"Con cá bơi trong nước cả đời mà không biết nước là ǵ. Người sống trong vọng tưởng cả đời mà không nhận ra ḿnh đang mộng tưởng".

(Minh họa)
Con cá sống trong nước từ lúc sinh ra đến lúc chết đi. Nước ở khắp nơi chung quanh nó, thấm vào da thịt nó từng giây, từng phút. Nhưng v́ quá quen thuộc, quá gần gũi, nên cá chẳng hề hay biết ḿnh đang ch́m trong nước.
Con người chúng ta cũng giống như vậy. Sống giữa bao nhiêu suy nghĩ, cảm xúc, ước muốn… mà ngỡ rằng đó là của
"ḿnh". Bao nhiêu tham lam, giận hờn, so đo, lo sợ… cứ vậy mà bủa vây quanh tâm ḿnh như nước đối với cá.
Nhưng v́ quá quen, quá đắm ch́m trong đó, nên chúng ta chẳng hề nhận ra. Chúng ta tưởng rằng bản thân ḿnh sáng suốt, tưởng rằng bản thân ḿnh tự chủ, nhưng kỳ thực lại đang trôi dạt trong một giấc mơ dài.
Nói là mơ, bởi v́ những thứ mà chúng ta theo đuổi, tiền bạc, danh vọng, t́nh yêu, hơn thua, đều là những bóng h́nh luôn thay đổi không ngừng. Có được rồi lại mất, vui đó rồi buồn đó. Cả đời lao tâm khổ tứ, nhưng khi ngoảnh lại, có khi chẳng c̣n giữ được ǵ trong tay. Đời người, suy cho cùng, giống như một giấc mộng dài vậy.
Có lần tôi nghe một vị thầy kể:
Người đang nằm mơ, trong mơ khó mà biết rằng ḿnh đang mơ. Chỉ khi tỉnh dậy mới biết rằng mọi chuyện vừa qua chỉ là chốn hư ảo.
Cuộc đời cũng như thế. Chúng ta bị cuốn theo bao nhiêu chuyện được-mất, yêu-ghét, đúng-sai… Tưởng đâu đó là những điều thật trọng đại, là ư nghĩa cuộc sống.
Nhưng nếu một ngày nào đó tâm ḿnh tĩnh lặng lại, ngồi yên một chỗ, buông bỏ hết những bận ḷng, chúng ta sẽ chợt nhận ra: bao nhiêu năm qua, ḿnh đă sống trong một giấc mộng dài.
Thức tỉnh không phải là chuyện đi t́m kiếm điều ǵ lớn lao bên ngoài. Thức tỉnh chỉ là dừng lại, soi vào trong tâm ḿnh. Thấy rơ: à, th́ ra nỗi giận kia không phải là của
"ḿnh", niềm ham muốn kia cũng không phải là của
"ḿnh", những nỗi lo kia, những mong cầu kia… đều chỉ là những đợt sóng nổi lên rồi tan đi.
Khi nh́n thấy được như thế, tự nhiên ḷng sẽ nhẹ hẳn đi
Có người hỏi:
– Làm sao để thoát khỏi vọng tưởng?
Câu trả lời giản dị lắm:
– Trước tiên phải nhận ra ḿnh đang lạc trong đó đă.
Giống như con cá, muốn biết nước là ǵ, th́ phải có lúc nó nhảy lên khỏi mặt nước, nh́n lại. C̣n nếu cứ bơi măi trong nước, th́ suốt đời cũng không biết ḿnh đang ở đâu.
Chúng ta cũng vậy. Nếu cứ chạy theo những thứ bên ngoài, không chịu dừng lại, không chịu soi vào chính ḷng ḿnh, th́ cả đời cũng chỉ loanh quanh trong mộng tưởng mà thôi.
Khi tỉnh ra rồi, người ta mới thấy cuộc đời này đẹp biết bao. Không phải v́ có thêm nhiều thứ, mà v́ đă giảm bớt đi nhiều vọng tưởng. Một chiếc lá rơi cũng thấy đẹp, một ánh nắng chiều cũng thấy ấm áp. Không cần phải bon chen, giành giật, hơn thua ǵ nữa. Mọi thứ trở nên trong trẻo và tự nhiên như nó vốn là vậy.

(Minh họa)
Có câu nói:
"Mộng lư bất tri thân thị khách, nhất thanh hà xứ thị quê hương".
(Trong mộng không biết ḿnh là khách, chợt nghe tiếng hạc bay xa, mới hay đâu là quê)
Khi c̣n trong mộng, chúng ta cứ tưởng ḿnh đang ở nhà, đang làm chủ cuộc đời. Nhưng khi đă tỉnh rồi, mới hay ḿnh chỉ là khách qua đường, lưu lạc giữa chốn nhân gian.
Tỉnh mộng rồi, ḷng nhẹ như mây bay. Không c̣n chấp nữa, không c̣n khổ nữa. Lúc ấy, mới thật sự sống.
Bạn đang ở đâu vậy? Đang sống hay đang mộng?