Theo tôi nhận xét, nếu nhà báo Lê Trung Khoa có quốc tịch Đức, Bộ Công an Việt Nam khó có thể truy tố ông Khoa về các tội "làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", theo quy định tại điều số 117 BLHS.

Chiếu theo điều 6 khoản 2 BLHS, ông Khoa, một công dân Đức, có thể bị Việt Nam truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp hành vi của ông Khoa "xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của công dân Việt Nam hoặc xâm hại lợi ích của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên".
Câu hỏi đặt ra là:
1/ Ông Khoa có hành vi "xâm hai quyền, lợi ích hợp pháp của công dân công dân Việt Nam" hay không?
2/ Ông Khoa có hành vi xâm hại lợi ích của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam không?
3/ Ông Khoa có hành vi nào xâm hại đến các quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hay không?
Theo tôi câu trả lời cho ba câu hỏi trên là "không".
Vụ ông Vượng và Vingroup kiện ông Khoa ra tòa án Đức đã được giải quyết xong. Tòa án nước Đức chỉ cấm ông Khoa nói "Vingroup đưa hối lộ" và không cấm ông Khoa ở nhiều điều khác, vì đó là quyền tự do ngôn luận của ông Khoa.
Tức là mọi rắc rối giữa ông Vượng và Vingroup một bên, và ông Khoa bên kia, cho đến lúc này, là đã "xóa sạch".
Luật có nguyên tắc "không ai bị xử hai lần về một tội".
Điều 31 Hiến pháp Việt Nam 2013 quy định: “Không ai bị kết án hai lần vì một tội”. Khoản 4 Điều 107 BLTTHS 2003 quy định "không được khởi tố vụ án hình sự người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án có hiệu lực pháp luật”.
Nếu Bộ công an Việt Nam muốn truy tố ông Khoa vì chuyện ông Vượng thì rõ ràng Bộ Công an muốn "thua me gỡ bài cào".
Thông qua chuyện này Bộ Công an Việt Nam đã cho thế giới thấy, người đứng đầu cơ quan có quyền thi hành luật và bảo vệ luật ở Việt nam là một người không biết luật.
Theo tôi, thay vì truy tố ông Khoa, ở một chuyện mà toàn án Đức đã xử rồi, thì Việt Nam nên phải thay thế bộ trưởng Bộ Công an.
Chuyện khác là những clip video hay là các bài viết trên thoibao[.]de của ông Khoa có điều nào xâm hại lợi ích của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam không?
Đại diện cho lợi ích của Nhà nước CHXHCN Việt Nam là ai? Ai đã bị ông Khoa "xâm hại lợi ích"? Ngoài ông Vượng và Vingroup thì còn những ai?
Ngay cả khi Bộ Công an Việt Nam đặt ông Vượng và Vingroup là đại diện cho lợi ích của "nhà nước CHXHCN Việt Nam" thì vụ kiện mà tòa án Đức vừa xử xong đã xóa bỏ mọi yếu tố buộc tội ông Khoa rồi. Bởi vì không ai bị xử hai lần về một tội.
Còn về những quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Theo tôi thấy thì phía bộ Công an Việt Nam mới là phía xâm hại những quy tắc về "nhân quyền" của LHQ (mà cả hai quốc gia Đức và Việt Nam đều là thành viên).
Đối với nước Đức mà ông Khoa là công dân, những gì ông Khoa viết, hay nói, hay đăng trên thoibao là "quyền tự do cá nhân" của ông Khoa mà nhà nước Đức có bổn phận phải bảo vệ.
Đối với bộ Công an Việt Nam, thì những gì ông Khoa nói, hay viết, hay đăng trên thoibao là "bằng chứng" phạm tội của ông Khoa.
Nước Đức áp dụng sai các quy tắc về nhân quyền của LHQ hay là bộ Công an Việt Nam diễn giải các quy tắc này "theo ý của ông Vượng"?
Ngoài ra còn có một số nguyên tắc về luật: Một là "phạm tội ở đâu thì xử theo luật ở đó" (nguyên tắc lãnh thổ). Hai là "phạm tội ở thời kỳ nào thì xử theo luật thời kỳ đó" (nguyên tắc thời hiệu). Thứ ba nguyên tắc quốc tịch (nationality principle). Và thứ tư nguyên tắc bảo vệ (protective principle):
Dựa trên 3 nguyên tắc 1, 2 và 3, Việt Nam không thể triệu tập hay yêu cầu nước Đức dẫn độ ông Khoa để xét xử ở Việt Nam, bởi vì những hành vi của ông Khoa đã thể hiện trên nước Đức thì phải xử ông Khoa theo luật của Đức. Chuyện này đã xử xong. Việt Nam muốn bắt ông Khoa về để xử lại lần hai?
Việt Nam chỉ có thể vịn vào nguyên tắc thứ tư: Nguyên tắc bảo vệ.
Đây là nguyên tắc mấu chốt. Một quốc gia có quyền tài phán đối với các hành vi được thực hiện bên ngoài lãnh thổ của mình, bởi bất kỳ ai (kể cả người nước ngoài), nếu hành vi đó được coi là đe dọa đến an ninh quốc gia, chủ quyền, hoặc lợi ích cốt lõi của quốc gia đó.
Nhưng mấu chốt vẫn là "cách diễn giải và cách áp dụng luật" giữa hai quốc gia Việt Nam và Đức. Ở đây là các quy tắc về nhân quyền thuộc LHQ.
Đối với Đức, các hành vi của ông Khoa là chuyện tự nhiên, vì đó là "quyền" của ông Khoa.
Nước nào nổi tiếng trên thế giới về vi phạm nhân quyền? Đức hay Việt Nam?
Trương Nhân Tuấn