Tổng thống Donald Trump đặt lời cầu nguyện giữa hai khối đá của Bức tường phía Tây ở Jerusalem, thứ Hai, ngày 22 tháng 5 năm 2017. (Ảnh chính thức của Nhà Trắng do Dan Hansen chụp)
Trong Tuyên bố Trump về Ḥa b́nh và Thịnh vượng Bền vững của Nhà Trắng , tổng thống đă nhấn mạnh tầm quan trọng sâu sắc về mặt tôn giáo của Trung Đông đối với Kitô giáo, Hồi giáo và Do Thái giáo. "Chúng tôi nhận thức được tầm quan trọng lịch sử và tâm linh sâu sắc của khu vực này đối với các cộng đồng tôn giáo có nguồn gốc gắn liền với vùng đất này... Việc tôn trọng những kết nối thiêng liêng này và việc bảo vệ các di sản của chúng sẽ luôn là ưu tiên hàng đầu trong cam kết chung sống ḥa b́nh của chúng tôi."
Vài ngày sau, tại hội nghị thượng đỉnh ở Sharm El-Sheikh, Ai Cập, vào ngày 13 tháng 10 năm 2025, Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah el-Sissi đă kư các văn bản ủng hộ lệnh ngừng bắn nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài hai năm giữa Israel và Hamas tại Gaza. Trump đă soạn thảo thỏa thuận này theo tinh thần tương tự, viện dẫn h́nh ảnh tổ phụ Abraham trong Kinh Thánh như một biểu tượng cho sự ḥa giải giữa các dân tộc trong khu vực .
Việc lựa chọn Abraham đă gắn kết sáng kiến mới này với thành tựu trước đó của Trump, Hiệp định Abraham 2020 , vốn đă b́nh thường hóa quan hệ giữa Israel và một số quốc gia Ả Rập. Bằng cách khơi lại chủ đề này, Trump đă thể hiện sự tiếp nối giữa ngoại giao nhiệm kỳ đầu tiên của ḿnh và nỗ lực mới của ông hướng tới ḥa b́nh lâu dài.
Abraham là trung tâm của các truyền thống đức tin xuất phát từ Trung Đông. Theo Sáng Thế Kư, ông là một người có đức tin, đă rời bỏ quê hương theo lệnh của Chúa và trở thành tổ phụ của các dân tộc thông qua hai người con trai, Isaac, con của Sarah, và Ishmael, con của Hagar. Người Do Thái truy nguyên ḍng dơi của họ qua Isaac và coi Abraham là tổ phụ của dân tộc họ và là người thừa hưởng giao ước của Chúa, trong khi người Cơ Đốc giáo coi ông là “ cha của đức tin ”, người có đức tin nơi Chúa và trở thành h́nh mẫu cho các tín đồ.
Người Hồi giáo tôn kính Ibrahim vừa là nhà tiên tri vừa là tộc trưởng, bắt nguồn từ tổ tiên Ả Rập của Ishmael, người, theo truyền thống Hồi giáo, đă giúp cha ḿnh xây dựng Kaaba ở Mecca. Kinh Qur'an nhắc đến Abraham nhiều hơn bất kỳ nhân vật nào khác ngoại trừ Moses, miêu tả ông như một nhà cải cách, người đă bác bỏ việc thờ ngẫu tượng và kêu gọi mọi người thờ phụng một Thượng Đế duy nhất.
Câu chuyện về việc Abraham sẵn sàng hy sinh con trai ḿnh, chỉ được một thiên thần ngăn cản, vẫn là một trong những biểu tượng đặc trưng của đức tin về sự vâng phục. Đối với Trump, việc chọn Abraham làm đại diện cho sáng kiến ḥa b́nh Trung Đông của ông đă nhấn mạnh nguồn gốc tâm linh chung của ba tôn giáo này.
Vị tộc trưởng này đại diện cho thời kỳ trước khi có sự chia rẽ về thần học, một người cha chung gắn kết người Do Thái, Cơ Đốc giáo và Hồi giáo. Bằng cách đặt tên cho các thỏa thuận này là "Hiệp định Abraham", những kiến trúc sư của ḥa b́nh muốn nhắc nhở khu vực rằng người dân của họ là một phần của một gia đ́nh gắn kết bởi đức tin và tổ tiên.
Trump nhắc lại ư tưởng này trước Knesset của Israel, cảm ơn "Chúa của Abraham, Isaac và Jacob", đồng thời ca ngợi các đối tác Ả Rập và Hồi giáo đă tham gia vào tiến tŕnh ḥa b́nh.
Theo nghĩa này, việc nhắc đến Abraham vừa mang tính biểu tượng vừa mang tính chiến lược. Nó định h́nh lại việc b́nh thường hóa và ḥa giải không phải là một giao dịch chính trị giữa các đối thủ mà là một cuộc đoàn tụ gia đ́nh giữa những người con của cùng một tộc trưởng - một thông điệp về sự đoàn kết cốt lơi trong tầm nh́n của Trump về ḥa b́nh Trung Đông.
Cựu cố vấn cấp cao Aryeh Lightstone , một trong những kiến trúc sư của Hiệp định Abraham năm 2020, đă nhớ lại ngày lịch sử khi Israel và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đồng ư b́nh thường hóa quan hệ dưới sự trung gian của Hoa Kỳ. Tên gọi "Hiệp định Abraham" được Tướng Lục quân Hoa Kỳ Miguel Correa đề xuất trong một cuộc họp tại Nhà Trắng với Jared Kushner và các quan chức cấp cao khác của Trump. Lựa chọn này ngay lập tức gây được tiếng vang bởi Abraham là vị tổ phụ chung của Do Thái giáo, Cơ đốc giáo và Hồi giáo, mang lại cho hiệp định này sức nặng tâm linh và biểu tượng lịch sử.
Sau lễ kư kết, Lightstone được giao nhiệm vụ thực hiện các thỏa thuận, bắt đầu bằng chuyến bay thẳng đầu tiên từ Israel đến UAE và các cuộc đàm phán nhanh chóng về các thỏa thuận thương mại và ngân hàng. Ông cho biết các thỏa thuận này đă thay đổi căn bản "từ vựng" của Trung Đông, từ việc hỏi liệu các nước Ả Rập có ḥa b́nh với Israel hay không sang việc hỏi khi nào ...
Lightstone tin rằng Hoa Kỳ nên tiếp tục mở rộng các hiệp định thông qua việc tăng cường quan hệ quốc pḥng và kinh tế giữa Israel và các quốc gia Ả Rập tham gia, bao gồm Bahrain, Maroc, Sudan và Kosovo. Ông cảnh báo rằng sự mơ hồ của Washington dưới thời chính quyền Biden, đặc biệt là trong quan hệ với Iran, đă khiến các đồng minh khu vực không chắc chắn về cam kết lâu dài của Mỹ.
Lightstone cho biết: “Ư tưởng của Hiệp định Abraham là nếu bạn muốn nâng cao mối quan hệ với Hoa Kỳ, bạn nên nâng cao mối quan hệ với Israel”.
Mặc dù Abraham là biểu tượng thống nhất, được cả người Do Thái, Cơ Đốc giáo và Hồi giáo công nhận và tôn kính, việc nhắc đến tên ông cũng có thể gây chia rẽ. Sự căng thẳng này xuất phát từ những hiểu biết khác biệt cơ bản của họ về ư nghĩa của Abraham và những người thừa kế thực sự của ông.
Kinh Quran mô tả Abraham là người Hồi giáo đầu tiên, xuất hiện trước Do Thái giáo và Kitô giáo, trong khi các truyền thống Do Thái giáo và Kitô giáo coi ông là vị tổ phụ sáng lập nên mối quan hệ giao ước của họ với Chúa. Mỗi tôn giáo diễn giải Abraham theo lăng kính thần học riêng, biến ông vừa là cầu nối vừa là điểm tranh căi.
Điều quan trọng nhất hiện nay là giao tranh giữa Hamas và Israel đă chấm dứt, và các con tin đă được trả về nhà. Liệu lệnh ngừng bắn có được duy tŕ hay không, và liệu các quốc gia Ả Rập khác có lựa chọn tiếp tục thực hiện Hiệp định Abraham và b́nh thường hóa quan hệ với Israel hay không, vẫn c̣n phải chờ xem. Tuy nhiên, hiện tại, t́nh h́nh đang chuyển biến theo chiều hướng tốt hơn so với trước đây.
Tại sao Trump chọn tên Abraham cho Hiệp định Ḥa b́nh Trung Đông
