Ðảng Cộng Sản VN và cách bầu lãnh đạo mới

Gần 1,400 đại biểu chính thức, đại diện cho hơn 3.6 triệu đảng viên đang họp Ðại hội lần thứ 11 tại Hà Nội. Từ khi thành lập năm 1930 cho đến hết chiến tranh năm 1975, chỉ có 3 kỳ đại hội đảng, lần 1 năm 1935 ở Macau, Trung Quốc; lần 2 năm 1951 ở Tân Trào, Tuyên Quang và lần 3 năm 1960 ở Hà Nội. Sau đó, bắt đầu từ đại hội 4 năm 1976 theo lịch trình cứ 5 năm đảng họp đại hội một lần.

Tân Tổng bí thư của đảng CSVN sẽ được công bố vào ngày 19 tháng 1, 2011. (Hình: HoangDinhNam/AFP/Getty Images)

Ðại biểu tham dự đại hội toàn quốc do đại hội đảng bộ các cấp, cơ sở đảng ở 58 tỉnh và 5 thành phố, chỉ định. Ðại hội đảng bộ cấp dưới phải bầu đủ số lượng đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên, không được vượt quá số lượng quy định. Trường hợp bầu thiếu phải được đa số đại biểu biểu quyết tán thành và báo cáo với cấp ủy cấp trên. Ðó là theo quy định do Ban Tuyên Giáo Trung Ương phổ biến.

Ðại hội diễn ra từ ngày 12 đến 19 tháng 1 tại Trung tâm Hội Nghị Quốc Gia Mỹ Ðình, Hà Nội, với 1,377 đại biểu. Ngoài phiên khai mạc có sự tham dự của một số quan khách, cựu lãnh đạo đảng và nhà nước, đại diện một số thành phần dân chúng và gần 700 phóng viên, theo tin của ban tổ chức, những phiên họp tiếp theo dù là khoáng đại hay phân nhóm đều là họp kín.

Nghị trình đại hội bao gồm thảo luận và thông qua: Báo cáo chính trị của Ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng khóa 10 (2006-2010); Báo cáo tổng kết thực hiện chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2001-2010; Nghị quyết về chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2010-2020; và những vấn đề nội bộ đảng khác. Trong thực tế thông thường những văn bản báo cáo hay nghị quyết này ở đại hội khó giúp cho người ta có thể nhận định đánh giá được một cách cụ thể thành quả quá khứ hay đường lối tương lai. Vì vậy điều đáng được chú ý nhất ở một kỳ đại hội chỉ là sự sắp xếp lại thành phần nhân sự lãnh đạo.

Ðại hội sẽ bầu ra ban Chấp Hành Trung Ương Ðảng, theo lý thuyết được xem là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Ðảng Cộng Sản Việt Nam, sau đó ban Chấp Hành Trung Ương sẽ bầu bộ Chính Trị và tổng bí thư Ðảng.

Trước Ðại Hội 11 đã có một số ý kiến đề nghị để cho các đại biểu ở đại hội trực tiếp bầu tổng bí thư thay vì chỉ có ban Chấp Hành Trung Ương được bầu. Tuy nhiên theo giải thích của ông Trần Lưu Hải, phó ban Tổ Chức Trung Ương thì trong điều lệ khóa 10 chưa có quy định bầu trực tiếp tổng bí thư ngay tại đại hội, do đó có thay đổi thể thức ấy hay không là tùy quyết định bằng biểu quyết của các đại biểu ở Ðại Hội 11 này. Theo tin cuối cùng thì đại hội không đi tới quyết định ấy.

Phiên bỏ phiếu bầu ban Chấp Hành Trung Ương khóa 11 đã kết thúc lúc 17.30 giờ ngày 17 tháng 1 (2.30 giờ sáng Thứ Hai, giờ California), công tác kiểm phiếu sẽ được được tiến hành sau đó và công bố kết quả sáng 18 tháng 1.

Ban Chấp Hành Trung Ương khóa 11 gồm 175 ủy viên chính thức và 25 ủy viên dự khuyết, được bầu trong số 279 ứng viên. Cũng nên biết về con số những ứng viên này.

Ứng viên bao gồm những người được ban Chấp Hành Trung Ương khóa 10 giới thiệu, những người được đề cử và, trong năm nay, một người tự ứng cử. Danh sách giới thiệu đã được thông qua ở kỳ họp lần thứ 15, và là kỳ cuối cùng, của ban Chấp Hành Trung Ương đảng khóa 10, vào ngày 9 tháng 1. Không phải tất cả những người tự ứng cử hay được đề cử đều sẽ vào danh sách ứng viên vì nếu quá nhiều thì phiếu bầu có thể bị phân tán. Vì vậy chủ tịch đoàn đại hội đã được ủy quyền xem xét tư cách của từng cá nhân để có thể loại bỏ bớt nếu có lý do hữu lý.

Phó ban Tổ Chức Trung Ương Trần Lưu Hải cho biết đại hội toàn quốc 11 đã dự tính sẽ giới thiệu thêm ứng viên vào ban Chấp Hành Trung Ương sao cho có số dư ít nhất là 15%, nghĩa là ít nhất có 230 ứng viên vào 200 ủy viên chính thức và không chính thức. Nhưng cuối cùng đã có tới 279 ứng viên bao gồm 218 ứng viên trong danh sách bầu 175 ủy viên chính thức và 61 ứng viên dự khuyết trong danh sách bầu 25 ứng viên dự khuyết.

Theo lời của ông Nguyễn Thế Kỷ, phó ban Tuyên Giáo Trung Ương và là giám đốc Trung Tâm Báo Chí của đại hội thì “Khóa 11 sẽ phấn đấu để số ủy viên mới không dưới 1/3.” Tổng Bí Thư Nông Ðức Mạnh không nằm trong danh sách ứng viên vì theo quy định tổng bí thư không làm quá 2 nhiệm kỳ và ông tuổi đã cao (71 tuổi) nên sẽ không tham gia vào khóa 11.

Trong số ứng viên chỉ có một người duy nhất tự ứng cử là ông Nguyễn Xuân Kiên, 45 tuổi, sinh năm 1966, phó giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu Khoa Học Nghiệp Vụ và Tư Liệu Ban Tuyên Giáo Trung Ương. Trả lời phỏng vấn của VN Express về sự kiện này, ông Kiên nói: “Tôi là người đam mê nghiên cứu khoa học kinh tế trong suốt 20 năm qua từ khi còn là sinh viên đến cán bộ giảng dạy hay lúc công tác tại Ban Tuyên Giáo Trung Ương. (...)Tôi rất trăn trở về triển vọng phát triển kinh tế của nước ta. Trong 30-50 năm tới Việt Nam có thể là một cường quốc kinh tế vì chúng ta hội đủ các điều kiện đó. Nhưng trong ngắn hạn, chúng ta phải mạnh dạn bứt phá, đổi mới trong điều hành để các nguồn lực được tái cấu trúc một cách hiệu quả.”

Bộ Chính Trị và Tổng Bí Thư sẽ được ban Chấp Hành Trung Ương mới bầu ra trong ngày 18 tháng 1. Bộ Chính Trị mới thật sự là ban lãnh đạo cao nhất và của đảng, các ủy viên nắm giữ tất cả những vị trí chủ chốt của bộ máy chính quyền đảng và nhà nước: Tổng bí thư, thủ tướng, chủ tịch nước, chủ tịch Quốc Hội và các bộ trưởng Quốc Phòng, Công An, Ngoại Giao. Từ 1991, bí thư Thành Ủy Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh cũng luôn luôn là hai ủy viên bộ Chính Trị.

Số ủy viên bộ Chính Trị không nhất định, có thể thay đổi, năm 1976 có 13, tới 1996 tăng lên 19 nhưng từ 2006 giảm bớt chỉ còn 15.

Ban Bí Thư là cơ quan lãnh đạo nội bộ đảng bao gồm tổng bí thư và một số ủy viên bộ Chính Trị do bộ Chính Trị phân công và một số ủy viên khác do ban Chấp Hành Trung Ương bầu lên, số lượng không nhất định tùy theo nhu cầu. Trong khóa 10, Ban Bí Thư gồm 10 thành viên, đứng đầu là tổng bí thư, các chức vụ quan trọng nhất là thường trực Ban Bí Thư (Trương Tấn Sang), chủ nhiệm Ủy Ban Kiểm Tra Trung Ương (Nguyễn Văn Chi), trưởng ban Tuyên Giáo Trung Ương (Tô Huy Rứa) và trưởng ban Tổ Chức Trung Ương (Hồ Ðức Việt).

Ngay sau đại hội, sẽ biết danh sách bộ Chính Trị nhưng có thể mới chỉ có một mình tổng bí thư được xác định. Theo lịch trình, sáng Thứ Năm, 19 tháng 1 (tối Thứ Tư, 18 tháng 1 tại California) tân tổng bí thư sẽ ra mắt đại hội và chủ trì một cuộc họp báo quốc tế.

Hà Tường Cát/Người Việt