Thông tin về bác sĩ, cựu binh Mỹ Sam Axelrad sau 46 năm lưu giữ phần xương cánh tay đă phẫu thuật của người lính Việt, nay muốn trả lại làm rung động trái tim của những người yêu chuộng hoà b́nh.
T́m người trong ảnh cho cựu binh Mỹ
Bác sĩ Sam Axelrad, cựu binh Mỹ từng phục vụ ở chiến trường Trung Trung bộ những năm 1966-1967 kể rằng vào ngày 27/10/1966 tại một quân y viện ở An Túc - B́nh Định (nay là An Khê, Gia Lai) ông đă phẫu thuật, cắt cánh tay cho một người lính bên kia chuyến tuyến.
Năm 1967 ông giải ngũ, về Mỹ, mang theo hàng trăm kỷ vật chiến tranh, trong đó có xương cánh tay, cùng h́nh ảnh cuộc phẫu thuật cho người lính Bắc Việt ngày nào.
Nay bác sĩ Sam Axelrad đă 74 tuổi, muốn t́m và trả lại một phần thân thể cho người lính bên kia chiến tuyến năm xưa.
Bác sĩ Sam Axelrad đau đáu những ngày cuối đời ở Houston, Texas, Mỹ: “Tôi cũng không c̣n sống được bao lâu nữa. Tôi không muốn giao kỷ vật này cho các con cháu. Nó cần được trả lại cho chủ của nó hoặc gia đ́nh anh ấy”.
Bác sĩ Sam Axelrad và ông Nguyễn Quang Hùng lúc ở bệnh xá An Túc năm 1966 (ảnh tư liệu).
Những giấy tờ mà ông c̣n giữ lại cho thấy tên của người lính ấy là Nguyễn Quang Hùng, quê ở Hà Nội. Ông nói với người thân rằng muốn biết Nguyễn Quang Hùng đă được an toàn và việc t́m lại người lính ấy sẽ giúp ông sống thanh thản trong những năm tháng cuối đời.
Sau khi thông tin này được chuyển tải trên các phương tiện truyền thông, chị Đông, ở An Khê, Gia Lai gần bệnh viện An Túc nói, có biết ông Nguyễn Quang Hùng, người lính Việt Cộng được Mỹ phẫu thuật cắt cánh tay 46 năm trước.
Ngày đó chị là cô bé 8 tuổi, gia đ́nh ở gần bệnh xá An Túc. Năm 1966 khi lính Mỹ đưa một người lính miền Bắc về đây điều trị vết thương, đám trẻ con như chị rủ nhau đi xem nên chị nhớ rơ. Sau ngày giải phóng, ông Hùng đă lập gia đ́nh ở Song An, An Khê. Chị biết nhà ông nhưng chưa lần nào đến.
Trưa 14/11, chị Đông tại căn nhà nhỏ ở tổ 4 phường Ngô Mây, An Khê, nằm bên Quốc lộ 19 đoạn từ thị xă An Khê về B́nh Định, khi chủ nhà bước ra th́ mọi người nhận ra đúng nhân vật chính. Người đàn ông gầy c̣m kia sau ngót nghét nửa thế kỷ vẫn c̣n những nét rất giống với tấm ảnh ông chụp khi xưa cùng vị bác sĩ người Mỹ.
T́nh người trong cuộc chiến
Ông Hùng nhớ lại buổi tối hôm đó, khi Tiểu đội Trinh sát của ông rơi vào ổ phục kích của quân Mỹ: Hôm ấy ông được lệnh lợi dụng thời tiết mưa gió, đột nhập ḍ xét tin tức quân Mỹ đóng ở Cát Sơn, Phù Cát.
Đơn vị ông định vượt qua một con suối, th́ bất ngờ rơi vào ổ phục kích. Ngay loạt đạn đầu, ông bị thương cánh tay phải. Đồng đội liền đánh lạc hướng địch để ông và một chiến sĩ khác lần theo ḍng nước trốn thoát.
Đêm đó các ông t́m đến nhà dân vốn là cơ sở cách mạng ở Cát Sơn, song nhà cửa đă bị đốt sạch, dân đă rút hết lên rừng bởi khu vực này đang bị Mỹ càn quét. Vài cơ sở của ta giúp ông một ít lương thực, một túi thuốc men, chứ không thể chở che ông trước sự bao vây, bố ráp của kẻ thù.
Các ông t́m đến một kho lúa bỏ hoang ven suối ẩn náu. Vết thương trên tay ông bị vỡ xương, nhiễm trùng, dần dần từng mảng thịt bong ra hôi thối. Ông bắt đầu mệt lả và sốt cao, cháo không ăn được.
Ông Nguyễn Quang Hùng (phải) hiện nay.
Trưa 26/10/1966 ông nghe có tiếng súng nổ lớn dần, ông nói với người đồng đội: “Mỹ lại càn rồi”. Sức khỏe không cho phép ông lê đi nửa bước. Người đồng đội để lại túi thuốc cho ông rồi nhanh chóng ẩn náu, tránh cuộc truy càn.
Lính Mỹ phát hiện ra ông, ngay lập tức cho trực thăng hạ xuống bốc lên đưa ra một cánh đồng trống rồi đưa về Ḥn Một, Phù Cát, B́nh Định. Sáng hôm sau, chúng đưa ông về Ḥn Cong (nay là An Khê, Gia Lai) phẫu thuật cắt bỏ cánh tay đă bị thối rữa.
Do chỗ thịt thối bị nhiễm trùng sâu không lên da non, một tháng sau ông lại được đưa lên phẫu thuật, cắt sâu thêm 10 cm nữa. Lúc này vết thương mới chịu lành.
Rơi vào tay địch, ông nghĩ, họ muốn giết th́ giết, muốn bắn th́ bắn không c̣n cách nào khác. Ông không biết tiếng Mỹ, c̣n người Mỹ cũng chẳng biết tiếng Việt. Một người Việt phiên dịch đă giúp ông khai rằng ḿnh là y tá đi phục vụ cho Trung đoàn 18 và bị thương. Họ tên phải khai thật, cứ nói đại là ở Hà Nội, bởi giọng Bắc không lẫn với người Nam được.
Ông Hùng cho biết: Do bên cạnh ông có túi thuốc, không có súng đạn ǵ, lại nằm điều trị vết thương quá lâu, dần dần họ cũng “lơ” không để tâm đến tù binh tàn phế này nữa.
Những lúc ông nằm điều trị bị c̣ng một chân vào giường, nhiều lính Mỹ c̣n mang bánh ḿ đến cho ông ăn. Lành vết thương, không biết đi đâu về đâu, ông quanh quẩn trong bệnh xá An Túc.
Một số y tá, y sĩ người Việt ở đây có cảm t́nh với ông. Thấy ông nhanh nhẹn, họ nhờ ông phụ việc phát thuốc, tiêm thuốc cho người dân. Ở đây chừng được 3 tháng bỗng một ngày trực thăng đưa ông xuống B́nh Định, gửi ông đến nhà bác sĩ Minh phụ việc.
Ông làm việc chỉ được nuôi cơm, một thời gian thấy chán nản nên đón xe đ̣ quay lại An Khê, xin phụ việc tư cho ông Hồ Xuân Quán, là y tá của bệnh viện An Túc.
Trong những ngày thoát chết ở An Túc, ông Nguyễn Quang Hùng cho rằng ḿnh đă t́m cách liên lạc với tổ chức nhưng không được, ông Hùng kể rằng, ông đă nhờ ông Ba Khải - một cơ sở cách mạng - móc nối với Trung đội ông Châu, đơn vị Việt Cộng nổi tiếng ở khu vực An Khê lúc đó.
Ông Ba Khải cho biết tổ chức đă đồng ư đón ông lên, đến hẹn ông Khải và ông Hùng vào rừng chờ măi nhưng chắc do trục trặc ǵ không thấy người trên núi đến đón. Sau lần đó, ông đă ở hẳn An Khê, lấy cô con gái của ông Hồ Xuân Quán, lập nghiệp trên vùng đất mới này.
Cuộc sống trên vùng đất mới
Ông Nguyễn Quang Hùng kể rằng, ông sinh năm 1939, song giấy tờ cha mẹ khai ông sinh năm 1940, quê ở Giao Thạnh, Giao Thuỷ, Nam Định. Năm 1964 ông nhập ngũ, sau đó được biên chế về Trung đoàn 18, Sư 325. Năm 1965, hành quân đúng 3 tháng 10 ngày đi bộ từ làng Ho, Thanh Hoá, đơn vị ông vào chiến trường Tây Nguyên đóng ở Ka Nak (Kbang, Gia Lai).
Lúc đầu ông thuộc đại đội vận tải, chuyên tải thương của Trung đoàn 18, rồi được đi học lớp hạ sĩ quan, chuyển qua làm Tiểu đội trưởng Tiểu đội trinh sát.
Sau khi bị thương, không trở về lại đơn vị cũ được, ông sinh sống và lập gia đ́nh với con gái của người y tá mà ông phụ việc ở An Khê, từ năm 1975.
Đất nước thống nhất, ông làm chủ nhiệm hợp tác xă nông nghiệp xă Song An, An Khê rồi làm thư kư Hội đồng nhân dân xă.
Bắc - Nam cách trở tàu xe, con cái lại khá đông, việc mưu sinh vô cùng vất vả, thủ tục làm chính sách thương binh lại hết sức nhiêu khê nên đến nay, dù mất một cánh tay lúc làm nhiệm vụ, ông vẫn chưa được hưởng chế độ thương binh.
Ông Hùng cho hay, đă nhiều lần đi t́m đồng đội cũ, t́m đơn vị xưa để xác nhận thủ tục nhưng giấy tờ dích dắc chưa được.
Theo quy định, thủ tục xác nhận là thương binh phải có một trong các loại giấy tờ như: Phải có người xác nhận giao nhiệm vụ khi đi chiến đấu, có người chứng kiến lúc bị thương; có lư lịch quân nhân; khi bị thương nhập viện phải có giấy nhập viện, hoặc giấy chứng thương.
Với ông tất cả giấy tờ này đều không có. Mỗi lần từ Gia Lai về Nam Định làm các thủ tục giấy tờ là một lần tốn kém tiền tàu xe đi lại trong khi ông có đến 7 người con, lại phải chăm lo 4 đứa học đại học.
Vừa qua ông được xác nhận có tham gia quân đội, hưởng trợ cấp hơn 5 triệu đồng theo chế độ 290. Sự đăi ngộ với ông, mới chỉ có thế.
Hỏi ông nếu gặp lại bác sĩ Sam Axelrad, được nhận lại phần xương cánh tay tâm trạng ông thế nào, người cựu binh tươi cười: "Tôi giờ đă gần đất xa trời, có xương cánh tay ấy mai này chết, con cái chôn theo thành người đầy đủ chân tay. Dù sao tôi cũng cảm ơn ông ấy, nếu không được phẫu thuật kịp thời có lẽ tôi đă bị nhiễm trùng mà chết. Chiến tranh thật kỳ lạ, đôi khi kẻ bên kia chiến tuyến lại trở thành ân nhân!".
Theo Tiền Phong