Muaban24 là “sàn thương mại điện tử” vô thừa nhận

Theo tìm hiểu của Dân trí, website Muabn24.vn của Công ty Cổ phần đào tạo mua bán trực tuyến tự xưng là “sàn thương mại điện tử” nhưng chưa hề được cấp đăng ký hoạt động trong lĩnh vực này.

Liên quan đến việc rất nhiều nông dân ở Đăk Lăk khuynh gia bại sản vì tham gia mua gian hàng và trở thành “hội viên” của “sàn thương mại điện tử” Muaban24 (còn có tên là MB24, của Công ty Cổ phần đào tạo mua bán trực tuyến, PV Dân trí đã tiến hành xác minh và được biết: website muaban24.vn chưa hề được cấp phép sàn thương mại điện tử như công bố trên website và các “hội viên” của mạng lưới này rêu rao.

Muaban24 đã thu hút hàng nghìn người tham gia

Từ giữa năm 2011, website muaban24.vn được mở ra dưới danh nghĩa sàn giao dịch thương mại điện tử (TMĐT). Với những hoạt động truyền thông, hội thảo, các khóa học đào tạo rình rang, sàn muaban24.vn đã gây được sự chú ý và nhanh chóng phát triển hệ thống hội viên lên tới hơn 8.000 người. Hiện trên website này có tới hơn 30.000 accounts đăng ký và có chuỗi gần 40 chi nhánh ở nhiều tỉnh, thành từ bắc tới nam.

Song song với sự phát triển “siêu tốc” đó, thời gian qua trên các diễn đàn, các mạng xã hội số lượng ý kiến chỉ trích, phê phán và “tố” sàn giao dịch này có nhiều hoạt động thiếu minh bạch, với dấu hiệu phát triển mạng lưới theo mô hình đa cấp và thu tiền mặt từ việc bán gian hàng ảo trên website.

Báo Dân trí nhận được rất nhiều đơn thư bạn đọc từ cảnh báo đến tố cáo mô hình hoạt động của hệ thống này. Theo các nội dung tố cáo, mặc dù lấy danh nghĩa TMĐT, tức dựng lên một “chợ” kinh doanh qua mạng, nhưng muaban24 đã tổ chức bán gian hàng theo mô hình đa cấp để thu tiền mặt.

Theo đó, mỗi người khi tham gia “dự án” của muaban24 sẽ phải bỏ ra 5,2 triệu đồng để mua một gian hàng ảo. Ngoài việc được quyền đăng tin mua, bán trên gian hàng ảo đó, người mua gian hàng sẽ trở thành hội viên của muaban24, và cơ hội kiếm tiền mở ra với họ bằng cách chèo kéo người khác mua gian hàng để hưởng 1,5 triệu đồng trong số 5,2 triệu đồng mà người mua gian hàng nộp vào muaban24. Không chỉ như vậy, nếu hội viên phát triển được 2 nhánh, mỗi nhánh có 99 gian hàng thì sẽ được nâng bậc VIP và được thưởng gần 100 triệu đồng trực tiếp. Ngoài ra, hội viên này còn được hưởng phần trăm gián tiếp nếu những người dưới họ lôi kéo được người khác mua gian hàng.

Với mô hình như vậy, có thể thấy số tiền 5,2 triệu đồng mà một người bỏ ra mua gian hàng sẽ được phân chia theo mô hình đa cấp cho các hội viên trong nhánh, và đương nhiên là một phần không nhỏ thuộc về chủ sở hữu website. Một điều đáng đặt dấu hỏi là, trong số những hội viên có gian hàng tại Muaban24, rất nhiều người là sinh viên, công nhân, người thất nghiệp và không có nhu cầu bán hàng qua mạng, tức không có nhu cầu mua gian hàng để bán sản phẩm.

Để hiểu thêm về “luật chơi” của muaban24, PV Dân trí đã tìm tới Công ty Công ty cổ phần Đào tạo mua bán trực tuyến (chủ website muaban24.vn), có trụ sở tại các ngôi biệt thự thuộc lô 4 C8 Mỹ Đình 1 (Từ Liêm, Hà Nội). Trước cửa công ty là hàng trăm “hội viên” nhốn nháo ngồi hàng nước. Gặp lễ tân để hỏi về thủ tục mua gian hàng và gia nhập “sân chơi” muaban24, PV nhận được câu trả lời: “Muốn được nghe tư vấn về dự án của công ty, anh phải được một hội viên của công ty giới thiệu”. Cũng có nghĩa, yêu cầu mua gian hàng trực tiếp của PV bị từ chối. Tiếp cận với một hội viên của muaban24, chúng tôi nhận được lời tư vấn không khác gì các nội dung đơn thư mà bạn đọc phản ánh như đã nêu.

Trước đó, PV đã nhiều lần gọi điện tới số máy của Công ty cổ phần Đào tạo mua bán trực tuyến. Hai lần hiếm hoi có người nhấc máy, nhân viên trả lời điện thoại của công ty này đều trả lời các lãnh đạo công ty đang bận nên không thể tiếp báo chí và sẽ thông báo lại khi lãnh đạo sắp xếp được thời gian. Tuy nhiên cả hai lần lời hẹn “thông báo lại” đều chìm vào quên lãng. Ngay thời điểm PV báo Dân trí đến công ty này, chiếc điện thoại trên bàn lễ tân cũng reo nhưng không có người nhấc máy mặc dù hai nhân viên lễ tân vẫn ngồi ở vị trí có thể trả lời điện thoại.

PV Dân trí đã liên hệ với Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin để cung cấp thêm thông tin và tìm câu trả lời cụ thể đối với hoạt động của muaban24, có những biểu hiện giống như mô hình đưa ra trong cảnh báo này. Trao đổi với PV, bà Nguyễn Thị Minh Huyền - Chánh Văn phòng Cục chỉ cho biết: Quan điểm của Cục về vấn đề này đã được đưa ra đầy đủ trong thông tin khuyến cáo đưa ra vào ngày 16/4, nếu báo chí quan tâm có thể dẫn lại thông tin đưa ra trong thông cáo báo chí. Bà Huyền cũng nói Cục không đi sâu vào từng vụ việc cụ thể.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng cho biết: “Việc lập ra sàn giao dịch trên mạng được hiểu là địa điểm để người cần mua - cần bán gặp nhau. Nếu người lập ra chuyển nhượng cho người khác, hoặc môi giới, kiếm lời hoa hồng đều là những dấu hiệu biến tướng. Vì không hiểu biết hoặc chỉ quan tâm đến lợi ích khi nhận được tư vấn, rất nhiều người tiêu dùng đã bị móc túi mà không hay biết...”.

Đánh giá cao lời cảnh báo kịp thời của Bộ Công thương, tuy nhiên ông Nguyễn Mạnh Hùng cũng kiến nghị các cơ quan chịu trách nhiệm quản lý và cấp phép kinh doanh gia dịch TMĐT: Khi đã cho phép sàn giao dịch TMĐT hoạt động, các cơ quan phải tăng cường công tác quản lý đi kèm với những khuyến cáo dành cho người tiêu dùng. Khi người tiêu dùng đã lên tiếng, cơ quan quản lý cần vào cuộc kiểm tra để làm rõ mọi nghi ngờ. Nếu cảm thấy quyền lợi của người tiêu dùng bị xâm hại, cơ quan quản lý cũng phải tính đến phương án thu hồi giấy phép kinh doanh của các sàn giao dịch TMĐT hoạt động trái với giấy phép.

Trong cuộc trao đổi với PV hồi tháng 5/2012, Chủ tịch Hiệp hội TMĐT (VECOM) Lê Danh Vĩnh - nguyên Thứ trưởng Bộ Công thương, người có nhiều đóng góp cho sự phát triển TMĐT tại Việt Nam - cho biết: Khi còn làm Thứ Trưởng Bộ Công thương, tôi có nghe được thông tin này kia về hoạt động kinh doanh của sàn thương mại điện tử muaban24. Tôi có giao cho Cục Quản lý cạnh tranh làm việc với sàn muaban24. Tôi cũng khuyên sàn muaban24 làm việc với cơ quan quản lý về mặt nhà nước hoạt động bán hàng đa cấp tại Việt nam.

Mỗi hoạt động kinh doanh đều có những thế mạnh và hạn chế nhất định. Dựa theo luật cạnh tranh, hoạt động bán hàng đa cấp là loại hình kinh doanh nhà nước không cấm. Vấn đề là hoạt động này cần được quản lý để không tổn hại quyền lợi của người tiêu dùng. Nếu hoạt động kinh doanh có hành vi sai phạm cần phải đưa ra chứng cứ để Cục Quản lý cạnh tranh dựa trên các điều luật mới có thể đưa ra được kết luận chính thức…”.

Theo tìm hiểu của PV Dân trí, đến nay, mặc dù xưng danh “sàn thương mại điện tử” đã hơn một năm, Muaban24 chưa hề được cấp phép, đăng ký TMĐT. Để làm rõ thêm quy định trong lĩnh vực này, PV đã trao đổi với ông Nguyễn Văn Phi - Giám đốc Công ty Luật SPVN (Hà Nội). Ông Phi cho biết: Theo quy định tại Điều 10 tại Thông tư số 46/2010/TT-BCT ngày 31/12/2010, quy định trách nhiệm của thương nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch TMĐT: “Thương nhân phải có trách nhiệm đăng ký cung cấp dịch vụ sàn giao dịch TMĐT theo quy định của pháp luật”.

Danh sách website được cấp giấy phép sàn giao dịch được thể hiện rõ trên Hệ thống quản lý website TMĐT Việt Nam (thuộc Bộ Công thương) cũng không hề ghi tên muaban24, MB24 hay công ty chủ quản của website này: http://dangkywebsite.gov.vn/vn/websites/index.html

Căn cứ trên vào thông tin trên website muaban24.vn, có thể khẳng định sàn giao dịch thương mại điện tử Muaban24 chưa được đăng ký theo quy định của pháp luật. Do đó, việc sử dụng tên Sàn giao dịch thương mại điện tử trên website là không đúng quy định của pháp luật và gây niềm tin sai lầm cho người sử dụng website này.

Bình luận về dấu hiệu mạng lưới hoạt động theo mô hình đa cấp của Muaban24, ông Phi cho biết: Hình thức kinh doanh và phân chia hoa hồng, tiền thưởng hoặc lợi ích kinh tế khác của Muaban24 tương tự với hình thức bán hàng đa cấp. Tuy nhiên, để có thể kinh doanh được theo hình thức này ngoài việc xin Giấy phép kinh doanh ban hàng đa cấp thì sản phẩm kinh doanh ở đây phải là hàng hóachứ không phải dịch vụ - Theo Điều 3, nghị định 110/2005/NĐ-CP. Hàng hóa, theo định nghĩa được ghi trong Luật thương mại năm 2005, bao gồm: (a) Tất cả các loại động sản, kể cả động sản hình thành trong tương lai và (b) Những vật gắn liền với đất đai.

Bài học từ "tập đoàn siêu lợi nhuận” Colony Invest

Năm 2007, “mẻ lưới” lớn của Bộ Công an đã bóc trần bản chất của cái gọi là “tập đoàn đầu tư tài chính đa quốc gia” Colony Invest (CI). Với phương thức lập nên một trang web sơ sài, tư phong có trụ sở tại Hoa Kỳ và cần huy động vốn với mức lãi không tưởng lên tới 2,5 - 3% ngày để đầu tư vào các ngành siêu lợi nhuận như casino, bất động sản, chứng khoán, CI đã lừa hàng trăm nghìn người ở nhiều tỉnh từ bắc chí nam. Quy trình “đầu tư” của CI cũng có mô hình kiểu đa cấp: khi một nhà đầu tư chuyển cho CI 100 USD, họ sẽ được tạo một tài khoản ảo với 100 điểm tương ứng và số điểm này sẽ sinh lãi từ 2,5 - 3%/ngày.

Nhà đầu tư sẽ bán số điểm lãi này cho nhà đầu tư cấp dưới để thu tiền mặt, đồng thời mời gọi các nhà đầu tư khác vào đường dây của mình để hưởng hoa hồng từ 10 - 15% tương ứng số tiền mà nhà đầu tư mới chuyển vào CI. Bằng việc lợi dụng truyền thông, tổ chức các hội thảo rình rang ở nhiều tỉnh và “mượn danh” những người có uy tín trong xã hội, CI đã nhanh chóng “câu” được hàng trăm nghìn “nhà đầu tư” thích giàu nhanh. Khi thu được một số lượng tiền kếch xù, người quản trị mạng CI và nhiều trang web khác đã “nhấn nút” đánh sập trang để cao chạy xa bay. Lúc đó, hàng trăm nghìn người ở nhiều tỉnh mới ngỡ ngàng biết mình bị lừa.

Vụ án lúc đó đã tạo ra những tranh luận trái chiều trong ngành tư pháp về quan điểm xử lý, nhưng cuối cùng trước tính chất nguy hiểm cho cộng đồng quá lớn của loại tội phạm mới này cũng như nâng cao tính răn đe, giáo dục, nhiều phiên tòa ở các tỉnh đã mở ra xét xử hệ thống chân rết của CI. Trong hệ thống chân rết của CI phải tra tay vào còng, có những người tự biến mình từ nạn nhân thành tội phạm chỉ vì “trót” đầu tư vào CI và tìm cách lôi kéo người khác để lấy lại số tiền mình đã mất.

Có dịp tiếp xúc với nhiều bị cáo trong vụ này, người viết được tâm sự họ đã nhận được một bài học xương máu. Bởi chỉ vì chút lòng tham và quyết định thử vận may với 100 USD ban đầu mà họ đã lún sâu vào một đường dây tội phạm, đôi khi một cách vô thức. Nhiều người vào tù trước những chứng lý rành rành, nhưng bản thân còn chưa được biết những “ông chủ” của CI là ai và những đồng tiền họ kiếm được đã được tuồn đi đâu.

Nhóm PV DT
(còn nữa)