'Hiệp sĩ đường sông' tuổi 70

Gần 40 năm cất nhà sống ven sông Hậu, người đàn ông 70 tuổi quê Vĩnh Long đã bắt hàng chục tên trộm cướp đường sông và cùng đồng nghiệp cứu trên 300 người bị nạn và cả chục nạn nhân nhảy cầu tự tử.

Bên tách trà đầu năm, ông Dương Công To bảo mình sinh năm Nhâm Ngọ trong vùng căn cứ Cái Ngang của huyện Tam Bình (Vĩnh Long). Năm 1962, ông lên thị xã Vĩnh Long học trường Trung học Kỹ thuật nên có điều kiện tham gia phong trào đấu tranh chính trị trong học sinh, sinh viên.
Năm 1970, chàng trai đạp xích lô có thân hình to khỏe được cách mạng bố trí để mắt động tĩnh của địch. Nhờ đó, anh gặp lại cô gái từng bị địch nhốt chung rồi họ trở thành vợ chồng.

Ông To ra chòi sát mé sông Hậu quan sát xem tuyến sông gần nhà có điều gì bất thường không để cùng bạn bè phản ứng kịp thời. Ảnh: Thiên Phước

Sau giải phóng, ông To được bố trí công tác bảo vệ chính trị của Công an Cửu Long. Tuy nhiên, vì lo cơm áo gạo tiền, cuộc sống vất vả nên vợ chồng ông bàn nhau về quê cất nhà ven sông, đóng đáy mưu sinh. Vài năm sau, gần bến phà Bình Minh (phà Cần Thơ) xuất hiện 47 miệng đáy. Chính quyền giao nhiệm vụ cho ông To làm thư ký ấp, tham gia giữ gìn an ninh trật tự khu vực ven sông đến tận giờ.
Ông kể, vào những năm 1980, mỗi khi gió chướng thổi, dòng Hậu Giang đón ghe tàu tấp nập từ các nơi về mua bán hàng chuẩn bị đón năm mới. Nhộn nhịp là vậy nhưng gió to sóng lớn luôn làm ngư dân ám ảnh bởi có rất nhiều tai nạn đường thủy xảy ra cướp đi sinh mạng người dân. Vì vậy, ông nguyện với lòng muốn ăn con cá dưới sông trước hết phải làm việc nghĩa trên đoạn sông đã được bản thân chọn làm nơi “sinh nghề tử nghiệp”.
Vậy là mỗi khi mưa bão về hay vào mùa gió chướng nổi, ông thường túc trực trên chiếc võng tre trong căn chòi lá. Bất kể ngày đêm, gió hú mưa gào ông vẫn luôn để ý những âm thanh lạ. Phát hiện tiếng kêu cứu của người bị nạn trên sông là ông nhảy ngay xuống ghe, phát loa gọi bạn bè đóng đáy nổ máy chạy ra cứu người.
Một lần, hai lần rồi đến hàng trăm lần ông và đồng nghiệp làm việc nghĩa nên việc cứu hộ trên sông của lão ngư này trở nên thuần thục. Nhờ vậy mà gần 40 năm qua, ông To cùng bạn bè cứu hộ gần 200 tàu thuyền, cứu sống trên 300 người ở các tỉnh miền Tây không may gặp nạn đường sông, trong đó có 27 nạn nhân vụ sập nhịp dẫn cầu Cần Thơ.
Giờ đây, chiếc cầu dây văng dài nhất Đông Nam Á đã nối liền sông Hậu nên khu vực gần nhà lão ngư Dương Công To thưa dần những chuyến đò chở người và hàng hoá. Tuy nhiên, hơn một năm rưỡi nay từ khi cầu Cần Thơ đưa vào sử dụng, ông To cùng bạn bè lại phải “đau đầu” với chuyện cứu những người tìm con đường chết bằng cách nhảy cầu.
Lật quyển sổ đã ố vàng, ông To thống kê có đến 11 vụ nhảy cầu Cần Thơ. Người “khai trương” sau bốn ngày khánh thành cầu là một thanh niên 22 tuổi ở huyện Phong Điền. Vì buồn chán chuyện tình cảm nên anh này rủ người yêu tìm cái chết. Song, khi anh này lao xuống sông thì người yêu quá sợ ,ngất xỉu trên cầu nên xảy ra bi kịch “người đi kẻ ở”. Rồi sau đó, cứ trung bình hơn một tháng cầu Cần Thơ lại xảy ra một vụ nhảy sông.
Lão ngư 70 tuổi cho biết, qua nhiều lần vớt người nhảy cầu, ông với bạn bè đã có một số kinh nghiệm cứu người hiệu quả hơn. Vì vậy ông phân công anh em câu cá gần cầu Cần Thơ phải để ý, nghe tiếng động lạ từ trên cầu rơi xuống nước thì phải nghĩ ngay đến chuyện có người tự tử mà quay ghe lại nơi nước vừa văng lên.
"Nhờ vậy, 2h sáng 5/5/2011, tôi và người bạn câu nhảy xuống sông Hậu mò được cậu sinh viên quê Sóc Trăng nhảy cầu tự tử. Sau khi đưa lên ghe hô hấp nhân tạo, chúng tôi chuyển cậu ấy đến bệnh viện và nạn nhân đã qua khỏi", ông To kể.

Ông đội trưởng già trên chiếc ghe cứu hộ, đuổi bắt trộm cướp trên sông. Ảnh: Thiên Phước

Hơn một tháng sau, khi đang lùa vội chén cơm nguội trong chòi lá ven sông, ông To thấy một chấm đen lặn ngụp dưới nước khi mắt hướng mắt về cầu Cần Thơ. Nghĩ ngay đến chuyện chẳng lành, ông To vội buông đũa nhảy xuống ghe vừa quay máy dầu, vừa hô hoán kêu vợ thông báo với anh em trong đội dân phòng đường sông nhà gần khẩn trương ra sông cứu người.
Khi ghe đến nơi, ông tắt máy, nhảy xuống sông bơi về phía bóng người rồi túm áo kéo lên. Lúc này bạn bè cũng ra đến nơi phụ giúp ông đưa cô gái vào bệnh viện trong tình trạng khó thở, tím tái, da phồng rộp. Vậy là một lần nữa ông To cùng bạn bè đã giành lại sự sống cho người muốn tìm đến cái chết.
Không chỉ cứu người, lão ngư 70 tuổi còn là “khắc tinh” của tội phạm đường thủy. Sau 15 năm tự thành lập Đội dân phòng đường sông xã Mỹ Hòa, ông đội trưởng không ăn lương đã bắt 12 kẻ trộm cướp trên sông, cùng công an địa phương truy bắt hàng chục tên tội phạm trong 48 vụ trộm cắp tài sản ven sông Hậu. Ông To còn ngăn chặn 8 vụ đánh nhau, trong đó có một băng nhóm sử dụng mã tấu.
Tháng 8/2011, trước khi cùng 44 đại biểu về TP HCM dự lễ tuyên dương các cá nhân, tổ chức trong đấu tranh phòng chống tội phạm khu vực phía Nam do Bộ Công an tổ chức và nhận Bằng khen của Thủ tướng, “hiệp sĩ đường sông” Dương Công To đã cùng bạn bè kịp thời ngăn chặn một thanh niên từng là công nhân cầu Cần Thơ bị đuổi việc dùng mã tấu rượt chém người dân.
Khi được hỏi có sợ bị trả thù khi “ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng”, lão ngư có mái đầu bạc phơ cười nhẹ tênh. Ông bảo nếu sợ thì đã bỏ nghề từ lâu chứ không phải tự đứng ra thành lập đội dân phòng đường sông rồi duy trì suốt hơn 15 năm qua. Tuổi đã lớn, các con khuyên ông ở nhà dưỡng già nhưng nhớ cảnh người sắp chết đuối chới với trên sông, hay người nghèo mua bán trên sông bị bọn trộm cướp trấn lột là ông "ngứa tay không chịu nổi".
"Tôi muốn suốt đời góp sức mình canh giữ bình yên cho người dân dưới chân cầu Cần Thơ này”, ông To chia sẻ.

Thiên Phước
VNExpress