Iran nêu điều kiện mở cửa cho thanh sát viên hạt nhân Mỹ

[june04]

Iran cân nhắc cho phép thanh sát viên hạt nhân Mỹ đến nước này thông qua Liên Hợp Quốc nếu đạt thỏa thuận dỡ bỏ lệnh cấm vận.

"Với diễn tiến đàm phán hiện nay, nếu những yêu cầu từ Iran được phía Mỹ nghiên cứu và các bên đạt được thỏa thuận, Iran có thể cân nhắc chấp nhận thanh sát viên Mỹ đến đây thông qua Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA)", lãnh đạo Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran Mohammad Eslami ngày 28/5 cho biết.

IAEA, cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc có trụ sở tại Áo, được thành lập vào năm 1957 nhằm thúc đẩy sử dụng năng lượng nguyên tử với mục đích hòa bình.

Iran vẫn chấp nhận các đoàn kiểm tra từ IAEA tới nước này, dù thỏa thuận giám sát chương trình hạt nhân với phương Tây đã đổ vỡ. Tuy nhiên, IAEA những năm qua nhiều lần cáo buộc Tehran thiếu hợp tác, từ chối vô cớ một số thanh sát viên hoặc giới hạn địa điểm kiểm tra.

Tehran và Washington đang chuẩn bị bước vào vòng đàm phán thứ sáu nhằm giải quyết những lo ngại của phương Tây về chương trình hạt nhân của Iran và dỡ bỏ các lệnh cấm vận đối với nước này.

Hai bên vẫn bất đồng về mức độ làm giàu uranium trong chương trình hạt nhân của Iran. Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần này bình luận lạc quan rằng vòng đàm phán tiếp theo giữa các bên sẽ mang đến "tin tốt lành".


Bên trong nhà máy Natanz, cơ sở làm giàu uranium cách thủ đô Tehran khoảng 350 km, vào năm 2008. Ảnh: Reuters

Washington cho rằng chương trình của Iran nhắm đến phát triển vũ khí hạt nhân và yêu cầu Tehran phải đưa lượng uranium được làm giàu về mức 0. Trong khi đó, chính phủ Iran luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục tiêu dân sự và không chấp nhận nước ngoài áp đặt giới hạn làm giàu uranium.

"Làm giàu uranium là nền tảng và trụ cột của ngành công nghiệp hạt nhân quốc gia. Áp đặt giới hạn không khác gì tuyên bố một nước được phép có trạm biến áp và đường dây điện, nhưng lại không được xây nhà máy điện", ông Eslami bình luận.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (IWS), Đặc phái viên Mỹ tại Trung Đông Steve Witkoff đã đề xuất Tehran tạm ngưng làm giàu uranium trong tối đa ba năm để xây dựng lòng tin giữa các bên, tiến đến ký kết một thỏa thuận cụ thể hơn. Oman, trung gian đàm phán giữa Mỹ và Iran, gợi ý Tehran tạm ngưng làm giàu uranium trong 6 tháng và các bên xem xét gia hạn sau.

Trả lời phỏng vấn với CNN ngày 26/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei khẳng định nước ông "không có ý định vũ khí hóa chương trình hạt nhân" và Tehran có thể dễ dàng chấp nhận yêu cầu này trong đàm phán với Mỹ.

"Nhưng nếu ý định của Mỹ là ngăn chặn người dân Iran phát triển năng lượng hạt nhân một cách hòa bình, đàm phán sẽ gặp rắc rối", ông nói.