Thuế quan 'Ngày giải phóng' của Trump sẽ định hình lại thương mại toàn cầu như thế nào

WASHINGTON—Tổng thống Donald Trump chuẩn bị công bố mức thuế quan tương hỗ cho tất cả các quốc gia bắt đầu từ ngày 2 tháng 4, ngày mà ông gọi là "Ngày giải phóng".

Các công ty, thị trường và chính phủ đang lo lắng, dự đoán động thái này sẽ gây chấn động toàn cầu.

Ngày Giải phóng sẽ tác động đến tất cả các quốc gia, Trump nói với các phóng viên vào cuối tuần trên Không lực Một. Tuy nhiên, một số quốc gia sẽ dễ bị tổn thương hơn do mất cân bằng thương mại cao với Hoa Kỳ và các rào cản thương mại đáng kể đối với hàng hóa của Mỹ, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Liên minh Châu Âu, Canada, Mexico, Vương quốc Anh, Việt Nam, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tổng thống sẽ tiết lộ chi tiết về kế hoạch thuế quan của mình tại sự kiện ở Vườn Hồng Nhà Trắng vào chiều thứ Tư sau khi thị trường chứng khoán đóng cửa.

Phát biểu với các phóng viên tại Phòng Bầu dục vào ngày 31 tháng 3, Trump tuyên bố rằng mức thuế quan của ông sẽ thấp hơn—và trong một số trường hợp là “thấp hơn đáng kể”—so với mức thuế mà các quốc gia khác đang áp dụng cho Hoa Kỳ.

“Chúng ta sẽ rất tử tế khi so sánh với những gì họ đã làm,” tổng thống nói. “Có lẽ chúng ta có nghĩa vụ với thế giới, nhưng chúng ta sẽ rất tử tế, nói một cách tương đối. Chúng ta sẽ rất tử tế.”

Vào ngày 13 tháng 2, tổng thống đã công bố khái niệm này, mô tả nó là một "kế hoạch công bằng và có đi có lại" cho thương mại bằng cách tăng thuế quan của Hoa Kỳ để phù hợp với mức thuế mà các quốc gia khác áp dụng đối với các sản phẩm của Hoa Kỳ.
Ông đã chỉ thị cho nhóm của mình đánh giá và đề xuất thuế quan đối với các quốc gia áp đặt rào cản đáng kể đối với các sản phẩm của Hoa Kỳ, bao gồm thuế quan, thuế giá trị gia tăng và các hạn chế phi thuế quan khác. Đánh giá cũng sẽ xem xét các chính sách ngoại hối của các đối tác thương mại của Hoa Kỳ.

Chính sách thuế quan của Trump được dự đoán sẽ có tác động rộng hơn đáng kể đến các sản phẩm, ngành công nghiệp và quốc gia bị ảnh hưởng bởi thuế quan so với các chính quyền trước. Theo ước tính của công ty tư vấn PwC, các biện pháp này có thể làm tăng doanh thu thuế quan của Hoa Kỳ từ 76 tỷ đô la hàng năm lên gần 697 tỷ đô la.
Một mục tiêu quan trọng đằng sau kế hoạch áp thuế của chính quyền là đảo ngược tình trạng thâm hụt thương mại kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ.

Hoa Kỳ đã ghi nhận thâm hụt thương mại hàng năm kể từ năm 1976. Năm ngoái, thâm hụt thương mại hàng hóa và dịch vụ của Hoa Kỳ đã vượt quá 918 tỷ đô la - tăng 17 phần trăm so với năm 2023.

Nhiều yếu tố đã góp phần vào xu hướng kéo dài hàng thập kỷ này. Ví dụ, tỷ lệ tiết kiệm quốc gia thấp đã dẫn đến sự phụ thuộc nhiều hơn vào vốn nước ngoài để tài trợ cho các khoản đầu tư. Lợi thế so sánh của thị trường nước ngoài, chủ yếu dưới hình thức chi phí lao động thấp hơn, cũng dẫn đến hàng nhập khẩu rẻ hơn, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mạnh mẽ.

Các quan chức Nhà Trắng, bao gồm Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer, tin rằng thuế quan có thể là một phần của giải pháp nhằm khắc phục tình trạng thâm hụt thương mại hiện nay.

Greer phát biểu trước Ủy ban Tài chính Thượng viện vào tháng 2 rằng: "Một phần của câu hỏi là chúng ta muốn thâm hụt thương mại lớn đến mức nào, vì thâm hụt thương mại phần lớn đại diện cho các công việc sản xuất đã [chuyển] ra nước ngoài".

Ông cũng lưu ý rằng tình trạng mất cân bằng thương mại ngày càng trầm trọng với một số quốc gia cụ thể là một “vấn đề lớn”.

Năm 2024, Trung Quốc đứng đầu, với thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ đạt 295 tỷ đô la. Tiếp theo là Liên minh châu Âu (236 tỷ đô la), Mexico (172 tỷ đô la), Việt Nam (124 tỷ đô la), Đài Loan (74 tỷ đô la) và Nhật Bản (69 tỷ đô la).

Các nhà kinh tế cho rằng những thay đổi chính sách thương mại toàn diện của chính quyền sẽ có tác động lớn nhất đến các ngành công nghiệp vốn được hưởng lợi từ mức thuế thấp hoặc không có thuế quan. Do đó, các ngành công nghiệp này sẽ buộc phải đánh giá chi phí và lợi ích—như hậu cần, thuế suất và thuế quan—của việc di dời sản xuất sang Hoa Kỳ.

Năm ngoái, các quốc gia nhập khẩu hàng đầu của Hoa Kỳ là Mexico, Trung Quốc, Canada, Đức và Nhật Bản.

Các ngành bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi thuế quan mới
Mức thuế quan cao hơn sẽ tác động đến nhiều ngành và quốc gia.
Sản xuất ô tô tại Canada, Đức, Nhật Bản và Mexico có thể bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Ngành công nghiệp ô tô sẽ phải đối mặt với những gián đoạn tiềm ẩn từ thuế quan qua lại và thuế nhập khẩu cao hơn của Trump đối với thép, nhôm, xe nước ngoài và phụ tùng ô tô.

Ngành dầu khí của Canada cũng được dự kiến ​​sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Hoa Kỳ nhập khẩu hơn 4 triệu thùng dầu thô mỗi ngày—tăng đáng kể so với 15 năm trước.

Kể từ khi trở lại Nhà Trắng, Trump đã áp thuế đối với Trung Quốc vì nước này không giải quyết được vai trò của mình trong việc buôn bán fentanyl bất hợp pháp vào Hoa Kỳ. Bây giờ, với việc áp dụng thuế quan có đi có lại, Trung Quốc có thể phải đối mặt với sự gián đoạn lớn trong xuất khẩu công nghệ điện thoại thông minh và pin lithium-ion, hai mặt hàng được vận chuyển nhiều nhất đến Hoa Kỳ.

Các ngành công nghiệp khác cũng phải chịu tác động đáng kể bao gồm thuốc thiết yếu và thiết bị chăm sóc sức khỏe, chủ yếu có nguồn gốc từ Ấn Độ, Ireland và Thụy Sĩ.

Mary Park Durham, nhà phân tích nghiên cứu tại JPMorgan Chase, cho biết Liên minh châu Âu và các thị trường mới nổi có thể bị ảnh hưởng bởi thuế quan qua lại.

Đầu tiên, EU chiếm khoảng một phần năm lượng nhập khẩu của Hoa Kỳ và ghi nhận thặng dư thương mại.

Bà cho biết trong một lưu ý : "Mặc dù Hoa Kỳ và EU có mức thuế quan trung bình tương tự nhau là 3,4% và 4,1% đối với hàng nhập khẩu của nhau, nhưng sự chênh lệch lại phát sinh ở cấp độ sản phẩm" .

Chính phủ Hoa Kỳ đã nêu bật thuế giá trị gia tăng (VAT) của khối này, mà họ coi là thuế quan. VAT là thuế tiêu dùng được hấp thụ bởi các nhà sản xuất ở mỗi giai đoạn trong chuỗi cung ứng và người tiêu dùng tại điểm bán hàng. Mức thuế VAT của EU trung bình là 20 phần trăm, cao hơn mức thuế bán hàng trung bình của Hoa Kỳ là 6,6 phần trăm.
Trong khi Báo cáo ước tính thương mại quốc gia năm 2025 của Đại diện thương mại Hoa Kỳ không nêu rõ thuế VAT của Châu Âu, các quan chức Nhà Trắng đã chỉ trích chính sách này và gọi đây là "cú đúp".

“Chẳng có gì ngạc nhiên khi Đức bán cho chúng ta số ô tô nhiều gấp tám lần số chúng ta bán cho họ, và Tổng thống Trump sẽ không dung thứ cho điều đó nữa”, một quan chức nói với các phóng viên vào tháng 2.

Thứ hai, các thị trường mới nổi như Brazil và Ấn Độ duy trì mức thuế quan trung bình cao đối với tất cả hàng nhập khẩu. Các quốc gia này thường áp dụng thuế nhập khẩu cao hơn để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước dễ bị tổn thương khỏi sự cạnh tranh của nước ngoài.

Brian Coulton, nhà kinh tế trưởng tại Fitch Ratings, cho biết trong một báo cáo rằng: "Sự khác biệt về thuế suất giữa các thị trường mới nổi và Hoa Kỳ trong thương mại song phương của họ có xu hướng lớn hơn so với các thị trường phát triển" .
Brazil và Ấn Độ được nêu bật là những ví dụ về hoạt động thương mại không công bằng trong một bản thông tin của Nhà Trắng.
Brazil áp dụng mức thuế 18 phần trăm đối với xuất khẩu ethanol của Hoa Kỳ, so với mức thuế 2,5 phần trăm của Hoa Kỳ. "Kết quả là, vào năm 2024, Hoa Kỳ đã nhập khẩu hơn 200 triệu đô la ethanol từ Brazil trong khi Hoa Kỳ chỉ xuất khẩu 52 triệu đô la ethanol sang Brazil", tài liệu nêu rõ.

Trong khi đó, Ấn Độ áp dụng mức thuế 100 phần trăm đối với xe máy của Hoa Kỳ. Ngược lại, Hoa Kỳ áp thêm mức thuế 2,4 phần trăm đối với xe máy của Ấn Độ, Nhà Trắng cho biết.

Các quốc gia đưa ra nhượng bộ
Một báo cáo của Ngân hàng Hoa Kỳ cho thấy Hoa Kỳ có rào cản thương mại thấp nhất trong số các quốc gia thuộc Nhóm 20 (G20); những nền kinh tế lớn nhất thế giới.

“Chúng ta đã bị lợi dụng trong 40 năm, thậm chí có thể còn hơn thế, và điều đó sẽ không bao giờ xảy ra nữa”, Trump phát biểu với các phóng viên trên Không lực Một vào ngày 28 tháng 3.

Tuy nhiên, ông cho biết nhiều quốc gia sẵn sàng nhượng bộ và ông không loại trừ khả năng ký kết thỏa thuận với các quốc gia đó.

"Điều đó có thể xảy ra nếu chúng ta có thể đạt được điều gì đó cho thỏa thuận này", Trump nói. "Tôi chắc chắn sẽ chấp nhận điều đó".

Một số quốc gia đã bắt đầu đưa ra các nhượng bộ. Vào ngày 1 tháng 4, Israel tuyên bố sẽ xóa bỏ toàn bộ thuế quan còn lại đối với các sản phẩm của Mỹ.

Trước khi áp dụng mức thuế quan đáp trả được mong đợi từ lâu, Trump đã đe dọa sẽ áp thuế đối với cả bạn bè và kẻ thù.

Trong suốt chiến dịch tranh cử và ngay sau khi giành chiến thắng, tổng thống đã tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế 100% đối với các quốc gia có hoạt động chống đồng đô la.

Ông cũng đe dọa áp thuế 25 phần trăm đối với các sản phẩm nông nghiệp của Colombia trong một cuộc tranh cãi ngắn ngủi liên quan đến việc Tổng thống Gustavo Petro từ chối tiếp nhận công dân Colombia bị trục xuất khỏi Hoa Kỳ. Trump đã hủy bỏ các khoản thuế này sau khi Petro nhượng bộ và chấp nhận công dân của mình.

Sau khi Thủ tướng Ontario Doug Ford tuyên bố sẽ cắt điện từ tỉnh này sang một số tiểu bang của Hoa Kỳ, Trump tuyên bố sẽ tăng gấp đôi thuế quan đối với Canada. Ông đã đảo ngược quyết định sau khi Ford xác nhận sẽ không cắt điện hoặc tăng thuế đối với xuất khẩu điện.

Trump gần đây tiết lộ rằng ông có kế hoạch áp thuế đối với gỗ xẻ, dược phẩm và chất bán dẫn.

Vài ngày sau khi áp dụng mức thuế suất chung 25 phần trăm đối với ô tô và xe tải nhẹ được sản xuất bên ngoài Hoa Kỳ, tổng thống tuyên bố rằng ông không quan tâm nếu các nhà sản xuất ô tô tăng giá xe cho người Mỹ.

Ông cho biết nếu giá ô tô nước ngoài tăng, khách hàng sẽ chuyển hướng sở thích mua xe sang xe sản xuất tại Mỹ.

“Tôi không quan tâm. Tôi hy vọng họ tăng giá vì nếu họ làm vậy, mọi người sẽ mua xe do Mỹ sản xuất. Chúng ta có rất nhiều xe”, Trump nói trong một cuộc phỏng vấn với Kristen Welker của NBC.
Ông nói thêm rằng giá cao hơn sẽ thúc đẩy các nhà sản xuất có trụ sở tại Hoa Kỳ.

"Nếu bạn sản xuất ô tô tại Hoa Kỳ, bạn sẽ kiếm được rất nhiều tiền", tổng thống nói. "Nếu không, bạn có thể sẽ phải đến Hoa Kỳ, vì nếu bạn sản xuất ô tô tại Hoa Kỳ, sẽ không có thuế quan".

Thuế ô tô dự kiến ​​có hiệu lực vào ngày 3 tháng 4 và sẽ áp dụng vĩnh viễn.

Nhiều cá nhân đã đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch thuế quan của tổng thống.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói với các phóng viên vào ngày 31 tháng 3 rằng Phó Tổng thống JD Vance đã "tham gia sâu sắc" vào các cuộc thảo luận thương mại.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, chuyên gia kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer và cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất Peter Navarro đều đã đóng góp vào việc định hình chế độ thuế quan.

Leavitt cho biết: “Tất cả những cá nhân này đều đã trình bày kế hoạch với tổng thống về cách thực hiện điều này và quyết định là của tổng thống”.

Thuế quan thúc đẩy sự biến động của thị trường
Thị trường tài chính đã xóa sổ hàng nghìn tỷ đô la giá trị trong vài tuần qua. Các nhà đầu tư lo ngại rằng thuế quan sẽ làm tăng lạm phát và làm chậm tăng trưởng kinh tế—các cuộc khảo sát cho thấy Hoa Kỳ có thể rơi vào suy thoái.
Chỉ số Nasdaq Composite thiên về công nghệ đã giảm 5 phần trăm vào tháng 3. Chỉ số công nghiệp Dow Jones blue-chip giảm khoảng 1 phần trăm vào tháng trước. Chỉ số S&P 500 rộng hơn đã cắt giảm 3 phần trăm để kết thúc quý đầu tiên.

Giá vàng đã mở rộng mức tăng từ năm ngoái, đạt mức cao kỷ lục là 3.100 đô la một ounce. Kim loại màu vàng đã tăng 19 phần trăm trong quý đầu tiên, được thúc đẩy bởi nhu cầu trú ẩn an toàn tăng lên trong bối cảnh thị trường hỗn loạn.

Lợi suất trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ đã giảm kể từ khi đạt đỉnh vào giữa tháng 1 khi các nhà giao dịch tập trung vào triển vọng dài hạn của nền kinh tế.

Lợi suất trái phiếu chuẩn kỳ hạn 10 năm đã giảm khoảng 65 điểm cơ bản xuống dưới 4,16 phần trăm.

Chỉ số đô la Mỹ (DXY), thước đo của đồng bạc xanh so với một rổ tiền tệ, đã giảm 4 phần trăm trong năm nay. Thuế quan và những thay đổi về cơ cấu đã thúc đẩy sự suy yếu gần đây.

Jeffrey Buchbinder, chiến lược gia cổ phiếu trưởng tại LPL Financial, cho biết sự bất ổn là một tác nhân đáng kể gây ra sự biến động lớn nhưng ngày 2 tháng 4 có thể giải quyết một số lo lắng của các nhà đầu tư.

“Ngày 2 tháng 4 là một ngày trọng đại đối với thị trường chứng khoán,” Buchbinder cho biết trong một lưu ý gửi qua email cho The Epoch Times. “Vẫn sẽ có sự bất ổn về chính sách thương mại sau ngày đó nhưng chính quyền Trump dự kiến ​​sẽ làm sáng tỏ một số câu hỏi lớn nhất mà các nhà đầu tư đang có hiện nay.”