Việc đồng ý để các vị sư ra trụ trì chùa ở Trường sa hay dựng tượng lớn của Đức Thánh Trần tại đây, hoặc cho phép các đơn vị hay tập thể cá nhân ra thăm đảo biển là việc làm rất đáng quý nhưng chưa đủ mà nên cần được hiểu rằng đó chỉ mới là hình thức chứ chưa phải là những cơ hội để quần chúng nhân dân bày tỏ ý chí và nguyện vọng của mình, chưa thực sự hun đúc để tạo nên sức mạnh của toàn dân trong việc bảo vệ lãnh thổ, lãnh hải đảo biển. Vấn đề bầy tỏ thái độ chống bành trướng của Trung quốc thời xưa và nay không thể gọi là vấn đề “nhạy cảm”, việc bảo vệ lãnh hải, biển đảo của Việt nam không phải là công việc riêng và nhiệm vụ của một số người mà phải hiểu đúng đó là giá trị của lòng yêu nước và truyền thống chống ngoại xâm của toàn thể nhân dân Việt nam. Như thế vấn đề tự do dân chủ vốn là tài sản quý báu của người dân mà Đảng và Nhà nước Việt nam chỉ là người cải thiện nó mà thôi qua hiến pháp mà quốc hội Việt nam đã kiết tập nên. Nó là xăng để làm bốc cao hơn lòng yêu nước thường trực trong mỗi người Việt nam. Điều này nên phải cần khuyến khích mọi người tham gia.
Điều quan trọng nữa là, muốn thu phục nhân tâm về một mối thì vấn đề quyền lợi chính đáng của nhân dân cần phải được tôn trọng và bảo vệ không thể đảo biển xa thì kêu gọi mọi người bỏ xương máu mồ hôi để giữ trong khi đất ruộng là tài sản và quyền lợi thiết thực của họ lại cứ để tự do cướp đoạt, lấn chiếm. Người xưa có câu: “ của nhà không giữ được sao giữ được của công?” Nếu ai đó tài sản của gia đình không giữ được mà đi giữ đất đai, đảo, biển của công thì chẳng khác nào “ ăn cơm nhà đi vác tù và hàng tổng?”
Đồng bào trong nước thì như thế, còn với Việt kiều ở nước ngoài thì việc đưa ra luật để họ có quyền đứng tên đất, nhà cửa ở Việt nam trên thực tế mới chỉ dừng trên giấy, còn thực tế chưa thành hiện thực. Đất bỏ tiền ra mua còn chẳng được chấp nhận chủ quyền thì đảo biển với họ nay đang sống ở nước ngoài hỏi còn có quan hệ gì để thu hút sự đóng góp trí tuệ công sức, tiền của cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, trước sự đe dọa của Trung quốc hiện nay? Người ta đang trông chờ cách nhìn xa trông rộng, có lý, có tình thu hút long người của những nhà lãnh đạo Việt nam hôm nay. Vì thế rất dễ hiểu là vì sao người dân cho rằng Hoa kỳ đã đưa vấn đề bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí cho Việt nam đi đôi với vấn đề cải thiện nhân quyền là điều có lý và đây chính là vấn đề mà phía Việt nam cần phải tháo gỡ.
Bên cạnh đó, quan hệ Việt nam với quốc tế cũng phải đa phương không thể chỉ dựa vào một bên nào. Ngay cả quan hệ với Nga nay cũng đã khác, vì Nga nay không phải là Liên xô, họ gắn bó với Trung quốc bẳng hàng trăm tỷ lợi ích kinh tế mỗi năm buôn bán đã đem lại nên không dại gì vì một Việt nam mà để mất nguồn lợi khổng lồ đó. Nếu cứ mua vũ khí của Nga đến khi cuộc chiến diễn ra, Trung quốc chỉ cần bỏ ra số lợi lớn là khiến chú gấu Bạch dương sẵn sàng khống bán vũ khí cho Việt nam nữa, máy bay, tầu chiến không còn đạn, không có phụ tùng thay thế thì sao đây? Bài học đã cho thấy ngay cả Ấn độ một người bạn bao năm gắn bó là vậy, nhung khi mối quan hệ kinh tế Trung Ấn phát triển mạnh, lợi nhuận mang về nhiều thì khi bị Trung quốc gây sức ép họ cũng đã bỏ cả việc thăm dò dầu khí tại biển Việt nam. Cho nên quan hệ Mỹ Việt càng phải được đề cao bên cạnh các quan hệ khác như Ấn Việt, Nhật Việt, Hàn Việt và cả với châu Âu. Cái chìa khóa vẫn là quan hệ Mỹ Việt. Vì sao? Vì ai cũng biết, ngày nay các đối tác kia đều nhìn vào thái độ và sự quan hệ của Mỹ với đối tác mà họ muốn nhắm đến và chỉ khi Mỹ gật đầu thì họ mới xuống bút mà thôi. Iran, Syri, Bắc Triều tiên và Miến điện đã là bài hộc cho vấn đề này. Vì thế người ta cho rằng đây có phảicơ hội cho quan hệ Mỹ Việt được nâng lên tầm cao mới? Quan hệ đó miễn là hai bên phải tôn trọng độc lập chủ quyền của nhau, bình đẳng và cùng có lợi như thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa qua đã nói trong cuộc gặp ngài Bộ trưởng quốc phòng Hoa kỳ tại Hà nội vừa qua.
Với Hoa kỳ thì vấn đề trước tiên họ phải tự cởi trói mình trước đã. Không ai khi muốn thực hiện quyền tự do hàng hải và ủng hộ các quốc gia đang kiên cường bảo vệ quyền lợi chủ quyền đảo biển của mình mà chính họ lại không lý vào hiệp ước quốc tế về chủ quyền lãnh hải và biển. Hoa kỳ cho đến nay vẫn chưa ký vào Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS), một bản hiệp ước quốc tế đã có hiệu lực từ năm 1994, với gần 200 nước tham gia, như vậy có khác chi từ loại mình ra khỏi cuộc chơi đúng như bà Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton vào hôm 23/5 tại buổi điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ: “Nếu không phê chuẩn UNCLOS, nước Mỹ sẽ bị yếu thế trong việc bênh vực các đồng minh trong tranh chấp Biển Đông”. Đây là tuyên bố của “UNCLOS sẽ cung cấp cho chúng ta cơ hội để nói mạnh về tự do trên biển và các quyền hàng hảiTrong phát biểu của mình, Ngoại trưởng Clinton nói rõ “sự kiện chúng ta không có tư cách của một bên thương thuyết đã làm suy yếu vị trí của chúng ta” trong các cuộc đàm phán ngoại giao. Đối với bà Clinton, các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên những vùng biển (bao quanh họ) đã vượt quá những gì được Công ước cho phép, và Mỹ cần hỗ trợ các nước bị các đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh “đe dọa”. ”- Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, tướng Martin Dempsey phụ họa.
Lại nữa, Hoa kỳ cũng đã đến lúc phải xem đến việc xóa bỏ đạo luật cấm bán vũ khí cho Việt nam. Không người lính đồng minh nào cùng ra trận lại chỉ bị tước vũ khí của mình ra đi với hai bàn tay không? Một khi bạn muốn quan hệ thành tâm với ai bạn phải nên lắng nghe nguyện vọng chính đáng của họ. Vì thế người ta rất đồng tình với ý kiến của ông John Mc Cain một nghị sỹ rất có uy tín khi nói rằng: Mỹ cần phải xem xét dỡ bỏ luật cấm bán vũ khí cho Việt nam” và phải có trách nhiệm trong việc hàn gắn vết thương của chất độc mầu da cam mà Hoa kỳ đã gây ra cho hàng triệu người dân Việt nam, khiến họ và con cái họ phải đau đớn vì các di chứng trên thân thể của mình. Không có lý gì khi những quân nhân Mỹ rải chất độc này bị bệnh tật hành hạ đã được đền trả trong khi đó nhứng nạn nhân của chất độc khai quang đó lại không được bồi thường?
Một vấn đề quan trọng nữa là Hoa kỳ cũng phải chứng minh tính bền vững và sự chung thủy có trách nhiệm đối với những đồng minh đã sát cánh với mình vì những mục tiêu cao cả để gây lòng tin tuyệt đối của họ. Bài học Mỹ bỏ rơi chính thể Việt nam Cộng hòa hay bỏ rơi thậm chí lại là người đã xoá sổ SadanHoetsen một đồng mình rất thân một thuở của mình và nhiều quốc gia khác đã cùng Mỹ đứng chung trong chiến trận. Sự kiện Ai cập vừa qua cũng là một bài học mới nữa cho nên đó là một trong những lý do làm cho phía Việt nam chưa mạnh dạn dũng cảm muốn đưa quan hệ Mỹ Việt lên tầm cao mới như Hoa kỳ mong muốn? Vì thế, quan hệ đó mới chỉ ở tầm chiến lược mà không ở mức “đặc biệt” mà hai bên mong muốn. Tuy nhiên mọi người cũng phải thừa nhận rằng khi nhìn vào quan hệ Mỹ-Philipine hôm nay có thể đánh dấu sự thay đổi trong quan hệ quốc tế của Hoa kỳ? Hoa kỳ đã sát cánh và không bỏ rơi người bạn nghèo Philipine trước sự đe dọa lấn át của Trung quốc về chủ quyền đảo biển của mình và chắc chắn sự kiện này đang gây ấn tượng sâu sắc cho người Việt nam và thế giới hiện nay.
Người ta cho rằng quan hệ Mỹ Việt chỉ thực sự lớn mạnh đáp ứng những mong ước của hai phía, bảo vệ quyền lợi cỗi lõi về kinh tế và chủ quyền của mỗi nước chỉ khi mà bóng mây hoài nghi được xua tan. Mảnh đất của lòng tin sẽ khiến cho tình hữu nghị đâm hoa kết trái
Quan hệ Mỹ Việt đã bước sang một thời kỳ mới, khởi sắc, nhất là qua chuyến đi lịch sử của ngài Bộ trưởng quốc phòng Hoa kỳ Leon Panetta và điều này khiến Trung quốc đang rất tức giận và lo ngại. Họ đang đưa hàng đoàn tầu chiến ra biển để lo đối phó với 150 tầu chiến hùng hậu của hải quân Hoa kỳ đang tiến vào biển Đông. Những phát biểu đầy giận tức của Trung quốc mấy ngày qua khi Hoa kỳ tuyên bố đưa 60 % lực lượng hải quân trở lại Đông Nam Á đã làm cho họ sửng sốt là ăn ngủ không yên. Họ thừa biết phải 30 năm nữa mới có thể tiến kịp khoa học và sức mạnh của hải quân Mỹ. Dù kinh tế Hoa kỳ đang gặp thử thách rất lớn nhưng Trung quốc đã thuộc điều này: “ yếu trâu còn hơn khỏe bò” và trước sức mạnh hùng hậu của Hoa kỳ và thái độ cương quyết trở lại Đông Nam Á của mình cũng như mối quan hệ Mỹ Việt đang làm cho họ phải thâu đêm suốt sáng tìm cách đối phó mặc dù mồn vẫn còn nói cứng. Người ta đang chờ xem thế giới và khu vực này sẽ thay đổi ra sao khi mà Hoa kỳ lại hiện diện mạnh mẽ tại đây và quan hệ Mỹ Việt sẽ đi đến đâu trên bàn cờ rối rắm như thời sự nước Tầu?
Ngày 6 tháng 6 năm 2012.
© Nguyễn Hoàng Hà
© Đàn Chim Việt