Bàn về 'show' diễn của ông Obama ở Afghanistan

Trong hai bài phát biểu của Tổng thống Barack Obama tại Afghanistan, Mỹ chơi “nước đôi” khi vừa rời khỏi, vừa ở lại đất nước này.

Mục đích của chuyến viếng thăm mang tính tượng trưng và ngắn ngủi đến Afghanistan ngày 2/5 đã được làm rõ.Những thông điệp khác nhau được dành cho những khán giả khác nhau, một là ở quê nhà và một ở nước ngoài.

Chuyến thăm chớp nhoáng

Tổng thống Mỹ bí mật bay tới Afghanistan để ký một thỏa thuận an ninh được chờ đợi từ lâu. Lễ ký kết diễn ra khi đã quá nửa đêm tại Kabul.

Lễ ký kết diễn ra nhanh chóng và mang hơi hướng thương mại tại dinh thự của ông Karzai ở Kabul. Không khí khá lịch sự nhưng không hào nhoáng, phô trương. Ông Karzai cũng không có cơ hội đưa ra yêu cầu hay lên án cách hành xử của Mỹ trong quá khứ.

Tổng thống Obama phát biểu, với người đồng nhiệm Afghanistan ngồi bên cạnh: “Người dân Afghanistan sẽ hiểu rằng Mỹ luôn đứng bên cạnh họ. Họ sẽ biết được rằng Mỹ có thể đạt được mục đích là tiêu diệt al-Qeada, đồng thời dập tắt chiến tranh và mở ra một kỷ nguyên hòa bình mới tại Afghanistan”.

Sau đó, lúc 4h, ông có bài phát biểu với binh lính Mỹ tại đây. Bài diễn văn được phát đúng vào “giờ vàng” của truyền hình Hoa Kỳ, 7h30 tối (giờ Mỹ). Trong bài phát biểu của mình, ông Obama đã biến lễ ký kết ở lại Afghanistan thành “phương tiện” cho các lời hứa khác.

“Những người đồng hương của tôi, chúng ta đã đi qua hơn một thập kỷ dưới màn mây đen của chiến tranh. Nhưng tại đây, trong buổi rạng đông còn nhá nhem tối ở Afghanistan, chúng ta có thể nhìn thấy ánh sáng của ngày mới nơi chân trời”, ông Obama phát biểu tại căn cứ Không quân Bagram.

Ông Obama phát biểu với phông nền phía sau là các phương tiện bọc thép, rất phù hợp với lời ca tụng của ông dành cho các lực lượng Mỹ đã chiến đấu và hy sinh ở Afghanistan.

“Chúng ta đã phải đối mặt với một thập kỷ xung đột ở nước ngoài và khủng hoảng kinh tế trong nước, bây giờ là thời điểm để làm mới nước Mỹ”, ông Obama nói.

Và đến lúc hầu hết người Afghanistan thức giấc, ông Obama đã không còn ở đây.

Chuyến thăm của ông Obama đáng lẽ trọn vẹn, nếu không có vụ tấn công làm rung động Kabul vài giờ sau khi ông Obama kết thúc chuyến thăm.

Các quan chức và những người chứng kiến cho biết một chiếc ô tô đánh bom liều chết và các binh lính Taliban bịt kín mặt đã tấn công một tổ hợp nhà là nơi ở của hàng trăm người nước ngoài ở thủ đô Afghanistan, khiến 7 người thiệt mạng.

Tổng thống Obama phát biểu trước binh lính Mỹ trong chuyến thăm tới Afghanistan ngày 2/5.

Trong chuyến thăm Afghanistan, ông Obama cam kết tiếp tục hỗ trợ cho Afghanistan sau khi 88.000 lính Mỹ rút khỏi đây. Thỏa thuận của ông Obama giúp Afghanistan có lời đảm bảo về đường xá, trường học và hỗ trợ cho các lực lượng an ninh.

Thỏa thuận này là điều mà Chính phủ của Tổng thống Hamid Karzai tìm kiếm từ lâu và ông cũng công khai lên tiếng bày tỏ nỗi sợ hãi việc Afghanistan sẽ ra sao nếu Mỹ sớm đóng gói đồ và rời khỏi đây.

“Tôi nhận ra rằng rất nhiều người Mỹ đã quá mệt mỏi với chiến tranh. Nhưng chúng ta cần hoàn thành công việc mà chúng ta đã bắt đầu ở Afghanistan và kết thúc cuộc chiến này một cách hợp lý”, ông Obama phát biểu.

Về phía Afghanistan, sự cần thiết của thỏa thuận là để không lặp lại sai lầm như khi Liên Xô rút khỏi đất nước này năm 1989. Khi đó, sau 10 năm hiện diện, sự rút quân ồ ạt của Hồng quân Liên Xô đã tạo ra khoảng trống an ninh to lớn, đẩy đất nước Afghanistan chìm sâu vào nội chiến, loạn lạc.

Cũng trong khoảng thời gian ấy, việc Washington rút các hỗ trợ cho lực lượng quân sự chống Liên Xô khỏi Afghanistan và tạo cơ hội cho Taliban vươn lên. Taliban đã cho phép al-Qeada sử dụng quốc gia này để lên kế hoạch tấn công khủng bố ngày 11/9/2001.

Về phía Mỹ, thỏa thuận mới giúp Washington có được chỗ đứng nhất định, gián tiếp hỗ trợ các lực lượng Afghanistan để tiếp tục cuộc chiến với Taliban hay al-Qeada. Đặc biệt, Mỹ vẫn duy trì được quan hệ quân sự chiến lược với khu vực biên giới phía Đông Iran, quốc gia bất trị và là cái gai trong mắt Mỹ ở khu vực Trung Đông.

Dự kiến, ngay cả khi nhiệm vụ của Mỹ sẽ kết thúc năm 2014, vẫn có hàng nghìn binh lính Mỹ ở lại một vài năm để tiến hành các cuộc tấn công chống khủng bố, huấn luyện và cố vấn cho các lực lượng Afghanistan, giúp đỡ nước này thu thập và khai thác thông tin tình báo về những phần tử nổi dậy và các nhóm quân sự khác...

Đối thủ "ném đá" chuyến thăm

Chuyến viếng thăm Afghanistan đúng dịp kỷ niệm 1 năm vụ tấn công trùm khủng bố Osama bin Laden, sự kiện mang lại uy tín lớn cho vị "Tổng thống của hy vọng" trong dịp bầu cử 2008. Thế nhưng, trong con mắt các nhà quan sát, ông Obama đã diễn một “show” vụng về.

Dường như, ông muốn lấy hào quang từ năm 2010 trong việc “săn” được "người đàn ông tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại Mỹ" để tạo lực mới cho cuộc đua vào Nhà Trắng sẽ diễn ra cuối năm nay.

Những người theo đảng Cộng hòa lại khá thận trọng trước chuyến thăm này và phê phán rằng, ông Obama cố tạo ra một hoạt động chính trị hèn nhát.

Thượng nghị sĩ Jim Inhofe, thành viên cao cấp của Thượng viện Mỹ, cho rằng: “Rõ ràng chuyến thăm này nằm trong chiến dịch vận động tranh cử của ông Obama. Chuyến đi này là một nỗ lực chống đỡ sau 3 năm “moi ruột” Quân đội Mỹ”, liên quan đến việc thắt chặt ngân sách quốc phòng của Tổng thống.

Còn đối thủ của ông Obama, ông Mitt Romney, đang ở New York đã đổ lỗi việc Tổng thống Mỹ đã chính trị hóa việc tiêu diệt bin Laden.

Stephen Biddle, nhà phân tích quân sự tại Hội đồng quan hệ quốc tế, cho rằng ông Obama sẽ gặp khó khăn để thuyết phục Afghanistan hay Pakistan rằng Mỹ vẫn duy trì đối tác an ninh hiệu quả một khi quân đội Mỹ về nước.

“Vấn đề là, ông Obama phát biểu với các khán giả mang một niềm tin mãnh liệt rằng Mỹ sẽ “ruồng bỏ” họ”, ông Biddle trả lời phỏng vấn qua điện thoại.

Phan Anh (theo AP)