Lần sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2009 của Bộ luật H́nh sự (BLHS) năm 1999 có hiệu lực từ ngày 1/1/2010 (tạm gọi là BLHS sửa đổi), được đánh giá là rất nhiều điểm tiến bộ. Theo đó, đă bỏ h́nh phạt tử h́nh với 8 tội; không xử lư h́nh sự người sử dụng trái phép chất ma túy; nghiêm khắc hơn với tội phạm về đất đai... Sau đây là nội dung trả lời của chuyên gia pháp lư cho một số nội dung mà bạn đọc quan tâm.
 |
| H́nh minh họa |
- Xin cho biết 8 tội danh được BLHS sửa đổi băi bỏ án tử h́nh với người nhận hối lộ. Các điều khoản có lợi trong BLHS sửa đổi đối với các tội danh băi bỏ án tử h́nh được áp dụng ra sao?
- Theo BLHS sửa đổi, chỉ bỏ án tử h́nh với 8 tội danh gồm: hiếp dâm; buôn lậu; lừa đảo; làm, tàng trữ, lưu hành, vận chuyển tiền giả, ngân phiếu giả, công trái giả; tổ chức sử dụng trái phép ma túy; chiếm đoạt tàu bay, tàu thủy; đưa hối lộ; hủy hoại vũ khí quân dụng... Tuy nhiên, Quốc hội vẫn giữ án tử cho tội nhận hối lộ. Việc này phù hợp với quyết tâm chống tham nhũng của Nhà nước.
Đặc biệt, kể từ đầu tháng 7/2009 - ngay sau khi Chủ tịch nước công bố luật (không phải chờ đến thời hạn 1/1/2010), mức án cao nhất của 8 loại tội trên chỉ đến chung thân, các cơ quan tố tụng không áp dụng h́nh phạt tử h́nh với họ nữa. Trường hợp Ṭa đă tuyên án tử h́nh với 8 loại tội này mà chưa thi hành, Chánh án TANDTC sẽ chuyển h́nh phạt tử h́nh xuống chung thân cho họ. Nói cách khác, bị án nào thuộc diện nêu trên mà chưa bị thi hành án th́ thoát chết. Đây là nguyên tắc áp dụng có lợi cho người phạm tội.
- BLHS sửa đổi không xem người sử dụng trái phép chất ma túy là tội phạm nữa. Các cơ quan tố tụng xử lư những người đă lỡ sử dụng ma túy bị khởi tố, truy tố, xét xử, thi hành án như thế nào?
- Trước đây, chúng ta xử lư h́nh sự người sử dụng trái phép chất ma túy, tuy không nhiều nhưng là cách nh́n chưa chuẩn. V́ thế, trong lần sửa đổi này, chúng ta xem họ là nạn nhân chứ không phải tội phạm nên không xử lư h́nh sự nữa. Đây là cách nh́n nhân đạo của BLHS sửa đổi.
Với tinh thần của Nghị quyết 33của Quốc hội về thi hành BLHS sửa đổi, kể từ sau ngày 29/6, các cơ quan tố tụng sẽ không xử lư h́nh sự người sử dụng trái phép chất ma túy (có thể áp dụng biện pháp khác như đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục...).
Trường hợp vụ án đang được điều tra, truy tố, xét xử th́ phải đ́nh chỉ. Trường hợp người bị kết án đang chấp hành h́nh phạt hoặc đang tạm đ́nh chỉ thi hành án th́ họ được miễn chấp hành h́nh phạt c̣n lại, nếu chưa chấp hành h́nh phạt sẽ được miễn chấp hành. Nếu ai đó bị cơ quan tố tụng bắt chỉ v́ hành vi sử dụng trái phép chất ma túy th́ họ được trả tự do, xóa án tích. Và cần khẳng định là những trường hợp được trả tự do nói trên là do chuyển biến của t́nh h́nh chứ không phải họ bị oan.
- BLHS sửa đổi cũng nâng mức định lượng tiền một số tội liên quan đến tài sản. Nếu ai đó có hành vi phạm tội mà định lượng này chưa đủ theo BLHS sửa đổi th́ giải quyết như thế nào?
- Trong BLHS sửa đổi có đến 15 loại tội liên quan đến định lượng tiền đă được sửa đổi theo hướng nâng lên nhiều lần. Ví dụ: Với các tội trộm cắp tài sản, công nhiên chiếm đoạt tài sản; hủy hoại tài sản; lừa đảo, tham ô, lạm dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản; đưa, nhận, môi giới hối lộ..., trước đây chỉ chiếm đoạt tài sản 500 ngàn đồng là có thể bị xử lư h́nh sự, nay BLHS sửa đổi yêu cầu phải là 2 triệu đồng trở lên.
Cần lưu ư là bên cạnh yếu tố định lượng 2 triệu đồng c̣n có các yếu tố định tội khác như gây hậu quả nghiêm trọng, đă bị xử phạt hành chính, đă bị kết án về hành vi chiếm đoạt chưa được xóa án tích mà c̣n vi phạm. Nếu có một trong các yếu tố đó th́ dù có chiếm đoạt dưới 2 triệu đồng vẫn bị xử lư h́nh sự.
Ngoài ra, BLHS sửa đổi c̣n điều chỉnh mức định lượng với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Trước đây chỉ cần chiếm đoạt 1 triệu đồng là có thể bị xử lư h́nh sự th́ nay quy định thành 4 triệu đồng. Tội chiếm giữ trái phép tài sản, BLHS sửa đổi nâng mức vi phạm để truy cứu từ 5 triệu đồng lên 10 triệu đồng. Tội trốn thuế nâng mức tiền trốn thuế từ 50 triệu đồng lên 100 triệu đồng mới xử lư h́nh sự.
Một bổ sung quan trọng trong tội đánh bạc là BLHS sửa đổi đă chỉ rơ số tiền đánh bạc cụ thể là phải từ 2 triệu đồng trở lên mới có thể bị xử lư h́nh sự, trong khi trước đây chỉ nêu chung chung là “có giá trị lớn”. Với tội tổ chức đánh bạc, gá bạc, BLHS sửa đổi nêu rơ phải là tổ chức đánh bạc, gá bạc trái phép mới bị xử lư h́nh sự.
Đây là bổ sung quan trọng, chấm dứt việc tranh căi tại sao không xử lư h́nh sự các tổ chức đánh bạc, gá bạc hợp pháp (nhiều tṛ chơi như đua ngựa, đua chó, dự đoán có thưởng... thực chất là đang tổ chức đánh bạc, gá bạc).
- Liên quan đến tội phạm về đất đai, BLHS sửa đổi được cho là có chế tài xử lư nghiêm khắc hơn. Xin cho biết cụ thể về nội dung này?
- BLHS năm 1999 quy định: Người nào lợi dụng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn giao đất, thu hồi, cho thuê, cho phép chuyển quyền sử dụng, mục đích sử dụng đất trái pháp luật, đă bị xử lư kỷ luật về hành vi này mà c̣n vi phạm sẽ bị xử lư h́nh sự (Điều 174). Chính yếu tố “đă bị xử lư kỷ luật” nên nhiều trường hợp không thể xử lư h́nh sự cán bộ có hành vi vi phạm.
Theo BLHS sửa đổi, chỉ cần có một trong các trường hợp: Gây hậu quả nghiêm trọng; đất có diện tích lớn hoặc giá trị lớn; đă bị xử lư kỷ luật về hành vi này mà c̣n vi phạm là có thể bị xử lư h́nh sự. Bên cạnh đó, nếu mức án cao nhất của tội này trong BLHS năm 1999 chỉ 7 năm tù th́ BLHS sửa đổi nâng lên đến 12 năm tù. BLHS sửa đổi cũng nâng h́nh phạt bổ sung cho loại tội này lên 100 triệu đồng (BLHS năm 1999 chỉ 50 triệu đồng).
PLCĐ
Giữ án tử với tội nhận hối lộ để chống tham nhũng
