Suốt cuộc đời ông Nguyễn Phước Bảo Hiền gắn bó với nơi thờ tự của ba nhà vua: Dục Đức, Thành Thái và Duy Tân. Nhờ công việc này, ông đă có điều kiện đóng góp cho cách mạng.
Có tới 10 người con nhưng ông Nguyễn Phước Bảo Hiền (83 tuổi, ngụ phường An Cựu, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế) ở một ḿnh tại căn pḥng nhỏ nép bên khu di tích An Lăng để trông coi nhang khói và thờ tự ba vị vua: Dục Đức; Thành Thái và Duy Tân (con và cháu nội vua Dục Đức).
Ông Bảo Hiền đọc lại những ḍng nhật kư của những vị khách lưu lại mỗi lần tới thăm An Lăng, nơi thờ phụng ba vua
Sau một năm nằm viện điều trị căn bệnh quái ác, ông Bảo Hiền giờ đă ốm yếu và già đi rất nhiều so với 2 năm trước, lúc chúng tôi gặp ông. Dù di chuyển khó nhọc bằng xe lăn nhưng ngày ngày, ông đều ra điện Long Ân ở trong khu di tích An Lăng để thắp nén nhang cho tổ tiên.
Đứng bên tấm bia khắc ḍng chữ “Nơi đây thờ ba vua” ở điện Long Ân do ḿnh tự tay viết và dựng lên trước đây, ông Bảo Hiền xúc động: “Các ngài đây là tấm gương yêu nước của cả ḍng họ Nguyễn. Tôi là hậu nhân nên phải có bổn phận ǵn giữ và chăm lo nhang khói cho các ngài để con cháu sau này c̣n biết đến những vị vua này”.
Ông Bảo Hiền vốn là một hoàng thân. Vua Thành Thái có 22 phi tần, cha của ông Hiền là ông Nguyễn Phước Vĩnh Vũ - hoàng tử thứ 13 của vua, tức ông Vũ là em vua Duy Tân. Từ khi sinh ra, ông Hiền sống với các phi tần của vua Thành Thái tại An Lăng này. “Lúc nhỏ, tôi theo hầu tráp điếu cho các cụ Ưng Lê, Bảo Thạch... trong Bộ Lễ của triều đ́nh nên thường xuyên được vào cung điện, được xem những buổi tiệc, lễ nghi chốn cung đ́nh. V́ vậy, tôi cũng chứng kiến không biết bao nhiêu câu chuyện liên quan đến sự suy vong của triều đại nhà Nguyễn” – ông Bảo Hiền thổ lộ.
Chôn cất liệt sĩ
Dù tuổi đă cao nhưng ông Bảo Hiền vẫn nhớ như in sự kiện vua Bảo Đại thoái vị, trao ấn, kiếm cho chính quyền cách mạng lâm thời vào ngày 30/8/1945: “Chứng kiến cảnh trao ấn, kiếm, tôi vừa buồn vừa vui lẫn lộn. Tôi vui mừng v́ đất nước ḿnh từ đó được độc lập, dân chủ; đồng thời cũng không thể không buồn v́ nhà Nguyễn của ḿnh trải qua 9 đời chúa và 13 đời vua nay đă sụp đổ” – ông Bảo Hiền nhớ lại.
Năm 1947, thực dân Pháp chiếm An Lăng để lập đồn bốt. Tất cả hoàng thân đều ly hương mỗi người một nơi nhưng ông Bảo Hiền quyết ở lại với nơi thờ tổ tiên. Trong thời gian đó, ông thường xuyên liên lạc với những người hoạt động cách mạng như ông Thân Trọng Một của Trung đoàn 101 và 4 vị trụ tŕ ở các chùa Trùng Quang, Kim Quang, Giác Lâm, Bảo Vân để cung cấp thông tin về địch.
Ông Bảo Hiền c̣n lợi dụng giấy phép Hội trưởng Hội Từ thiện Phước Học do Pháp cấp để thường xuyên đến giúp những người nghèo khổ, nhà hoạt động cách mạng bị giam cầm. Mở cuốn sổ nhật kư ghi lại những liệt sĩ ngă xuống mà tự tay ông chôn cất, hoàng thân Bảo Hiền hồi tưởng: “Tôi cũng không nhớ nổi ḿnh đă chôn cất bao nhiêu chiến sĩ cách mạng đă ngă xuống nữa. Hồi đó, người chết quanh khu An Lăng này nhiều lắm, có người tôi chôn chỉ có chiếc chiếu, chăn mền kèm theo hai cục đá bỏ vào làm dấu”.
Ông Bảo Hiền cũng thường xuyên vào thăm và chăm sóc các tù nhân chính trị bị Pháp giam cầm tại lao Thừa Phủ (TP Huế), trong đó có cụ Vơ Quang Nghiêm, thân sinh của Đại tướng Vơ Nguyên Giáp, bị tù đày ở nhà lao này từ năm 1947. Ông Bảo Hiền nhớ lại: “Lúc ấy, tôi thường xuyên vào thăm cụ Vơ Quang Nghiêm và được cụ kể rất nhiều chuyện về gia đ́nh, về con đường hoạt động cách mạng và lư tưởng mà cụ đă chọn”.
Đến năm 1949, cụ Nghiêm mất tại lao Thừa Phủ. Chính hoàng thân Bảo Hiền đă chôn cất cụ ngay trong khuôn viên nhà lao v́ lúc đó cầu cống sập hoàn toàn nên ông không thể đưa đi chỗ nào khác an táng. “Hai năm sau, tôi mới đưa được hài cốt của cụ Nghiêm về an táng tại An Lăng. Sau ngày đất nước thống nhất, con của cụ Nghiêm là ông Vơ Thuận Nho, em trai Đại tướng Vơ Nguyên Giáp, đă vào gặp tôi và đưa hài cốt của cụ về quê nhà an táng” - ông kể.
Bà Trần Thị Ngọt, vợ ông Bảo Hiền, c̣n cho biết vào Tết Mậu Thân năm 1968, một ḿnh ông đạp xe quanh TP Huế đưa thi thể các chiến sĩ cách mạng và người dân vô tội đi chôn cất.
Lập án thờ vua yêu nước
Năm 1945, khi nghe tin vua Duy Tân tử nạn máy bay, ông Bảo Hiền đă lập một bàn thờ nhỏ đặt gần vua Dục Đức trong điện Long Ân ở An Lăng để nhang khói. “Lúc đó, dù không có tiền ăn cơm nhưng tôi vẫn cố gắng gom góp để làm cho ngài một bài vị. Tôi cảm thấy no v́ đă thực hiện được ư nguyện của ḿnh là thờ phụng gia tộc” - ông tâm sự.
Tháng 3/1953, sau 46 năm bị Pháp lưu đày, vua Thành Thái trở về Huế lần đầu tiên. Tới thăm An Lăng, vua Thành Thái vô cùng xúc động và tặng cho các bà phi tần câu “Tiết hạnh khả phong” v́ họ xuống tóc tu tại gia, không chịu xuất giá. Sau này, ngôi nhà của các phi tần ở sát An Lăng được đặt tên theo câu của nhà vua ban tặng. Hơn một tháng khi vua Thành Thái ở Huế, ngày nào ông Bảo Hiền cũng đạp xe theo sau nhà vua tới thắp nhang cho tổ tiên, thăm các quan và hoàng thân quốc thích của ḿnh. Ông Hiền cho biết vua Thành Thái chỉ đến thăm những người trung thành, yêu nước và không theo Pháp.
Một năm sau, khi nghe tin vua Thành Thái qua đời tại Vũng Tàu, dù thi hài chưa được phép đưa về quê an táng nhưng người cháu nội Bảo Hiền đă t́m đủ mọi cách lập một bàn thờ nhỏ trong điện Long Ân ở An Lăng. “Nhiều người rất kính trọng ḷng yêu nước của nhà vua Thành Thái, Duy Tân nên tôi phải lập bài vị hai ngài để làm b́nh phong che chắn cho điện Long Ân khỏi bị phá” - ông Hiền tiết lộ.
Trước khi hài cốt vua Duy Tân được đưa về nước, một người Pháp trông coi nghĩa trang - nơi chôn cất thi hài nhà vua ở Cộng ḥa Trung Phi - đă qua VN và t́m tới thăm ông Bảo Hiền. Sau khi được người này cho biết nhà vua được chôn cất ở đó, ông Bảo Hiền đă liên lạc với con trai vua Duy Tân là ông Georges Vĩnh San đang sống ở Pháp để t́m cách đưa hài cốt của ngài về Việt Nam. Đến ngày 28/3/1987, hài cốt vua Duy Tân được đưa về Paris - Pháp để làm lễ cầu siêu tại Viện Quốc tế Phật học Vincennes và đến ngày 24-4-1987 được đưa về an táng tại An Lăng.
“Khi đem được hài cốt của vua Duy Tân về Việt Nam, tôi xúc động lắm, cảm thấy ḷng ḿnh rất nhẹ nhơm v́ những vị vua yêu nước đă được an táng ở quê nhà”- ông tâm sự.
| Người có công
Từ năm 2000 đến nay, hoàng thân Nguyễn Phước Bảo Hiền là Ủy viên Ban Chấp hành Ủy ban MTTQ phường An Cựu - TP Huế. Do có nhiều đóng góp cho sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc nên ông được Nhà nước tặng nhiều bằng khen.
Ông Bảo Hiền (trái) giới thiệu về các vị vua được chôn cất ở An Lăng với đoàn lănh đạo cấp cao Cộng ḥa Trung Phi đến tham quan năm 2009
Ông Nguyễn Văn Lành, Chủ tịch UBND phường An Cựu, nhận xét: “Ông Hiền là người có công lớn trong việc chôn cất các chiến sĩ cách mạng hy sinh. Nhờ vậy mà rất nhiều liệt sĩ hiện nay đă được Nhà nước quy tập về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ”.
|
Theo Quang Nhật
Người lao động
Một đời hương khói ba vua
