|
Con cái là những sinh mệnh mà cha mẹ có thể dễ dàng làm thay đổi vận mệnh.
Người ta thường nói: "Nhận thức của cha mẹ quyết định giới hạn phát triển của con cái". Một đứa trẻ tiếp xúc với "xă hội thu nhỏ" đầu tiên chính là gia đ́nh. Giá trị quan, hành vi, cách nh́n đời… đều được h́nh thành từ việc bắt chước cha mẹ.
Các nhà tâm lư học nhấn mạnh: năo bộ của cha mẹ không chỉ quyết định vận mệnh của bản thân, mà c̣n ảnh hưởng sâu sắc đến vận mệnh của con cái.
Mỗi lời nói, mỗi hành động của bạn đều có thể gieo dấu ấn trong ḷng trẻ.
Ảnh hưởng của ám thị tâm lư
Nhiều người nghĩ ảnh hưởng lớn nhất mà cha mẹ để lại cho con chính là gen. Nhưng thực ra, sức mạnh của sự "phóng chiếu" tâm lư c̣n vượt xa yếu tố di truyền.
"Phóng chiếu" là cơ chế pḥng vệ tâm lư: cá nhân đem những cảm xúc, quan niệm, đặc điểm, động cơ hay cảm xúc tiêu cực không tiêu hóa nổi của ḿnh gán lên người khác hoặc môi trường xung quanh.
Cha mẹ với lối suy nghĩ bi kịch thường mang nặng tâm lư này.
Họ biết bản thân không thể thay đổi số phận, cuộc đời đă an bài. V́ vậy, họ gửi gắm hy vọng vào con, nhưng đồng thời lại lo sợ con đi vào vết xe đổ của ḿnh. Kết quả là, họ vừa kỳ vọng con "hóa rồng hóa phượng", vừa gán cho con hàng loạt nhăn dán tiêu cực: "Không biết ứng biến, kém giao tiếp, khó ưa, tính cách tồi, học hành dở, ngu dốt, thiếu chính kiến…".
Với một đứa trẻ đang trong giai đoạn phát triển nhận thức, chưa đủ khả năng phân biệt bản thân thực sự là ai, th́ những ám thị này dễ dàng bị nội hóa thành đặc điểm thật sự.
Dần dần, nhăn dán biến thành hiện thực, và đứa trẻ thực sự bước đi trên đúng con đường của cha mẹ.
Mục tiêu cuộc sống của mỗi người khác nhau, đâu cần ǵ phải quá căng thẳng? Cho dù sau này con chỉ làm một người bán khoai nướng ven đường, miễn đó là cuộc sống kiếm bằng chính đôi tay ḿnh, th́ sao có thể gọi là "thất bại" hay "vô dụng"?
Sự lây lan cảm xúc trong gia đ́nh
Một giáo viên từng nói trong buổi họp phụ huynh: "Cha mẹ bảo con chăm chỉ học hành, c̣n bản thân th́ ngồi cạnh chơi điện thoại, chơi game, thế con có thể nào yên tâm học tập được không?".
Đây không phải chuyện "tiêu chuẩn kép", mà là hiện tượng lây truyền cảm xúc trong gia đ́nh.
Cha mẹ phấn khích, căng thẳng hay vui vẻ th́ con cũng dễ bị "đánh thức" cảm xúc tương tự. Ngược lại, khi cha mẹ u sầu, chán nản, th́ con cũng rơi vào trạng thái buồn bă. Bạn bản thân đang bồn chồn mà lại bắt con phải b́nh tĩnh học; bạn đang uể oải mà lại yêu cầu con tràn đầy sức sống. Nếu đổi vai, liệu cha mẹ có làm nổi?
Hơn nữa, môi trường căng thẳng lâu dài khiến năo bộ cha mẹ tiết ra các tín hiệu và hormone tiêu cực, "truyền" sang con. Trong bầu không khí ấy, chỉ cần làm vỡ cái bát hay viết sai một chữ cũng bị mắng. Lâu dần, khả năng chịu áp lực của trẻ suy giảm nghiêm trọng.
Nếu chuyện vỡ một cái bát đă là "đại sự", th́ khi đối diện với thử thách lớn hơn, trẻ sẽ theo phản xạ mà run sợ, né tránh. Kết quả, trẻ không thể t́m thấy cảm giác giá trị, tự trọng hay tự chủ trong cuộc sống và rồi dễ rơi vào cảm giác cuộc đời vô nghĩa.
V́ vậy, đừng trút cảm xúc tiêu cực lên con trẻ. Các em chưa đủ khả năng chia sẻ trách nhiệm hay gánh nặng đó. Bạn chỉ khiến con bị tổn thương năo bộ lâu dài.
"Giàn giáo" trong sự phát triển của trẻ
Một chia sẻ trên mạng xă hội từng gây chú ư: "Tôi xem trên mạng thấy một em nhỏ khoảng hơn 10 tuổi chơi guitar điện rất giỏi. Trong phần b́nh luận, có một người cha nói: nh́n con nhà người ta mà nghĩ đến con ḿnh chỉ biết chơi điện thoại, tôi không ḱm được nên tát nó mấy cái".
Phần b́nh luận có nhiều người đồng t́nh. Nhưng duy chỉ có một lời phản hồi, ông bố kia không trả lời: "Đàn là hăng XX, dàn âm thanh hăng XX, cả bộ mấy trăm triệu, chưa kể tiền học thầy. Anh mua cho con anh một bộ đi, nếu nó vẫn không chơi được th́ lúc ấy anh tát cũng chưa muộn".
Câu chuyện không phải để nói rằng cha mẹ phải dốc hết tiền bạc cho con, mà là nhắc nhở: hăy nh́n rơ thực tế của gia đ́nh, nguồn lực có ǵ, con ḿnh phù hợp con đường nào.
Nhà giàu, cần ra vào chỗ sang trọng, th́ học nhạc cụ có thể cần thiết. Nhà b́nh thường, tương lai con đi làm công ăn lương, th́ việc ghen tị với "con nhà người ta" chỉ khiến bản thân và con thêm khổ sở.
Nhà tâm lư học Xô Viết Lev Vygotsky từng đưa ra lư thuyết "Vùng phát triển gần": giữa khả năng hiện tại của trẻ và khả năng tiềm ẩn khi có sự hỗ trợ của người lớn tồn tại một "khoảng cách". Nhiệm vụ của cha mẹ là làm "giàn giáo" để con bước lên, khai phá tiềm năng.
Nhưng nhiều cha mẹ lại áp đặt tiêu chuẩn méo mó của riêng ḿnh, không nh́n khách quan vào thực lực và tiềm năng của con. Khi đó, cái "giàn giáo" không c̣n nâng đỡ, mà biến thành cái hố, khiến trẻ ngă xuống và măi loay hoay để leo lên, th́ đă bị bỏ lại phía sau.
Mỗi sự lựa chọn, mỗi nỗ lực, mỗi câu nói thoáng qua của cha mẹ không chỉ xoay chuyển số phận chính họ, mà c̣n là bước ngoặt quan trọng cho sự phát triển của con cái.
Con cái là những sinh mệnh mà cha mẹ có thể dễ dàng làm thay đổi vận mệnh. V́ thế, trên hành tŕnh sống, cha mẹ cần bước đi thận trọng, suy nghĩ sâu xa, giữ ḷng tôn trọng sự sống, tôn trọng t́nh yêu, tôn trọng trách nhiệm và quan trọng hơn, tôn trọng sự truyền thừa.
VietBF@ Sưu tập
|
|
Games
