Liên quan đến vụ “Điều tra viên dùng nhục h́nh được hưởng án treo” và vụ “cô gái tát cảnh sát giao thông (CSGT) lănh sáu tháng tù”. Đây được xem là hai vụ án được dự luận đặc biệt quan tâm và có những quan điểm chưa đồng t́nh với phán quyết của ṭa. Cụ thể, một vụ do TAND tỉnh Khánh Ḥa xét xử và một vụ do TAND TP.HCM xét xử.
Vụ thứ nhất:
Để đi đến quyết định phạt Trần Bá Tuấn, Nguyễn Đ́nh Quyết mỗi bị cáo 9 tháng tù treo về tội “Dùng nhục h́nh”, TAND tỉnh Khánh Ḥa đưa ra nhận định:
“Hành vi của các bị cáo là nguy hiểm cho xă hội, đă xâm phạm tới hoạt động đúng đắn của các cơ quan tiến hành tố tụng và xâm phạm đến sức khỏe, danh dự của công dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung và h́nh ảnh tốt đẹp của người cán bộ công an nhân dân nói riêng.
Từ đó, tạo ra bức xúc trong dư luận xă hội”, để rồi TAND tỉnh Khánh Ḥa “giơ cao, đánh khẽ” qua lập luận:
“Xét thấy các bị cáo chưa có tiền án tiền sự, động cơ phạm tội xuất phát trên tinh thần trách nhiệm cao về đấu tranh trấn áp tội phạm được ngành công an tặng thưởng nhiều bằng khen, giấy khen; bị cáo phạm tội lần đầu thuộc trường hợp ít nghiệm trọng nên không cần thiết cách ly các bị cáo khỏi xă hội”...
Thật khó hiểu, mở đầu nhận định “đúng tội, đúng pháp luật” để rồi Hội đồng xét xử lại “hạ nhiệt, xuống nước” không phù hợp với sự thật khách quan của hành vi phạm tội của các bị cáo mà mang nặng cảm tính, suy diễn chủ quan nhằm tạo cớ để giảm nhẹ h́nh phạt cho các bị cáo v́ “xét thấy không cần thiết cách ly với xă hội, mà chỉ cần phạt tù treo đối với những bị cáo từng là công bộc của nhân dân”.
Vụ án thứ hai:
Phạm Thị Mỹ Linh bị ṭa xét xử v́ tội “Chống người thi hành công vụ”. Theo nội dung vụ án, khi bà Trương Thị Mỹ Hạnh (mẹ của bị cáo Linh) lưu thông xe gắn máy trên đường bị CSGT Nguyễn Đức Ánh và Vũ Quang Long lập biên bản xử lư vi phạm th́ bà Hạnh giật lấy cuốn biên bản... và giằng lấy xe. CSGT chặn đầu xe, kéo đuôi xe. Linh xông đến xô anh Ánh. Thấy anh Long đang nắm giữ xe của bà Hạnh nên Linh xô anh Long ra và tát vào mặt anh. Bà Hạnh kéo Linh lại, Linh hét lớn, mệt mỏi rồi ngất xỉu.
Hồ sơ vụ án và diễn tiến phiên ṭa ghi nhận Linh có nhiều t́nh tiết giảm nhẹ: Tại phiên toà phúc thẩm bị cáo tỏ ra ăn năn hối hận về hành vi sai trái. Trước đó, ngày 23/8/2011, TAND quận 12, TP.HCM xử sơ thẩm nhận định: Khi phạm tội Linh chưa thành niên, phạm tội nhưng gây thiệt hại không lớn, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, phạm tội lần đầu, thành khẩn khai báo, gia đ́nh nghèo... Ṭa phạt Linh 9 tháng tù, trong lúc ngoài điều luật định tội (Điều 257 BLHS) có thể áp dụng thêm đ́êu 60 BLHS, phạt tù bị cáo án treo kèm theo thời gian thử thách.
Tại phiên ṭa sơ thẩm và phúc thẩm, bị cáo Linh xin hưởng án treo để được đi học, đi làm nuôi mẹ và em trai. Bị cáo cho rằng lúc đó bị ức chế trong người chứ không cố ư tát CSGT. Lúc đầu bị cáo không nhận thức được hành vi sai trái của ḿnh nhưng sau khi ṭa giải thích đă nhận ra.
Theo chúng tôi, đối với vụ án “Chống người thi hành công vụ”, ṭa có thể dựa vào căn cứ pháp lư kết hợp với tính nhân đạo của pháp luật xử phạt bị cáo Linh tù treo kèm thời gian thử thách do bị cáo phạm tội c̣n ở tuổi vị thành niên. Bị cáo Linh lại c̣n có nhiều t́nh tiết giảm nhẹ và chính sách khoan hồng người phạm tội chưa thành niên theo luật định. Đồng thời, bị cáo c̣n lao động nuôi bản thân và chăm sóc, nuôi dưỡng người thân. Nguyên tắc xử lư người chưa thành niên phạm tội là “nặng về giáo dục, nhẹ về trừng trị”.
Không nên có định kiến, ác cảm với người phạm tội “Chống người thi hành công vụ”, mà phải b́nh tâm tuân thủ quy định pháp luật, phạm tội tới đâu xử lư tới đó. Đành rằng nền tư pháp nước ta chưa có chế định án lệ. Nhưng những người, cơ quan tiến hành tố tụng phải tuân theo quy định của pháp luật, hạn chế t́nh trạng “sai một ly đi một dặm”, dẫn đến hậu quả khó lường.
C̣n luận về phiên xử án Điều tra viên (ĐTV) phạm tội dùng nhục h́nh, kiểm sát viên thực hành quyền công tố nhận định: Khi thi hành công vụ, các bị cáo Tuấn, Quyết dùng nhục h́nh với các h́nh thức như xích chân, đánh đập, chích điện buộc bà Lan phải khai nhận những sự việc không đúng sự thật. Hành vi của các bị cáo gây nhiều thương tích với bà Lan là trái pháp luật, tưởng chừng đề nghị mức án tương thích, vị công tố lại đề nghị phạt các bị cáo mức án 6 đến 9 tháng tù treo.
Có thể nói vụ án dùng nhục h́nh qua thông tin trên báo chí, không chừng mức độ phạm tội của ĐTV có khả năng truy cứu trách nhiệm h́nh sự theo khỏan 2 Điều 298 BLHS. Thiết nghĩ, ĐTV là người thi hành pháp luật, am tường pháp luật mà cố t́nh vi phạm pháp luật, cần thiết phải xử lư nghiêm minh để làm gương.
Hội đồng xét xử c̣n nhận xét: Các bị cáo này “có tinh thần trách nhiệm cao, đấu tranh trấn áp tội phạm dẫn đến nhục h́nh”. Phải chăng muốn chứng tỏ tinh thần trách nhiệm cao phải dùng nhục h́nh?. Vậy thử hỏi tại sao các bị cáo này không sử dụng nghiệp vụ được đào tạo?. Trong khi đó BLHS nghiêm cấm dùng nhục h́nh, lẽ nào hai bị cáo nguyên là điều tra viên không nắm bắt, vận dụng khi thi hành nhiệm vụ được giao?.
Nếu dùng phép so sánh tính chất hành vi, hậu quả xảy ra của hai vụ án mà chúng tôi vừa nêu th́ vụ án “dùng nhục h́nh” có phần “nặng kí” hơn vụ án “chống người thi hành công vụ”. Lẽ ra vụ án “dùng nhục h́nh” phải được xử lư một cách thích đáng th́ ṭa lại tuyên nhẹ, khiến dư luận không đồng t́nh! “Quân pháp bất vị thân”, không được phép tạo ra tiền lệ “dân xử theo h́nh, quan xử theo lễ”, v́ mọi người đều b́nh đẳng trước pháp luật. Cho dù người phạm tội có công đi nữa th́ họ đă hưởng chính sách đăi ngộ người có công.
Luật sư Trần Công Ly Tao - Phó Chủ nhiệm Đoàn LS. TP.HCM
Dân xử theo h́nh, “quan“ xử theo lễ?
