Việc Tổng thống Trump phải vạch ra giới hạn quyền lực của DOGE hay rút lại biện pháp thuế với Canada và Mexico cho thấy ông không miễn nhiễm trước áp lực.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tối 4/3 ca ngợi những thành tích ban đầu của chính phủ khi ông có bài phát biểu đầu tiên trước quốc hội, đặc biệt về hai ưu tiên quan trọng nhất: Thuế quan để thay đổi trật tự thương mại toàn cầu và nỗ lực cắt giảm chi tiêu liên bang.
Đến ngày 6/3, ông kư văn bản hoăn áp thuế thêm gần một tháng với các sản phẩm từ Mexico và Canada được quy định trong Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), đồng nghĩa hầu hết mặt hàng từ hai quốc gia trên được miễn áp thuế 25% đến ngày 2/4. Quyết định được đưa ra trong bối cảnh thị trường chứng khoán lao dốc v́ nỗi bất an trước sức khỏe nền kinh tế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Pḥng Bầu dục, Nhà Trắng, hôm 6/3. Ảnh: Reuters
Cùng ngày, Tổng thống cũng đặt ra giới hạn mới đối với Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE), nói với các bộ trưởng nội các của ḿnh trong một cuộc họp kín rằng, chính họ, chứ không phải Elon Musk hay đội ngũ do tỷ phú này điều hành, mới có quyền quyết định sa thải nhân viên nào.
Theo giới chuyên gia, những động thái trên cho thấy Tổng thống Trump rơ ràng không miễn nhiễm trước áp lực chính trị, kinh tế hay ngoại giao, dù đang ở đỉnh cao quyền lực. Đảng Cộng ḥa đang kiểm soát quốc hội và nội các của ông hiện hậu thuẫn Tổng thống mạnh mẽ hơn nhiều so với nhiệm kỳ đầu ông điều hành Nhà Trắng.
Trong nỗ lực tăng cường tái thiết chính phủ Mỹ, thay đổi hệ thống thương mại và quan hệ quốc tế, Tổng thống Trump đang phải đương đầu những trở ngại mới. Trong nhóm kháng cự này có cả một số cố vấn trung thành nhất của ông, những người ủng hộ từ Phố Wall và những người Cộng ḥa trong quốc hội mà Tổng thống cần phiếu bầu để phê duyệt hàng ngh́n tỷ USD cho các khoản cắt giảm thuế mới.
"Tổng thống Trump vẫn chấp nhận thay đổi theo tác động từ một số thế lực chính trị", Chris Rupkey, nhà kinh tế trưởng tại công ty nghiên cứu thị trường tài chính FWDBONDS LLC, nhận xét.
Áp lực nội bộ phải kiềm chế DOGE
Động thái của Tổng thống Trump nhằm kiềm chế Musk là bước thay đổi đáng ngạc nhiên nhất trong tuần trước.
Là người tài trợ lớn cho chiến dịch tranh cử của ông Trump vào năm ngoái, Musk đă thúc đẩy quá tŕnh tinh giản chính phủ với tốc độ đáng kinh ngạc, hướng tới cắt giảm hàng trăm ngh́n việc làm liên bang, hàng ngh́n chức năng và thậm chí cả các ṭa nhà chính phủ.
Tổng thống Trump đă dành nhiều thời gian trong bài phát biểu trước quốc hội để ca ngợi những nỗ lực của Musk và DOGE. "Mọi người ở đây, ngay cả phía bên này cũng đánh giá cao điều đó, tôi tin vậy", ông nói, đề cập đến những người Dân chủ đă phản đối mạnh mẽ công việc của Musk.
Ông Trump khen ngợi Elon Musk và DOGE trong bài phát biểu tại quốc hội ngày 4/3. Video: Nhà Trắng
Những nỗ lực Musk thực hiện đă tạo ra nhiều biến động lớn, nhưng ông và nhóm của ḿnh đang gặp phải một số khó khăn. Các nghị sĩ Cộng ḥa tại Thượng viện và Hạ viện đang bày tỏ thất vọng về việc họ không biết rơ Musk cắt giảm được những ǵ, khiến họ khó có thể tŕnh bày rơ ràng những khoản tiết kiệm được để lập dự thảo ngân sách.
Nhóm của Musk cũng khiến công chúng phản ứng dữ dội khi nhắm vào Cơ quan An sinh Xă hội và Bộ Cựu chiến binh cùng những cơ quan chính phủ khác mà nhóm cử tri ủng hộ Tổng thống Trump đặc biệt quan tâm.
Chánh văn pḥng Nhà Trắng Susie Wiles đă phải can thiệp để cải thiện cách Musk phối hợp với các cố vấn hàng đầu khác của Tổng thống Trump, những người bất ngờ trước việc ông cắt giảm ngân sách và sa thải hàng trăm ngh́n nhân viên tại các cơ quan do chính họ giám sát.
Ngoại trưởng Marco Rubio cùng các quan chức nội các khác đă phàn nàn về việc thiếu tham vấn và bị buộc phải giải thích những nỗ lực của Musk với các nghị sĩ, nhân viên cũng như cử tri bất măn.
Tất cả những nguồn áp lực đó đă hội tụ tại cuộc họp nội các hôm 6/3. Bộ trưởng Giao thông Sean P. Duffy, người từng công khai ca ngợi Musk là nhà cải tiến công nghệ và kêu gọi ông giúp hiện đại hóa Cục Hàng không Liên bang, đă chỉ trích nhóm của tỷ phú.
Một sáng kiến do DOGE chỉ đạo nhằm sa thải hàng ngh́n nhân viên thử việc trên khắp chính phủ liên bang, có hiệu lực hồi tháng hai, có thể khiến hàng loạt nhân viên kiểm soát không lưu mất việc. Bộ trưởng Duffy đă chặn những đợt cắt giảm này do lo ngại về tác động đến an toàn hàng không, điều mà ông đă nhắc tới trong cuộc họp, theo ba quan chức am hiểu vấn đề.
Musk khẳng định DOGE không thúc đẩy việc sa thải bất kỳ nhân viên kiểm soát không lưu nào, gọi b́nh luận của Bộ trưởng Duffy là "dối trá", theo hai nguồn tin.
Ông và Bộ trưởng Duffy cũng tranh luận về việc Bộ Giao thông có tích cực theo đuổi nỗ lực loại bỏ những nhân viên được thuê theo chương tŕnh đa dạng, công bằng và ḥa nhập (DEI) như Tổng thống đă ra lệnh hay không.
Các quan chức khác, như Ngoại trưởng Rubio và Bộ trưởng Cựu chiến binh Douglas A. Collins, cũng cảnh báo tại cuộc họp về việc DOGE thực hiện các đợt cắt giảm quá sâu rộng, tạo ra thay đổi đột ngột không đáng có. Họ kêu gọi một cách tiếp cận trúng đích hơn khi những tiếng nói phản đối trong giới chính trị đang lớn dần lên.
Tổng thống Trump sau đó viết lên mạng xă hội Truth Social rằng: "Khi các Bộ trưởng t́m hiểu và hiểu những người làm việc cho Bộ của ḿnh, họ có thể biết chính xác ai sẽ ở lại và ai sẽ ra đi".
Musk đă đăng lại bài viết của ông Trump lên mạng xă hội X, mô tả cuộc họp nội các diễn ra "rất hiệu quả".
Một quan chức Nhà Trắng cho biết căng thẳng nổ ra tại cuộc họp không bắt nguồn từ Tổng thống Trump. "Không có điều ǵ kịch tính từ phía Tổng thống. Ông Trump là tổng thống, quyền lực nằm trong tay ông ấy, chấm hết", quan chức này cho hay. "Câu hỏi là Elon phản ứng thế nào với tất cả những điều đó, và cuối cùng nhận ra rằng ông ấy không phải CEO của 'công ty' này".
Tỷ phú Elon Musk phát biểu tại Pḥng Bầu dục, Nhà Trắng, trong lúc Tổng thống Trump lắng nghe hôm 11/2. Ảnh: Reuters
Tỷ phú Elon Musk phát biểu tại Pḥng Bầu dục, Nhà Trắng, trong lúc Tổng thống Trump lắng nghe hôm 11/2. Ảnh: Reuters
Nhanh chóng thay đổi chính sách thương mại
Tổng thống Trump hôm 4/3 công bố mức thuế 25% lên các mặt hàng từ Mexico và Canada, với giá trị tới 900 tỷ USD, chiếm 28% tổng lượng hàng nhập khẩu vào Mỹ.
Đ̣n thuế này, thứ mà nhiều nhà đầu tư hy vọng sẽ được hủy bỏ vào phút chót v́ ông Trump từng tŕ hoăn chúng trước đó, đă gây ra làn sóng chấn động khắp Phố Wall, khi thị trường tài chính chao đảo ở cả Mỹ và trên khắp thế giới.
Dù vậy, Tổng thống vẫn khẳng định chúng rất cần thiết cho kế hoạch của ông. "Thuế quan là để khiến nước Mỹ giàu có trở lại và làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại", ông phát biểu trước quốc hội.
Tuy nhiên, nhiều đảng viên Cộng ḥa tại quốc hội đă phản đối mức độ cũng như phạm vi của đ̣n thuế, trong đó có thượng nghị sĩ Ted Cruz, người nói rằng ông mong chính sách này sẽ không kéo dài.
Các giám đốc điều hành phàn nàn với chính quyền về việc họ từng chịu thiệt hại như thế nào v́ tuân thủ những thỏa thuận mà Tổng thống Trump đă đạt được với các đối tác hàng đầu của Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên. Ngành công nghiệp ôtô là bên này tỏ nỗi thất vọng lớn nhất, Jeffrey Sonnenfeld, nhà sáng lập Viện Lănh đạo Giám đốc Điều hành, cho hay, trích dẫn các cuộc tṛ chuyện giữa ông với các lănh đạo ngành khác.
Đến ngày 5/3, Tổng thống đồng ư với một số miễn trừ, tuyên bố phụ tùng ôtô và ôtô sẽ không bị áp mức thuế mới ít nhất trong một tháng nữa. Quyết định này được đưa ra trước sức ép từ các nhà sản xuất ôtô Mỹ, những người đă cảnh báo rằng chuỗi cung ứng của họ sẽ gặp rủi ro nghiêm trọng, từ đó dẫn đến giá ôtô cao hơn đối với người tiêu dùng.
Nhưng động thái đó cũng không thể làm dịu thị trường chứng khoán. Và vào ngày 6/3, Tổng thống lại thay đổi với việc rút lại gần như toàn bộ biện pháp thuế mới nhằm tiếp tục giảm bớt những hệ quả từ chính sách kinh tế của ông.
Song theo giới quan sát, các bước ngoặt dường như không cho thấy tham vọng của Tổng thống suy giảm. Dù hoăn áp thuế Mexico và Canada, các biện pháp thuế quan ông tung ra những tuần đầu nhậm chức vẫn nhiều hơn đáng kể so với điều ông làm trong các cuộc chiến thương mại kéo dài ở nhiệm kỳ đầu tiên. Tổng thống c̣n cảnh báo sẽ áp dụng nhiều mức thuế hơn nữa sau ngày 2/4.
Và trong khi Tổng thống ám chỉ đến những giới hạn về thẩm quyền của Musk, giám đốc điều hành Tesla và SpaceX cũng có đồng minh trên khắp bộ máy chính phủ, sẵn sàng thực hiện những thay đổi sâu rộng nhất.
Ông Trump vẫn thực hiện kế hoạch áp thuế với toàn bộ nhôm, thép được bán vào Mỹ từ ngày 12/3, không có ngoại lệ hay miễn trừ, với quan điểm rằng động thái này giúp thúc đẩy sản xuất và mang nhiều việc làm về Mỹ.
Tổng thống cũng cho thấy bản thân hoàn toàn nghiêm túc về ư định sáp nhập, mua lại lănh thổ, nỗ lực định h́nh lại vị thế Mỹ trên toàn cầu cũng như hàng loạt sáng kiến chính sách khác đă nêu trong bài phát biểu trước quốc hội.
Ngày 7/3, Tổng thống tỏ ra không bối rối trước những phản kháng mà ông phải đối mặt. Ông nói với các phóng viên rằng "một chút xáo trộn" do biện pháp thuế gây ra là điều hoàn toàn tự nhiên, đồng thời ám chỉ các chính sách kinh tế của ông chưa được thiết lập xong. "Sẽ luôn có những thay đổi và điều chỉnh", ông tuyên bố.
Newt Gingrich, chủ tịch Hạ viện Mỹ vào những năm 1990, đồng minh của Tổng thống Trump, nhận định những ǵ đang diễn ra là cách ông chủ Nhà Trắng "điều chỉnh để đối phó với thực tế".
"Giống như phi thuyền của Musk đă nổ tung, đúng vậy, đây là cách chúng ta rút ra được những bài học. Tổng thống chỉ đơn giản là thúc đẩy mạnh mẽ công việc, dừng lại và học hỏi để tiếp tục thúc đẩy thêm một lần nữa", ông nhấn mạnh.
VietBF@sưu tập
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
