ở Iran sẽ tiếp tục, bất kể có thỏa thuận hay không”, ông Araghchi nói.

Quan điểm cứng rắn của Ngoại trưởng Iran cho thấy "lằn ranh đỏ" của nước này trong các cuộc đàm phán với Mỹ về chương trình hạt nhân của Iran. Trong khi đó về phía Mỹ, cho đến nay, giới chức Mỹ vẫn nhiều lần khẳng định lập trường rằng bất kỳ thỏa thuận mới nào giữa Mỹ và Iran phải bao gồm một thỏa thuận về kiềm chế làm giàu urani vốn được cho là có thể tiến tới phát triển bom hạt nhân.

Phát biểu tại phiên họp quốc hội Mỹ hôm qua, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tiếp tục nhấn mạnh: “Hy vọng là chúng tôi có thể khuyến khích họ, chỉ cho họ con đường hướng tới thịnh vượng và hòa bình, cho phép họ phát triển nền kinh tế và cho phép họ, nếu họ muốn, có một chương trình năng lượng hạt nhân dân sự giống như các quốc gia khác trên thế giới mà không cần làm giàu. Tổng thống Trump đã nói rất rõ ràng và tôi sẽ không giải thích thêm nữa, rằng họ sẽ không bao giờ có vũ khí hạt nhân”.

Lập trường cứng rắn của Mỹ và Iran đưa ra trong bối cảnh Mỹ và Iran sẽ tiến hành vòng đàm phán thứ 5 vào ngày mai tại Rome, Italy.

Trước đó, từ giữa tháng 4 vừa qua, Iran và Mỹ đã tiến hành 4 vòng đàm phán gián tiếp dưới sự trung gian của Oman nhằm tìm kiếm một giải pháp cho chương trình hạt nhân và gỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ. Tuy nhiên, các nguồn tin ngoại giao và Chính phủ Iran cho biết, bất đồng sâu sắc liên quan đến mức độ làm giàu urani và thứ tự dỡ bỏ các lệnh trừng phạt vẫn là rào cản chính, ngăn trở việc đạt được thỏa thuận cuối cùng.

Mỹ coi việc Iran tiếp tục làm giàu urani là “lằn ranh đỏ”, trong khi Iran tuyên bố sẽ không chấp nhận bất kỳ giới hạn nào với chương trình hạt nhân dân sự của mình. Hai bên cũng chưa đạt được đồng thuận về việc Iran có bắt buộc phải chuyển toàn bộ kho dự trữ urani ra nước ngoài hay không.

Theo đánh giá của các nhà phân tích, nếu không có đột phá trước tháng 8, thời điểm các nước châu Âu có thể kích hoạt cơ chế phục hồi theo nghị quyết Liên Hợp Quốc năm 2015, Iran có nguy cơ đối mặt với làn sóng trừng phạt mới từ phương Tây. Trong kịch bản khả quan nhất, hai bên có thể đạt được một khuôn khổ chính trị ban đầu giống như thỏa thuận tạm thời năm 2013, tạo nền tảng cho đàm phán chi tiết sau đó.

Tuy nhiên, với môi trường địa chính trị hiện nay phức tạp hơn và lòng tin giữa hai bên ở mức thấp, các nhà ngoại giao cảnh báo rằng tiến trình này có thể kéo dài hơn rất nhiều so với trước đây.