Loài cây nắp ấm Thorel vừa được t́m thấy lại ở Việt Nam sau hơn 100 năm vắng bóng. Hiện chỉ c̣n không quá 100 cây này tại một khu vực hẻo lánh ở biên giới Việt Nam -Campuchia.
“Kể từ sau khi nhà thực vật học người Pháp Clovis Thorel phát hiện lần đầu tiên loài cây nắp ấm này (Nepenthes thorelii Lecomte) ở xă Thị Tĩnh, huyện Ḷ Thiêu, tỉnh B́nh Dương vào khoảng từ 1861-1869, cho đến gần đây chưa có một ghi nhận chính thức nào chứng minh loài nắp ấm Thorel c̣n tồn tại ngoài tự nhiên”, TS Lưu Hồng Trường, Trưởng pḥng Tài nguyên sinh vật, Viện sinh học nhiệt đới cho biết.
Chỉ có dưới 100 cá thể
Giữa năm 2011, TS. Vũ Ngọc Long (Viện Sinh học nhiệt đới) trong một chuyến khảo sát ở vườn Quốc gia Ḷ G̣ – Xa Mát đă t́nh cờ chụp được h́nh ảnh một loài cây giống cây nắp ấm Thorel. Dựa trên bức ảnh này, đến tháng 8.2011, nhóm nghiên cứu Viện Sinh học nhiệt đới, Vườn Quốc gia (VQG) Ḷ G̣ – Xa Mát cùng các nhà nghiên cứu Pháp, Anh đă tiến hành khảo sát kỹ và t́m được loài này ngoài tự nhiên ở khu vực VQG Ḷ G̣ – Xa Mát.
Theo ông Nguyễn Đ́nh Xuân, Giám đốc VQG Ḷ G̣- Xa Mát, việc t́m thấy sự xuất hiện trở lại của loài cây nắp ấm Thorel tại Việt Nam ngoài nỗ lực của các nhà khoa học c̣n có cả sự may mắn. Nơi t́m thấy loài cây này thuộc một khu vực heo hút, hiểm trở ở giáp biên giới Việt Nam-Kampuchia. Tại đây, chỉ c̣n lại không quá 100 cây nắp ấm Thorel. “Lúc t́m thấy và xác nhận đây chính là loài cây nắp ấm đă biến mất từ hơn 100 năm trước, nhóm nghiên cứu chúng tôi và cả các nhà khoa học Anh, Pháp ôm chầm lấy nhau, xúc động gần như muốn khóc”, ông Xuân cảm động nói.
 |
| So sánh hoa cây nắp ấm Thorel (A) và hoa cây nắp ấm hiện đang được trồng làm cảnh ở nhiều nơi (B). (Ảnh: Lưu Hồng Trường) |
TS Trường khẳng định, nắp ấm Thorel trông rất giống và dễ nhầm lẫn với 9 loài nắp ấm khác tương đối phổ biến đă được ghi nhận ở Lào, Camphuchia, Thái Lan, Việt Nam mà hiện đang được trồng làm cây cảnh ở nhiều nơi. Rất dễ nhầm lẫn khi phân biệt các loài nắp ấm bởi nh́n bề ngoài th́ các loài có đặc điểm điểm tương đối giống nhau. “Đặc điểm phân biệt với các loài nắp ấm tương tự là loài nắp ấm Thorel có bộ phận "ấm" hay "b́nh" (được tạo ra từ lá) gần đất có dạng bầu tṛn, c̣n các loài tương tự th́ tṛn hơn rất nhiều. Ngoài ra, ở các loài nắp ấm tương tự, dạng ấm tṛn đôi khi xuất hiện ở một vài cá thể riêng biệt chứ không phải tất cả, trong khi đặc tính này rất ổn định ở loài nắp ấm Thorel”, TS Trường cho hay.
Theo TS Trường, các loài nắp ấm nói chung và loài nắp ấm Thorel nói riêng không phải dễ sống, dễ trồng như nhiều người lầm tưởng. Bởi nó chỉ phù hợp trong điều kiện môi trường đất chua, đất có nhiều axít và tính tới thời điểm này, VQG Ḷ G̣ – Xa Mát là địa điểm duy nhất có thể t́m thấy loài này trong tự nhiên. Ngoài VQG Ḷ G̣ – Xa Mát, hiện chưa thấy ở đâu ghi nhận thêm sự xuất hiện của loài cây này.
Đưa vào Sách đỏ để bảo tồn
Với số lượng cá thể được t́m thấy c̣n rất ít, nắp ấm Thorel đang ở t́nh trạng bị đe dọa tuyệt chủng cao. Theo tiêu chuẩn Sách đỏ của Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) về xếp loại t́nh trạng bị đe dọa của các loài, nắp ấm Thorel nên được xếp ở t́nh trạng “Cực kỳ nguy cấp”. Ngoài ra, một nghiên cứu đăng trên tạp chí quốc tế về cây thuốc Planta Medica năm 1998 đă chứng minh loài cây nắp ấm Thorel chứa nhóm hoạt chất naphthoquinones có khả năng chữa sốt rét.
 |
| Nhóm nghiên cứu đang khảo sát cây nắp ấm Thorel tại VQG Ḷ G̣- Xa Mát (Ảnh: Lưu Hồng Trường) |
Do vậy, Viện Sinh học nhiệt đới cho rằng, cần tiến hành các biện pháp bảo vệ chặt chẽ loài này cùng sinh cảnh của nó, ngăn chặn các biện pháp khai thác đồng thời có kế hoạch phục hồi loài này nhằm bảo tồn một nguồn gene quư hiếm, độc đáo của nước ta. Tuy nhiên, theo TS Trường, điều khó khăn hiện nay là ở Việt Nam là ngoài một số ít công tŕnh nghiên cứu của các nhà khoa học nước ngoài từ đầu thế kỷ trước, c̣n th́ hầu như chưa có bất kỳ công tŕnh nghiên cứu nào về loài nắp ấm Thorel. Cây nắp ấm Thorel cũng chưa được ghi tên trong Sách đỏ Việt Nam. “Sau khi công bố phát hiện sự xuất hiện trở lại của loài nắp ấm này, chúng tôi cũng đă kiến nghị với các cơ quan chức năng và các tổ chức quốc tế đưa loài này vào Sách đỏ của Việt Nam và thế giới để có các biện pháp bảo tồn đặc biệt”, TS Trường nói.
Bên cạnh đó, VQG Ḷ G̣-Xa Mát cũng đang phối hợp với các nhà khoa học, các cơ quan quản lư nhà nước về đa dạng sinh học, đặc biệt là UBND tỉnh Tây Ninh để xây dựng kế hoạch nhân giống và đăng kư dạng bản quyền thương hiệu cây nắp ấm Thorel. Việc làm này nhằm tránh t́nh trạng kẻ xấu đào trộm, nhân giống rồi buôn bán tràn lan làm mất tính đa dạng sinh học của loài cây nắp ấm Thorel.
Minh Cường - ĐấtViệt
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Phát hiện loài cây biệt tích hơn 100 năm tại Việt Nam
