Sau khi viện Pasteur TP.HCM công bố phát hiện virus Hanta, loại virus có thể gây suy thận và tử vong cho người có trong mẩu chuột cống lông nâu lấy ngẫu nhiên trên địa bàn, người dân thành phố đang nháo nhào t́m cách diệt chuột.
Chuột đại náo khu dân cư
Ở tuyến đường Trần Văn Đang (phường 9, quận 3), nhắc đến chuột, người dân không bất ngờ. Hầu hết mọi người đă quen với cảnh đào bới, tàn phá của lũ chuột dưới cống ngoi lên. Rất nhiều phương pháp diệt chuột nhưng cuối cùng đâu lại vào đó, chuột vẫn lộng hành.
Một người dân sinh sống tại đây cho biết: “Chuột ở khu vực này rất nhiều, do gần ga tàu hỏa Sài G̣n”. Gần đây chuột càng lộng hành hơn khi hẻm 79 có một ngôi nhà bỏ hoang, nhiều người dân đă “len lén” tập kết rác xung quanh ngôi nhà này. Dù nơi này luôn có người qua lại và nằm sát vách nhiều hộ dân khác; nhưng điều đó không làm ảnh hưởng đến việc kiếm ăn của đàn chuột. Khi lượng thức ăn ở đây hết, đàn chuột bắt đầu đào lỗ tràn vào nhà dân xung quanh, đục tung nền gạch, cắn xé bất ḱ thứ ǵ chúng gặp phải. Ông T.V.T (55 tuổi), bệnh nhân bị chuột cắn vừa đươc phát hiện dương tính với virus Hanta cũng ngụ tại khu vực này.
Bà Yến, sống gần ga Sài G̣n, nói: "Đêm nào trước khi ngủ tôi cũng kiểm tra kỹ lưỡng mọi ngơ ngách trong nhà, che kín mọi khe hở, nhưng đến đêm vẫn thấy chuột ngang nhiên chạy trong nhà. Giờ nhà tôi phải đóng cửa kín cả ngày lẫn đêm cố thủ trước chuột"
Bất kỳ con chuột cống lông nâu nào cũng có thể mang virus Hanta
Tương tự, người dân phường 15, quận Tân B́nh cũng đang đau đầu với chuột. Nhiều nhất là ven các kênh Tân Trụ, Cống Lở và Hy Vọng. Khu vực này tập trung nhiều rác sinh hoạt của các hộ dân, lại không được dọn vệ sinh thường xuyên, nên là nguồn thức ăn lư tưởng cho lũ chuột. Ngoài ra, một số hộ dân c̣n chủ động cung cấp thức ăn cho chuột, với hi vọng chúng ăn no sẽ không vào nhà cắn phá, vô t́nh tạo điều kiện cho chuột phát triển số lượng kinh khủng.
Kênh Tân trụ, đường Nguyễn Phúc Chu, Tân B́nh, một trong những khu vực dịch chuột hoành hành hiện nay.
Rất nhiều hang chuột ven kênh Tân Trụ
Diệt bằng mọi cách
Hiện Trung tâm y tế dự pḥng TP.HCM đang yêu cầu các quận huyện lên kế hoạch diệt chuột, nhất là chuột cống lông nâu. Trung tâm y tế dự pḥng 24 quận huyện cũng tăng cường tuyên truyền cho dân các biện pháp pḥng bệnh từ chuột, bẫy chuột, trực tiếp hỗ trợ dân diệt chuột. Nguồn thuốc diệt chuột do y tế dự pḥng thành phố cung cấp.
Ngoài các biện pháp hỗ trợ từ chính quyền, người dân thành phố cũng dùng đủ mọi cách để diệt chuột, từ các loại bẫy chuột to nhỏ đến keo diệt chuột, thuốc chuột đến dùng gạch, bao nilong chèn mọi khe hở trong nhà.
Bắt đầu ngày mới của chú Sáu, chủ nhà tại hẻm 55 Nguyễn Khoái - quận 4 là xếp bẫy chuột.
Bẫy chuột được huy động từ bẫy lồng cho đến bẫy sập, nhưng vẫn không "ăn thua" với chuột
TS-BS Trần Phủ Mạnh Siêu, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự pḥng TP.HCM, cho biết kế hoạch diệt chuột đă được triển khai từ 2 tuần nay, sau khi có bệnh nhân nhập viện do chuột cắn. Virus Hanta có trong chuột và truyền qua người khi bị chuột cắn hoặc tiếp xúc với nước tiểu chuột. Tuy nhiên, theo BS Siêu, không phải ai bị chuột cắn hay tiếp xúc với chuột cũng nhiễm virus Hanta. Hiện chưa có văcxin pḥng bệnh, cũng chưa có thuốc đặc trị. Với những trường hợp bị chuột cắn hay tiếp xúc với chuột, nếu thấy sốt cao phải lập tức đến bệnh viện và báo bác sĩ để được chẩn đoán điều trị. Ngoài ra, chuột c̣n mang nhiều mầm bệnh khác, như vết cắn của chuột có thể gây nhiễm vi trùng uốn ván cho người. Ngoài ra cũng có lo ngại chuột cắn có thể lây bệnh dại.
Anh Bùi Văn Luận nhà ven kênh Tân Trụ, cho biết chuột ở đây không đếm hết. Chúng thường xuất hiện vào chiều tối chạy thành bầy đàn, mấy con mèo ở đây chỉ biết đứng ngó mà không dám làm ǵ. Trước t́nh h́nh này, cách tránh chuột của anh là dùng gạch, dùng bao nilong che hết mọi kẻ hở trong trong nhà. Người dân quanh khu vực này đang trong chờ vào các cơ quan chức năng có biện pháp hỗ trợ tiêu diệt chuột .
Những đóng rác sinh hoạt nhiều ngày bốc mùi hôi nhưng vẫn không được dọn dẹp vệ sinh tạo điều kiện lư tưởng cho chuột sinh sôi
Khổ sở nhất có lẽ là người dân ở những khu nhà trọ ẩm thấp, dọc bờ kênh v́ quanh năm suốt tháng phải sống chung với chuột. “Ban ngày mà chúng dám kéo cả bầy vào bếp lục tung xoong nồi t́m thức ăn, gặp thứ ǵ cắn thứ đó”, chị Đạo Ngọc Nhiên (ngụ tại phường 9, quận 8), kể . “Lũ chuột tinh ranh lắm, tôi dùng bẫy lồng nhưng chỉ bắt được một lần, sau đó không con nào dính nữa. Đặt keo dính chuột cũng chỉ bắt được mấy con chuột nhắt chứ lũ chuột cống th́ thua. Tôi phải nhờ đến công ty diệt chuột xuống giải cứu”, chị Nhiên nói.
Sinh sản theo cấp số nhân
Chuột có khoảng 500 loài, nhưng sống gần người và gây hại trực tiếp cho người th́ có 5 loại chính: chuột nhà, chuột cống, chuột đồng, chuột nhắt, chuột lợn. Chúng sinh sản theo cấp số nhân, từ một cặp vợ chồng chuột sau một năm sẽ đẻ ra 2.000 con. Đặc biệt, răng chuột sẽ dài ra trong suốt cuộc đời nên chúng cần gặm nhấm để mài bớt độ dài của răng. Để diệt chuột hiệu quả th́ cần phải thực hiện trước mùa sinh sản của chúng vào khoảng tháng 11,12 âm lịch hoặc trước mùa mưa (đối với miền Nam), trước mùa cày ải để cấy lúa
Cuộc chiến với chuột
Theo BS Siêu: Do điều kiện đô thị đông dân cư, lượng rác thải lớn,thức ăn thừa của người dân bỏ ra nhiều, đặc biệt tại các hộ kinh doanh thức ăn, nhà hàng. Mặt khác, TP.HCM là nơi có nhiều kênh rạch, điều kiện thuận lợi khiến chuột sinh sôi nảy nở. Việc chuột ḅ lên mặt đường, cống không c̣n mới. Bên cạnh đó, các phương pháp diệt chuột hiện nay đều dần giảm hiệu quả do chuột đă quen với các loại bẫy, quen với mùi hóa chất diệt chuột thông thường. Từ trước đến nay chúng tôi từng khuyến cáo người dân dùng mọi cách, từ đặt bẫy đến dùng thuốc; nhưng lượng chuột bị tiêu diệt không đáng là bao.
Một việc nghiêm trọng nữa, theo khảo sát của chúng tôi, xác chuột sau khi bị tiêu diệt được người dân vứt khắp nơi, gây ảnh hưởng môi trường nghiêm trọng.
Xác một con chuột cống sau khi thuốc chết được vứt chung rác sinh hoạt
C̣n keo dính chuột sau khi dùng xong được vứt cả miến keo dán cùng chuột chết xuống kênh.
Thạc sỹ BS Nguyễn Văn Tùng, Giám đốc Trung tâm y tế dự pḥng quận 10, cho biết những nơi tập trung nhiều chuột là chợ, các quán ăn, nhà ga... nơi tập trung nhiều thức ăn thừa. Phường 14, quận 10 cũng là một trong những nơi có nhiều chuột nhất địa bàn quận. Ông khuyến cáo các hộ dân nên dọn dẹp sạch sẽ rác xung quanh nhà, không vứt thức ăn thừa xuống sàn, che đậy kín các lổ thông với cống để tránh chuột từ cống vào nhà. Khi thấy dấu hiệu có chuột phải đặt bẫy, c̣n nếu chuột xuất hiện quá nhiều nên báo với chính quyền để phối hợp cùng y tế dự pḥng diệt chuột.
Hiện tại, loại thuốc được Trung tâm y tế dự pḥng TP.HCM chính thức dùng diệt chuột trong toàn thành phố là loại hóa chất có tên “Stom”. Xác chuột sẽ được thu gom và xử lư bằng vôi bột hay hóa chất để khử khuẩn. Tuy nhiên, việc diệt hết chuột ở TP.HCM là điều khó có thể.
Trước vấn nạn này, những dịch vụ diệt chuột cũng mọc lên khá nhiều ở TP.HCM. Theo nhân viên Công ty TNHH Dịch vụ Vệ sinh Việt Nam, có khá nhiều phương pháp diệt chuột. Nhưng để diệt chuột hữu hiệu th́ phải khảo sát đường đi của chuột thông qua phân của chúng, rồi mới đặt men vi sinh. Khi chúng ăn phải men vi sinh và về hang, những con khác sẽ bị lây bệnh và chết. Giá cả của dịch vụ này phụ thuộc vào diện tích nhà, lượng chuột, địa phận hoạt động của chúng, giá nhân công khảo sát…
Làm ǵ khi bị chuột cắn?
Khi bị chuột cắn, ngoài việc chăm sóc vết thương, nên đến cơ sở y tế tiêm ngừa uốn ván. Trường hợp hiếm, bác sĩ có thể chỉ định chích ngừa dại nếu nhận thấy nguy cơ. Hiện nay chích ngừa chuột cắn chỉ pḥng được bệnh uốn ván, bệnh dại, c̣n bệnh do virus Hanta th́ Việt Nam chưa có thuốc chủng ngừa. Tại TP.HCM, người dân có thể đến Trung tâm Y tế Dự pḥng TP.HCM, Viện Pastuer, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới để được khám, tư vấn, chích ngừa.
Thế Yên-Tây Đô (Khampha.vn)