Gia Minh – RFA
-
Cả truyền thông Nhà Nước cũng như nhiều trang mạng xă hội Việt Nam trong tuần qua đều đưa tin và b́nh luận về vụ giết voọc dă man để mua vui bởi vài thanh niên trẻ là bộ đội nghĩa vụ ở Tây Nguyên.
Chú voọc sắp bị giết dă man để mua vui.
Trong chuyên mục Khoa học – Môi trường cách đây một kỳ, chúng tôi tŕnh bày về t́nh trạng báo động về nạn săn bắt các loài khỉ rừng đưa về làm vật nuôi hay làm thức ăn ở Việt Nam, dù rằng Việt Nam đă có luật cấm săn bắn, vận chuyển động vật hoang dă. Song song đó cơ quan chức năng cũng như nhiều tổ chức quốc tế cũng tham gia tuyên truyền cho người dân về vấn đề đó.
Vậy sao một vụ việc như vừa nêu lại vẫn diễn ra, và người tham gia trong cuộc không thấy sai, tự khoe h́nh ảnh giết voọc trên mạng và rồi c̣n phản bác lại những b́nh luận chỉ trích hành động bị cho là dă man đó.
Đây là đề tài của chuyên mục kỳ này, mời quí vị theo dơi.
Thủ phạm
Thủ phạm tung h́nh giết voọc lên mạng được phó giám đốc công an tỉnh Quảng Nam, đại tá Phan Ngọc Ngự vào ngày 19 tháng 7 vừa qua xác định là Nguyễn Văn Quang, người thị trấn Hà Lam, huyện Thăng B́nh, tỉnh Quảng Nam.
Và theo tấm h́nh có người mặc quân phục đứng trước một chiếc xe quân đội mang biển số AC-4990, nên có nhận định: vào thời điểm giết voọc những người tham gia là binh sĩ thuộc quân đoàn 3, binh đoàn Tây Nguyên.
Loài mà tôi thấy trong báo là loài chà vá chân xám ở miền Trung, nhiều nhất là ở Quảng Nam và Kom Tum. Đó là một trong ba loài có số lượng ít nhất. GS Vơ Quư
Việc truy t́m thủ phạm giết voọc không mấy khó khăn v́ chính bản thân đưa h́nh ảnh lên trang facebook cá nhân. Dù thông tin từ cơ quan chức năng không nói rơ, thanh niên Nguyễn Văn Quang tŕnh độ học vấn đến lớp mấy, nhưng việc được gọi nhập ngũ và biết sử dụng vi tính lập trang facebook chứng tỏ thanh niên Nguyễn Văn Quang không phải là người hoàn toàn mù chữ, sống tại một vùng xa xôi, hẻo lánh chưa bao giờ được nghe hay đọc các thông tin không được săn bắt động vật hoang dă như con voọc đang mang thai mà Nguyễn Văn Quang và các bạn hành hạ trước khi giết thịt vừa qua.
Trong khi đó, công tác tuyên truyền về vấn đề bảo vệ môi trường, bảo tồn các loài động vật hoang dă sắp tuyệt chủng được các cơ quan chức năng cho là một trong những biện pháp được tiến hành lâu nay nhằm giúp chặn đứng t́nh h́nh đáng báo động đó.
Thực tế công tác tuyên truyền về bảo vệ động vật hoang dă được một bạn trẻ ở Hà Nội cho biết:
“Thực ra việc này khi em c̣n ngồi trên ghế nhà trường th́ các thầy cô nói nhiều về việc bảo vệ rừng, bảo vệ tài nguyên, bảo vệ động vật hoang dă mà có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam. Nhưng sau khi ra trường, em thấy tuyên truyền đó ít đi. Ngay cả các công cụ tuyên truyền đến người dân như loa phát thanh, hay những h́nh ảnh bảo vệ động vật cũng rất hiếm… Trên các phương tiện thông tin đại chúng, trên các đường phố họ vẽ các bảng quảng cáo chứ không có những tuyên truyền về bảo vệ rừng, bảo vệ tài nguyên hay động vật hoang dă. Trên truyền h́nh th́ đến một ngày nào đó, họ cho chạy vài phút nói về vấn đề đó thôi chứ không nhiều…
Trên thực tế các bậc ‘đại gia’ vẫn săn thú rừng, và các loại động vật quí hiếm vẫn diễn ra và như vậy công tác tuyên truyền không được triệt để cho lắm.
Xử lư th́ cũng vậy, làm một lần cho mọi người thấy có xử lư rồi thôi. Làm cho có đấy ạ!”
Giáo sư Vơ Quư, người hiện công tác tại Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Đại học Quốc gia Hà Nội, cũng có ư kiến về vấn đề giáo dục tuyên truyền tại Việt Nam trong lĩnh vực bảo tồn động vật hoang dă:
Kiểm lâm Vườn quốc gia Núi Chúa trong một lần bắt được những người săn trộm thú rừng. Photo courtesy of Vườn quốc gia Núi Chúa.
“Tôi nghĩ việc làm này chưa đủ, có lúc làm mạnh nhưng cũng có lúc chưa mạnh; nên phải làm mạnh mẽ hơn nữa. Bấy lâu không chỉ loài voọc vá mà nhiều loài quí hiếm khác của Việt Nam cũng suy thoái một cách nhanh chóng.
Hiện nay ở Việt Nam có nhiều tổ chức phi chính phủ cố gắng làm công việc này, thứ nữa là cố gắng đưa vào các trường học cả nước vấn đề bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ động vật hoang dă. Nhưng vấn đề quan trọng nhất là ở những vùng có các loài động vật đó, nhất là những khu bảo tồn thiên nhiên, phải đẩy mạnh hơn nữa việc giáo dục nhân dân ở trong vùng đó. Và lúc nào đó làm cho người dân ở những vùng đó trở thành người bảo vệ th́ công việc sẽ tốt đẹp hơn nhiều. Chứ không chỉ là những cảnh sát, kiểm lâm làm việc đó thôi.Vấn đề nghèo đói là một khó khăn trong công việc này.Chính phủ phải làm công tác xóa đói giảm nghèo, làm cho người dân trong vùng giảm khai thác tài nguyên thiên nhiên không hợp lư.”
Loài sắp tuyệt chủng
Chi Cục Kiểm Lâm tỉnh Quảng Nam đưa ra nhận định: qua h́nh ảnh được trưng trên mạng th́ có thể xác định nạn nhân bị giết là loài voọc chà vá chân xám thuộc nhóm 1B theo Nghị định 32/2006/NĐ-CP của chính phủ về việc quản lư thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quư hiếm.
Trên thực tế các bậc ‘đại gia’ vẫn săn thú rừng, và các loại động vật quí hiếm vẫn diễn ra và như vậy công tác tuyên truyền không được triệt để cho lắm. Bạn trẻ ở Hà Nội
Giáo sư Vơ Quư tŕnh bày về loài động vật mà chính ông khẳng định là đặc hữu ở Việt Nam mà thôi:
“Con đó là đặc biệt của Việt Nam, loài đặc hữu của Việt Nam.
Con chà vá đó ở Việt Nam có ba loài khác nhau, theo màu sắc chân của nó. Loài mà tôi thấy trong báo là loài chà vá chân xám ở miền Trung, nhiều nhất là ở Quảng Nam và Kom Tum. Đó là một trong ba loài có số lượng ít nhất. Trong sách đỏ Việt Nam đó là loài hết sức nguy cấp, dễ bị tiêu diệt v́ số lượng ít và vùng phân bố hẹp. Chúng là loài nằm trong danh sách của chính phủ được bảo vệ nghiệm nhặt.
Theo nguyên tắc loài ngày cấm săn bắn, buôn bán loại này. Nhưng h́nh thức phạt bao nhiêu tiền, ở tù bao nhiên năm vẫn chưa được qui định; nên theo tôi phải nghiêm túc hơn nữa.”
Phản ứng từ cộng đồng
Trong khi c̣n trong quá tŕnh nghi vấn, blogger Mai Thanh Hải đặt tựa cho bài viết hôm ngày 17 tháng 7 ở thể nghi vấn ‘Họ không thể là bộ đội?’. Bài viết này có một số b́nh luận lên án hành động dă man giết voọc của bộ đội Nguyễn Văn Quang, và một b́nh luận của người kư tên biên thùy ghi rơ:
Nam thanh niên cho Voọc hút thuốc trước khi giết. Nguồn FB.
“Cũng là một người lính đang công tác trên địa bàn biên giới này, ḿnh biết nói ǵ đây? Một sự thật trớ trêu trước mắt chẳng cho lấy một cơ may để căn ke bao biện? Tất cả đó là sự thật, cái sự thật từng diễn ra đă nhiều và c̣n ghê gớm hơn thế nữa…
Cạnh cái sự thật đau đớn nêu trên là một sự thật lớn lao mà mấy ai nói đến?… Sự vô trách nhiệm của những người cán bộ, sĩ quan (kể cả những sĩ quan chỉ huy và cán bộ chính trị tư tưởng). Tất cả hầu như không thể nào vượt qua nổi căn bệnh thành tích và dấu dốt đă ngầm thẩm thấu vào trong quân ngũ bấy lâu.”
Bản thân giáo sư Vơ Quư nói về vai tṛ của giới khoa học và mức độ tiếng nói của họ được cơ quan chức năng nghe ngóng:
“Tất nhiên các nhà khoa học luôn luôn nói về việc đó; tuy nhiên tiếng nói của các nhà khoa học không thể một lúc nói cho tất cả mọi người được.”
Có thể nói hầu hết những lời b́nh dưới các bài viết trên blog hay trên báo chí trong nước về vụ giết voọc chân xám ngũ sắc được chính tác giả tung lên facebook đều lên án hành động bị cho là vô nhân tính đó.
Mạng VnExpress đăng b́nh luận của độc giả tên Long dưới bài ‘Tṛ giết khỉ tàn bạo của nam thanh niên’ bày tỏ lo lắng: “Một bộ phận người dân Việt Nam có tư duy ‘sống hôm nay, không cần biết ngày mai và gây nhiều hậu quả xấu cho đất nước; làm tuyệt chủng loài tê giác và nhiều loài động vật có trong sách đỏ, chặt phá rừng, khai thác khoáng sản và những hành động tàn phá thiên nhiên khốc liệt, dă man khác trong khi pháp luật c̣n quá sơ hở, không có tính răn đe. Cứ đà này th́ thế hệ trẻ Việt Nam sau này sẽ không c̣n biết ǵ về thế giới tự nhiên của Việt Nam và sẽ phải hứng chịu những hậu quả do thế hệ trước để lại rồi!”
Theo chúng tôi đó là một lời cảnh báo từ người trong nước; nhưng người này không thuộc nhóm đa số; mà ngược lại ‘một bộn phận người dân Việt Nam’ theo như độc giả Long viết lại là một số đông và trong họ là những người đang giữ những chức vụ điều hành ở các cấp chính quyền.
Tạp chí Khoa học – Môi trường kỳ này tạm dừng tại đây. Hẹn gặp lại quí vị và các bạn trong chương tŕnh kỳ tới.
Gia Minh chào tạm biệt.
V́ sao thú sắp tuyệt chủng vẫn bị giết dă man?
