Chính quyền địa phương xác nhận, Đào Văn Vươn là người làm ăn kinh tế giỏi của vùng, chưa từng gây mất ANTT và được hàng xóm quư mến.
Lúc này, điều dư luận quan tâm là bộ mặt thật của đối tượng giật ḿn, xả súng khiến 6 cảnh sát, quân nhân trọng thương. Dẫu rằng hành vi côn đồ như trên phải được xử lư nghiêm để giữ ǵn kỷ cương pháp luật nhưng nhiều người vẫn không khỏi bất ngờ bởi Đoàn Văn Vươn từng được xem là doanh nhân điển h́nh của cả vùng với biệt danh: Kỳ tài đất Tiên Lăng và cuộc chinh phục lời nguyền của biển.
Báo Giáo dục Việt Nam đăng lại bài viết về "doanh nhân" Đào Văn Vươn đăng tải trên báo Đời sống và Pháp luật, tháng 7/2010.
![](http://giaoduc.net.vn/Uploaded/phuchung/2012_01_09/nghi%20pham%20no%20sung%20ban%20cong%20an.JPG) |
Anh Vươn (bên trái) và tác giả bên cống Rộc |
Đă biết về anh cách đây mấy năm, biết về cuộc đời đầy sóng gió và băo táp, biết cả những nỗi đau và day dứt hằn sâu tâm can con người anh, nhưng tôi chưa có dịp t́m hiểu sâu về cuộc đời nhiều bi hùng ấy. Trung tuần tháng 7 vừa qua, tôi lại có dịp về Tiên Lăng, đúng vào ngày có dự báo cơn băo Conson chuẩn bị đổ bộ vào nước ta, để ngồi với anh, nghe anh kể về cuộc chinh phục lời nguyền của biển...
Chinh phục "thần" biển
Câu tôi nói vui với anh, ngay khi biết về những việc anh đă làm, là cái tên anh nó vận vào đời anh nhiều quá. Anh tên là Đoàn Văn Vươn, sinh ra trong một gia đ́nh có truyền thống cách mạng ở xă Bắc Hưng, huyện Tiên Lăng, T.P Hải Pḥng. Dường như, khi cha mẹ sinh ra anh đă có dự cảm về cuộc đời đứa con ḿnh nên đă đặt cho anh cái tên lạ lạ: Vươn. Cái tên như gửi gắm một hi vọng: anh sẽ vươn ra biển khơi, chinh phục cuộc đời, chinh phục biển cả để thoả ḷng mong mỏi của người cha già với nguyện ước "con hơn cha, nhà có phúc".
Đối với người dân vùng biển, biển luôn là người mẹ nuôi dưỡng những khát khao. Biển cũng là nguồn tài nguyên thuỷ hải sản vô giá và cũng là nỗi lo sợ, ám ảnh trước những cơn băo tố. Một trận cuồng phong có thể san bằng tất cả! Hơn ai hết, Đoàn Văn Vươn, người con của một vùng biển nghèo hiểu rơ điều đó. ở tuổi hừng hực chí trai, sức trẻ, anh đă đầu quân đi bộ đội. Môi trường quân đội đă thêm một lần nữa rèn giũa ư chí, nghị lực cho anh. Rời quân ngũ năm 1986, trở về địa phương, anh chỉ có một khát khao duy nhất, chinh phục chính miền đất quê ḿnh để làm kinh tế.
Để có cái ăn, để có cái mặc. Mặc dù đă nhanh chóng trang bị kiến thức bằng một tấm bằng đại học Nông lâm, nhưng anh lại từ chối làm cán bộ Nhà nước. Từ bỏ mộng quan trường ở thời điểm đó là một quyết định “lạ đời”, nhất là khi có bằng cấp trong tay. Đoàn Văn Vươn đă quyết làm một người nông dân thực thụ. Quyết làm một điều mà trước anh không ai dám nghĩ đến, chứ đừng nói là bắt tay làm.
Bỏ bằng đại học đi làm nông dân
Tiên Lăng có một địa danh gắn với sự dữ dội của biển và nghèo khó của con người: cống Rộc. Mỗi mùa mưa băo đến, sóng biển, gió biển ào ạt ngập lụt, đói kém th́ sự cùng cực mà người dân nơi đây phải gánh chịu, phải chống đỡ trong kiệt quệ tinh thần, vật chất không ǵ diễn tả nổi. Trên một con đê trải dài ngút ngát, cống Rộc như một hiệp sỹ dũng cảm đối đầu với biển cả để bao bọc, chở che cho những người dân trót gắn đời ḿnh vào phận biển. Nhưng sức mạnh khủng khiếp của thiên tai đă không biết bao lần bắt cống Rộc phải đầu hàng và cũng v́ thế nó thành nỗi khiếp sợ mỗi khi băo biển, nước biển vượt qua pḥng tuyến này. Lúc đó chỉ là mênh mông trời nước. Ḷng người cũng dậy sóng theo từng con nước lớn.
Hiểu rơ điều đó, Đoàn Văn Vươn đă quyết làm một điều gần như không tưởng: chinh phục "thần" biển. Chinh phục cả nỗi khát khao không chịu đầu hàng số phận. Thế là từ cuối những năm 80, những viên đá đầu tiên được chàng trai Đoàn Văn Vươn mang đến trong cuộc trường chinh lấn biển, tạo hành lang bảo vệ để lấy diện tích khai thác nuôi trồng thuỷ sản. Chuyện đời, đâu dễ như nói.
Bằng cách nào để khuất phục biển? Đó là câu hỏi ngày đêm Đoàn Văn Vươn trăn trở. Anh đă bỏ hàng tháng trời để ăn biển, nằm biển, lắng nghe từng cơn sóng thuỷ triều lên, xuống, mải miết t́m đáp án. Không có sách vở nào dạy, không có kinh nghiệm tiền lệ nào để học theo.
Chỉ có một điều đang dần lớn lên - Đó là ư chí. Băo ḷng người đang dần lớn hơn băo biển. Nó dường như muốn phá tung khao khát đang bùng cháy trong anh. Đoàn Văn Vươn đối diện với hàng ngàn thách thức, suy tư. Khi đă hiểu rơ quy luật con nước, hiểu rơ thời điểm nào cần "ra tay" để bắt đầu, th́ anh vấp phải không ít sự dèm pha.
Cái sự dám khuất phục "thần" biển của Đoàn Văn Vươn chả hiểu thế nào lại lan ra khắp vùng, lan ra cả các địa phương khác, trong đó có vùng đất Tiền Hải của tỉnh Thái B́nh. Anh kể: "Lúc đó có một người chuyên khai thác các vùng đất ven biển của huyện Tiền Hải tỉnh Thái B́nh, để làm ăn. Khi biết tôi có ư định chinh phục vùng biển quê Tiên Lăng này, người ấy đă thông qua nhiều người thách thức tôi, rằng nếu tôi làm được, sẽ sẵn sàng mất cho tôi một chiếc xe máy đẹp.
Người ấy mỉa mai, diễu cợt việc làm của tôi. Người vùng biển, nói là làm, người kia thách thức tôi chắc v́ nghĩ tôi không làm nổi. Mặt khác, tôi hiểu đây c̣n là một sự thách đấu. Lúc đó, một chiếc xe máy đẹp có thể ví như con xe Camry bây giờ. Người thách đấu tôi không sợ, chỉ sợ Trời thách đố tôi thôi", anh nói, mắt nh́n xa xăm. "Đă thế tôi càng quyết tâm làm".
Đă có người bảo Vươn dại như con vích. Một con vật kỳ lạ của biển, là hay lôi ngược lại người ta. Nếu muốn bắt nó vào bờ, th́ thay v́ lôi nó vào bờ, người ta lôi nó ra... biển để nó đi theo chiều ngược lại. Cũng có người bạo mồm nói, thằng Vươn dám đi khuất phục "thần" biển là việc làm mạo hiểm.
"Vui sao nước mắt lại trào"
Nhiều năm trời, người dân nơi đây chứng kiến Đoàn Văn Vươn cùng anh em họ hàng quần quật lao vào cuộc trường chinh lấn biển. Có khi hôm trước làm, hôm sau sóng biển san thành b́nh địa. Hôm sau nữa lại làm, sóng biển lại biến sức người thành bong bóng.
Có khi nh́n thấy ít đất, đá c̣n bám trụ sau con sóng mà rơi nước mắt, Vươn đă tự đặt câu hỏi, thế này th́ đến bao giờ? Hay là ḿnh thất bại? Cứ thế, cứ thế, từng hạt đất bám trụ, từng viên đá trơ gan bám trụ là lại thêm một tia hi vọng. Một ngày trôi qua là khắc khoải chờ đợi một ngày mới, công sức bỏ ra không biết bao nhiêu mà kể hết.
Nói với chúng tôi, anh bồi hồi nhớ lại: "Nếu tính sơ sơ, đă có trên 20.000 m3 đất, đá được đưa đến đây, trên vùng đất ven biển Tiên Lăng mà các anh đang đứng trong cuộc chinh phục biển cả của tôi. Nói ra chính tôi cũng ngỡ ngàng, tôi làm như mê, như say. Bởi chỉ c̣n phía trước để tiến, chỉ c̣n biển để vươn ra. Tôi không có đường lùi, bởi thành công chỉ có cách duy nhất với tôi, đó là vươn ra biển".
![](http://giaoduc.net.vn/Uploaded/phuchung/2012_01_09/dao%20van%20vuon.JPG) |
Đào Văn Vương |
Ngoài hàng chục ngàn m3 đất, đá đó, là biết bao sức người, sức của. Vừa lấn biển, chỉnh trị ḍng nước triều dâng, vừa trồng cây bám đất, đă biết bao lần cây trồng lên lại bị biển nuốt trôi. Mất sạch. Tiếp tục trồng lại từ đầu, hàng ngàn cây bần, cây vẹt đă theo con sóng lẫn vào trùng khơi. Tiếp đó, không chỉ đất đá, hàng trăm tấn xi măng được đưa vào để tiếp thêm sức gắn kết thô mộc của đất và đá... Cuối cùng Trời không phụ ḷng người, ḍng chảy của biển ngoài đê biển cống Rộc đă bị khuất phục mà chuyển hướng. Phía chân đê có chỗ sâu gần 2 m, cốt âm, đă được nâng lên cốt dương. Từ đó hàng chục héc ta đất băi bồi ven biển h́nh thành. Cũng theo đó, gần 70 ha rừng vẹt ngăn sóng biển đă bám trụ thành công. Không có tiếng vỗ tay.
Ngày nh́n thấy thành công trong mắt, trong ḷng, thoả khát khao của ước mơ ngàn đời "xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều", lại là ngày nước mắt ầng ậc tuôn trào. Một nỗi đau câm nín, ngày đón nhận sự thành công mà có người đă nói là không tưởng đó, Đoàn Văn Vươn đă một ḿnh đi lang thang ven biển. Đi trên chính phần đất bồi ven biển mà công sức anh đă tạo nên.
Một ḿnh vừa đi vừa lẩm nhẩm gọi tên đứa con gái xinh xắn dễ thương của ḿnh, để tưởng nhớ đến nỗi đau và mất mát của riêng anh. Con gái anh, đứa con gái 8 tuổi ngây thơ và thân thương, nó cũng mang trong ḿnh ḍng máu chinh phục biển cả của bố đă vĩnh viễn ra đi. Và lư do cũng chính v́ con nước biển trào dâng dẫn đến việc cháu chết đuối ở cống Rộc, trong chính những ngày băo tố ầm ầm, khi đó cũng là lúc anh đang chinh phục biển.
Nỗi khiếp đảm khi nhắc lại chữ cống Rộc với người dân xứ này giờ trở nên thanh b́nh kỳ lạ. Anh đă thành công, cống Rộc trở nên yên ả trước phong ba, băo tố. C̣n anh, một ḿnh hứng nỗi đau câm lặng.
Anh không nói, nhưng vị đồng nghiệp đi cùng bảo, sự thành công trong việc trồng rừng chắn sóng, lấn biển của anh đă khiến người Nhật quan tâm. Một số chuyên gia nguời Nhật cũng đă t́m đến anh để học hỏi, trao đổi kinh nghiệm. Ngẫm ra, anh cũng là bậc kỳ tài rồi. Vậy mà 3 năm gặp lại, kể từ ngày biết anh, anh vẫn thế, mộc mạc và thuần hậu.
Những việc anh làm có trời biết, đất biết. C̣n việc đời và mất mát của anh, tôi cũng chỉ chia sẻ được phần nào. Bởi có những lúc, ḷng người c̣n dậy sóng hơn biển cả. Đứng với anh trên con đê nơi có cống Rộc, phóng tầm mắt nh́n ra, ngút ngát một mầu xanh, mầu xanh tươi từng thấm đẫm cả máu, mồ hôi và công sức. Phía xa h́nh như đang có một cơn giông...
Quang Trung/Đời sống và Pháp luật