Xe đã cõng quá nhiều thuế, phí, lệ phí

Bộ GTVT vừa đề nghị bổ sung phí lưu hành phương tiện giao thông cá nhân (xe máy, ô tô) và phí ô tô đi vào trung tâm thành phố giờ cao điểm.

Bộ GTVT khẳng định: Có thêm hai loại phí trên sẽ hạn chế việc tăng xe cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, giảm thiểu kẹt xe, tai nạn.

Thực tế, hiện một chiếc xe đã cõng quá nhiều loại thuế, phí, lệ phí nhưng hệ thống giao thông công cộng còn quá kém, có tăng phí cũng không đạt mục đích mà chỉ tăng gánh nặng cho người dân.

Phí, thuế… đếm mệt nghỉ!

Để nhập một ô tô cá nhân, đầu tiên người nhập phải “chạm mặt” các loại thuế: nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng (VAT). Cụ thể, tuỳ theo khu vực xuất khẩu của chiếc xe mà mức thuế nhập khẩu là 5% (khối ASEAN) hoặc 72%-82% với xe nhập từ các khu vực khác. Thuế tiêu thụ đặc biệt thì phụ thuộc vào giá trị chiếc xe, thường ở mức 45%-65%. Kế đến là thuế VAT là 10%. Nếu xe nhập linh kiện về lắp ráp, cũng phải chịu mức thuế trung bình 30%.

Sau các loại thuế trên, để được lăn bánh trên đường, chủ xe còn phải tốn kha khá cho các khoản phí, lệ phí: kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (đăng kiểm), đăng ký, xin cấp biển số… và tương ứng với mỗi việc ấy thì phải đóng một loại phí, lệ phí khác nhau. Bắt đầu từ 1-1-2012, người dân Hà Nội và TP.HCM còn được “ưu tiên” đóng lệ phí trước bạ và lệ phí cấp giấy đăng ký và biển số cho ô tô hơn nhiều lần các địa phương khác. Cụ thể, mức lệ phí trước bạ đối với ô tô đăng ký lần đầu (gồm cả ô tô từ tỉnh khác chuyển về) là 15% (mức cũ là 10%) và phí cấp giấy đăng ký, biển số của ô tô con tăng đến 10 lần, từ 2 triệu vọt lên 20 triệu đồng cho lần đăng ký đầu.

Bắt đầu từ năm 2012, chủ xe còn phải đóng thuế bảo vệ môi trường 1.000 đồng/lít xăng dầu. Chưa hết, nơi nơi đặt trạm thu phí sử dụng đường bộ. Dù có kêu ca là thu không đúng đối tượng, trạm thu phí dày đặc, không tuân thủ quy định tối thiểu nhưng các chủ xe vẫn phải “vui vẻ” đóng 10.000-80.000 đồng/lượt, tuỳ theo loại xe cho mỗi trạm (theo Thông tư 90/2004 của Bộ Tài chính). Sắp tới, các tuyến đường cao tốc cũng tổ chức thu phí và dự tính sẽ thu theo kilômét xe chạy, như tuyến cao tốc TP.HCM - Trung Lương, Bộ Tài chính trình thu 1.000-1.500 đồng/km, tuỳ theo loại xe...

Tăng chỉ để… tăng!

“Một chiếc xe hạng trung ở nước ngoài khoảng 10.000 USD, sau khi qua các cửa thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt và VAT sẽ lên đến 28.000 USD, gấp ba lần giá trị chiếc xe” - giám đốc một doanh nghiệp chuyên nhập khẩu ô tô tính toán. Theo vị này, chính sách thuế, phí và lệ phí về ô tô còn nhiều bất cập, việc tăng thuế, phí khá thoải mái, nếu không muốn nói là tuỳ tiện. Lý do biện minh cho việc tăng lại không thuyết phục. Ví như lấy lý do giảm kẹt xe để tăng lệ phí trước bạ, phí đăng ký và cấp biển số nhưng thực tế lượng xe cá nhân vẫn tăng đều đều.

Ở lần đề xuất bổ sung hai loại phí này, Bộ GTVT nêu: là một trong những giải pháp góp phần hạn chế tai nạn, kẹt xe. Mức ban đầu đối với ô tô dưới chín chỗ là 20-50 triệu đồng và xe máy ở năm thành phố Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP.HCM và Cần Thơ từ 500.000 đến 1 triệu đồng.

Trước đó, cũng đơn vị này có tờ trình, đề nghị tổ chức thu phí bảo trì đường bộ qua xăng dầu với mức 1.000 đồng/lít xăng và tối đa 800 đồng/km dầu (phải gắn thêm thiết bị tính phí).

Mục tiêu của hai tờ trình cho hai mục đích khác nhau nhưng với việc “đẻ” thêm nhiều loại phí như vậy, người dân sẽ phải oằn lưng cõng giá và có nguy cơ tác động đến giá cả nhiều loại mặt hàng.

Sẽ khó thực hiện việc thu phí lưu hành xe máy ở các TP lớn và mức thu từ 500.000 đến 1 triệu đồng/năm là cao so với mặt bằng chung hiện nay.

PGS-TS PHẠM XUÂN MAI, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM

Trong điều kiện hiện nay, người dân sẽ “cắn răng” đóng phí chứ không từ bỏ xe máy. Do vậy, mục đích hạn chế xe cá nhân không đạt và việc thu phí lưu hành không làm giảm kẹt xe mà chỉ tăng gánh nặng cho người dân.

Còn ở “nhóm trên”, với mức phí đề xuất không đủ tác động đến quyết định sắm ô tô cá nhân. Thực tế là lệ phí trước bạ trước đây tăng từ 2% lên 10% vẫn không hạn chế được lượng ô tô đăng ký mới.

KS PHAN PHÙNG SANH, Phó Chủ tịch Thường trực
Hội KHKT Xây dựng TP
MINH PHONG