Có lẽ là ngay cả Bộ trưởng Thăng, người vừa kư đề xuất thu phí lưu hành đối với ô tô xe máy giờ cao điểm đối với 11 triệu "cần câu cơm" ở 5 TP lớn, chắc chắn cũng sẽ "cắn bút" để trả lời rằng nếu người dân không đi bằng xe gắn máy th́ họ đi bằng ǵ?
Từ "không c̣n tiền" đến "chống ùn tắc giao thông"
Tháng 11-2011, giữa lúc Quốc hội đang bàn thảo chủ trương cắt giảm đầu tư công, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng đă đề nghị QH bố trí khoản ngân sách 40.000 tỷ đồng, thu vượt từ dầu thô, cho các công tŕnh trọng yếu của ngành giao thông. Lư giải nguyên nhân, Bộ trưởng cũng rất hồn nhiên "tiết lộ": Hiện Bộ GTVT không c̣n tiền để đầu tư hạ tầng.
QH tất nhiên từ chối.
Chỉ hơn một tháng sau, vào ngày gần như cuối cùng của năm, Bộ trưởng Đinh La Thăng kư đề xuất thu phí lưu hành phương tiện giao thông cá nhân ở Việt Nam và phí ô tô đi vào trung tâm thành phố giờ cao điểm. Lần này, lư do không phải v́ ngành GTVT "không c̣n tiền", mà được thay thế bằng một lư do có vẻ cao cả và cấp bách hơn - "chống ùn tắc giao thông".
|
Xe gắn máy hiện vẫn là phương tiện đi lại, sinh sống, làm ăn của người dân có thu nhập thấp. Ảnh: TTO
|
Lư do thật sự thế nào, có lẽ chỉ Bộ trưởng biết. Ngày 2/1/2012, trả lời tờ Người Lao động, người phát ngôn Bộ GTVT nói thẳng: "Cách đây không lâu, Bộ GTVT đă tŕnh Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án Quỹ bảo tŕ đường bộ. Trong đó cũng đă tính tới phương án thu phí đối với xe máy, ô tô nhằm sửa chữa, duy tu đường sá. Muốn có thêm một khoản tiền để làm mới hạ tầng giao thông th́ cần thiết phải có thêm khoản thu, trong đó có việc thu phí lưu hành phương tiện xe cá nhân".Tính chất "gánh nặng" đổ từ trách nhiệm Nhà nước lên vai người dân thực ra đă được nói tới từ năm 2008, khi TP HCM đề xuất tăng thu lệ phí và thu phí hằng năm đối với xe môtô, gắn máy.
"Xe gắn máy hiện vẫn là phương tiện đi lại, sinh sống, làm ăn của người dân có thu nhập thấp. Do vậy, nếu buộc người dân đóng phí cao th́ do nhu cầu cuộc sống, người dân vẫn phải sử dụng xe gắn máy. Chứ đi bằng phương tiện nào trong khi giao thông công cộng không đáp ứng nhu cầu của họ?". Ông Lê Hiếu Đằng, khi đó đương chức Phó Chủ tịch MTTQTPHCM nói.
Đẩy cái khó sang dân?
Ông Đằng cho rằng bản chất của câu chuyện tăng phí và thu phí phương tiện là "Đẩy khó khăn cho người dân". Là "Làm gánh nặng tài chính của mỗi gia đ́nh càng thêm nặng nề".
Năm 2008 TP HCM chưa có tàu điện ngầm. Xe bus đô thị gắn liền với sự bất tiện, mất thời gian. Đến giờ, tàu điện ngầm vẫn nằm đâu đó ở th́... tương lai. C̣n xe bus, dù khuyến khích cán bộ ngành GTVT đi xe bus, nhưng cũng chính Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng, người từng "thí điểm đi xe bus" cũng thừa nhận rằng: "Với t́nh h́nh chất lượng xe buưt như hiện nay th́ đến tôi c̣n chẳng thể đi nổi..."
Đối với người dân, bao gồm cả ở TP và nông thôn, chiếc xe gắn máy giờ đă trở thành đôi chân, thành chiếc "cần câu cơm".
Có lẽ là ngay cả Bộ trưởng Đinh La Thăng, người vừa kư đề xuất thu phí lưu hành đối với tất cả các loại "chân", thu phí giờ cao điểm đối với 11 triệu "cần câu cơm" ở 5 TP lớn, chắc chắn cũng sẽ "cắn bút" để trả lời rằng nếu người dân không đi bằng xe gắn máy th́ họ đi bằng ǵ.
Có một người đă nói đúng bản chất vấn đề. Tiến sĩ Khuất Việt Hùng, Trưởng Bộ môn Quy hoạch và Quản lư GTVT (Đại học GTVT Hà Nội) nói rất thẳng thắn: "Việc thu phí lưu hành xe chỉ làm tăng ngân sách chứ không tác động đến hành vi sử dụng xe máy của người dân, không làm giảm số lượng người sử dụng xe máy và v́ vậy không làm giảm ùn tắc giao thông. Khi người ta sở hữu xe máy và bị đóng phí lưu hành th́ đương nhiên họ sẽ sử dụng xe máy v́ đằng nào cũng đă đóng phí rồi".
Cần phải nói thêm là không phải v́ đánh phí cao mà người dân có thể đi bộ.
Câu hỏi đặt ra, v́ thế, không phải mức đóng là cao hay thấp, mà phải là việc buộc người dân phải đóng tiền v́ Bộ GTVT "không c̣n tiền", thậm chí là để "giảm ùn tắc" là đúng hay sai, là hợp lư hay không hợp lư. Nhất là khi việc thu phí chỉ có tác dụng làm tăng mấy chục ngàn tỷ vào "ngân khố" giao thông chứ gần như sẽ không có tác dụng làm giảm ùn tắc.
Có người nói bằng việc ban hành một văn bản nhạy cảm như vậy vào ngày cuối cùng của năm, dịp mà hầu hết các cơ quan truyền thông nghỉ Tết Dương lịch, và dưới danh nghĩa "cách mạng chống ùn tắc", Bộ trưởng Thăng đă khôn ngoan hơn rất nhiều so với hôm ông "xin tiền trước QH".
Nhưng khôn ngoan để làm ǵ khi bản chất của câu chuyện là ông đă "lục túi" người dân dưới danh nghĩa giảm ùn tắc giao thông, đă đẩy áp lực trách nhiệm của một Bộ trưởng lên vai người dân.
Theo TuanVietnam.net