Hiệp ước quốc phòng Australia - Papua New Guinea: Bước ngoặt an ninh khu vực Nam Thái Bình Dương

[Romano]

Theo AP, ngày 15/9, Australia và Papua New Guinea sẽ ký một hiệp ước quốc phòng mới mang tính bước ngoặt, mở đường cho việc tích hợp lực lượng quân sự của hai nước trong bối cảnh an ninh khu vực và thế giới có nhiều diễn biến phức tạp.Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết ông và người đồng cấp phía Papua New Guinea James Marape sẽ ký thỏa thuận vào ngày 17/9 tại Port Moresby, một ngày sau lễ kỷ niệm 50 năm quốc khánh của Papua New Guinea. Phó Ngoại trưởng Mỹ Christopher Landau cũng sẽ có mặt trong các hoạt động kỷ niệm.

Nội dung cụ thể của thỏa thuận chưa được tiết lộ, tuy nhiên hiệp ước này được ông Albanese mô tả là một nâng cấp quan trọng trong quan hệ quốc phòng giữa hai nước, trong đó cho phép hai nước hỗ trợ lẫn nhau trong lĩnh vực quốc phòng - an ninh, tích hợp khả năng tương tác giữa các khí tài và lực lượng vũ trang. Đáng chú ý, thỏa thuận cho phép công dân hai nước có thể phục vụ trong quân đội của nhau và người Papua New Guinea sẽ được cấp quyền công dân Australia nếu tham gia vào quân đội của nước này.Đây là một thay đổi đáng kể vì hiện tại Canberra chỉ tuyển binh sĩ từ các đối tác chia sẻ tình báo Five Eyes bao gồm Mỹ, Anh, Canada và New Zealand.

Papua New Guinea, với dân số gần 12 triệu người, là quốc gia đông dân nhất Nam Thái Bình Dương sau Australia. Vị trí và quy mô dân số của nước này khiến quan hệ song phương trở thành yếu tố trọng tâm trong chính sách an ninh của Canberra tại khu vực.

Trước đó vào năm 2023, hai nước đã ký thỏa thuận an ninh nhằm mở rộng hợp tác quốc phòng và củng cố vai trò của Australia như một đối tác an ninh ưu tiên. Tuy nhiên, quá trình hoàn tất hiệp ước hiện tại bị trì hoãn sáu tháng do dư luận Papua New Guinea phản đối một thỏa thuận song song với Mỹ, lo ngại ảnh hưởng đến chủ quyền quốc gia.

Ông Oliver Nobetau, Giám đốc dự án Mạng lưới Australia - Papua New Guinea của Viện Lowy tại Sydney, cho rằng ngôn từ trong văn bản hiệp ước mới sẽ rất quan trọng. Nếu văn bản hàm ý rằng Australia là đối tác an ninh “độc quyền”, điều đó sẽ được coi là thắng lợi lớn cho Canberra. Tuy nhiên, theo ông Nobetau, Papua New Guinea và nhiều quốc đảo khác thường kiên quyết bảo vệ chủ quyền, tránh từ ngữ mang tính ràng buộc hoặc loại trừ khả năng phát triển quan hệ với các đối tác khác.

Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles cho biết hiệp ước này sẽ thay thế văn bản ký từ năm 1977, thời điểm Papua New Guinea mới giành độc lập. Ông nhấn mạnh đây là một thỏa thuận mang tính bước ngoặt và Canberra cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy các cuộc thảo luận hợp tác quốc phòng với Fiji và Tonga.