Nước Mỹ đă bắt đầu bước vào cuộc đua nước rút cho kỳ bầu cử Tổng thống. Các bên đều đă chính thức công bố ứng viên Tổng thống và Phó Tổng thống. Và nước Nga vẫn phủ bóng trong cuộc đua này.
Thực vậy, nước Nga hiện diện rơ ràng hơn nhiều so với những ǵ mà nhiều người nghĩ. Dù không chủ định nhưng việc tái thiết quan hệ với Nga vẫn là một trong những thành công dễ nhận thấy nhất trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Barack Obama.
Không phải v́ ông Obama có quan tâm ǵ đặc biệt tới Moscow, mà bởi v́ ông cần sự trợ giúp của Nga để thực thi một số ưu tiên trong nhiệm kỳ của ḿnh - như thúc đẩy việc không phổ biến vũ khí hạt nhân, đối phó với t́nh h́nh ở Afghanistan, và cố gắng ngăn các rắc rối từ chương tŕnh hạt nhân của Iran.
Kể từ khi vai tṛ của nước Nga trở nên không thể bỏ qua, ông Obama đă xúc tiến 'tái thiết' với Moscow. Và trong chừng mực nào đó, ông Obama tương đối thành công, ít nhất là so với một số lĩnh vực ưu tiên trong nghị tŕnh quốc tế của ông. Đó cũng có thể là lư do v́ sao phe Cộng ḥa lại xoáy vào đó để tấn công chính sách đối ngoại của ông Obama. Và đó cũng có thể là nguyên nhân tại sao ứng viên Mitt Romney lại tuyên bố thẳng thừng rằng Nga chính là kẻ thù số một của Mỹ về mặt địa chính trị.
Mâu thuẫn trong tuyên bố cứng rắn của ông Romney chính ở điểm trên thực tế nó không có bất kỳ cơ sở nào thuyết phục. Trong mọi trường hợp, hầu như không thể đoán định được chiều hướng giả thuyết chính quyền Romney sẽ chọn để ứng xử với Nga. Cả ứng viên Tổng thống Romney và Phó tướng Paul Ryan đều không có kinh nghiệm về quan hệ quốc tế.
Khi Thượng Nghị sĩ John McCain - ứng viên Tổng thống năm 2008 - đưa ra những lời b́nh luận rất tiêu cực về phía Nga, không ai nghi ngờ rằng những lời lẽ đó sẽ thành hiện thực một khi ông McCain trở thành Tổng thống. Điều này là v́ quan điểm mạnh mẽ của ông McCain ăn sâu bám rễ trong tiểu sử và thời gian dài ông làm chính trị. Nhưng trường hợp của ông Romney lại khác. Quan điểm của ông không hề liên quan, và ông chỉ đơn thuần là nói lại câu nói rập khuôn lỗi mốt để định h́nh nên lập trường của riêng ḿnh về vấn đề đối ngoại và về nước Nga. Chỉ đến khi thắng cử, có lẽ ông Romney mới bắt đầu suy tính kỹ việc cần làm.
Moscow không hề bỏ qua những ǵ mà ông Romney nói, và Tổng thống Vadlimir Putin đă ám chỉ trong bài phỏng vấn mới đây rằng thái độ thù địch này của phe Cộng ḥa có thể ảnh hưởng tới quan hệ hai nước trong tương lai. Cùng lúc, ông Putin nhấn mạnh rằng điện Kremlin đă sẵn sàng làm việc với bất kỳ vị Tổng thống nào sẽ đắc cử sắp tới của Mỹ để giải quyết các vấn đề trong mối quan tâm chung.
Thứ trưởng Ngoại giao Sergey Ryabkov đặc trách quan hệ Nga - Mỹ nhấn mạnh rằng Moscow không cần đánh giá quá cao các tuyên bố của Mỹ trong các chiến dịch tranh cử. Phe ông Romney có thể sẽ đạt được các diễn biến hữu h́nh chỉ sau khi ông thắng cử - c̣n lúc này chưa có ǵ rơ ràng cả.
Trong khi đó, những ư đồ của ông Obama lại dễ nh́n nhận hơn. Về cơ bản, ông Obama muốn tiếp tục các đường hướng như đă vạch nên trong chính sách tái thiết. Điều này nghe có vẻ tích cực, và ông Putin cũng như người tiền nhiệm Medvedve đă nhắc đến những trải nghiệm tốt với ông Obama. Tuy nhiên, vấn đề này lại có thể gây cho quan hệ giữa hai nước trở nên phức tạp hơn trong nhiệm kỳ tới.
Ông Obama hy vọng củng cố và tăng cường chính sách tái thiết với Nga, và thậm chí c̣n ngụ ư với ông Medvedev rằng ông có thể sẽ linh hoạt hơn trong nhiệm kỳ tiếp, nếu tái đắc cử. Nhưng đồng thời, điều này cũng gây ra rắc rối. Nghị tŕnh tái thiết duy tŕ trong năm 2009-2010 đă trở nên quá tải.
Nga không c̣n hứng thú với việc tiếp tục cắt giảm vũ khí hạt nhân, bởi v́ theo quan điểm của Moscow, kho vũ khí hiện nay của họ đă được cho là đủ dùng để đảm bảo an ninh quốc gia.
Nga cũng sẽ không ủng hộ các lệnh trừng phạt mới nhằm vào Iran v́ nhiều lư do khác nhau, bao gồm cả những ǵ Nga từng trải qua với Libya và Syria. Thậm chí ngay cả trường hợp Afghanistan cũng có thể trở thành một nguy cơ phát sinh rắc rối dù cho Nga và Mỹ đă từng hợp tác với nhau về vấn đề này. Tất cả là v́ Washington đă lên một kế hoạch nhằm duy tŕ sự hiện diện quân sự tại Trung Á, và điều này có thể là mối lo ngại rất lớn của Nga và Trung Quốc. Lúc này, việc duy tŕ tái thiết đơn giản là không thể có.
Tư duy thực dụng của ông Obama rơ ràng tạo ra nhiều lợi thế cho các mối quan hệ, nhưng ít nhất vẫn có một bất lợi. Là một người thực sự thực dụng, ông Obam không có tầm nh́n lâu dài cho quan hệ với Nga - về cơ bản, ông chỉ coi đó là một phương tiện và đặt trong bối cảnh hiện tại. Một nghị tŕnh không dành cho tương lai, mà nó phản ánh nhu cầu hiện tại của Nhà Trắng và không cần để tâm tới việc điều ǵ sẽ xảy ra sau này - có thể là trong nhiều năm, hoặc nhiều thập kỷ tới.
Ví dụ điển h́nh nhất chính là việc Nga hoàn toàn vắng bóng trong mọi suy tính của Mỹ tại châu Á. Chính quyền Tổng thống Obama công bố một chiến lược hướng Á, nhưng trong đó không hề đả động ǵ tới Nga. Trong khi đó bất kỳ cuộc tranh căi nào về an ninh châu Âu - Đại Tây Dương mà Nga và Mỹ vẫn c̣n can dự đều không c̣n mang ư nghĩa nào nữa khi mà vùng chiến lược đă chuyển sang châu Á - Thái B́nh Dương.
Do đó, Nga và Mỹ vẫn cần t́m kiếm một nghị tŕnh song phương mới, nhưng có thể sẽ không phải là trong nhiệm kỳ của ông Obama. Chính quyền của ông Obama đơn giản là không nh́n thấu hết nước Nga qua lăng kính của ḿnh. Nếu việc tái thiết lần hai gặp thất bại, điều đó sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho quan hệ Nga - Mỹ, dù cho ư đồ của đôi bên với nhau đều tích cực.
Lê Thu (theo RT)
Nga đứng đâu trong cuộc bầu cử tại Mỹ?
