Lưu thông máu kém sẽ hạn chế lưu lượng máu đến các mô và cơ quan của cơ thể, làm cạn kiệt oxy và các chất dinh dưỡng nuôi cơ thể. Vậy nguyên nhân nào gây nên t́nh trạng này, cách nhận biết và ứng phó ra sao?
1. Hậu quả của lưu thông máu kém
Một trong những nguyên nhân chính gây ra t́nh trạng lưu thông máu kém là xơ cứng và hẹp động mạch do tích tụ các chất béo hay c̣n gọi là mảng bám . Nếu mảng bám vỡ, tiểu cầu sẽ 't́m đến' và bắt đầu h́nh thành cục máu đông. Cục máu đông sẽ chặn nguồn cung cấp máu cho tim gây ra cơn đau tim hoặc có thể hạn chế nguồn cung cấp máu cho năo gây ra đột quỵ.
Xơ vữa động mạch ở các chi (thường là chi dưới) hay PAD (bệnh động mạch ngoại biên) gây thiếu máu cục bộ, có thể khiến chân dễ bị thương, nhiễm trùng và loét hơn. Lưu thông máu kém cũng có thể khiến da chậm lành hơn…
2. Các triệu chứng cảnh báo lưu thông máu kém
1. Chuột rút gây đau đớn: Lưu thông máu kém có thể gây chuột rút đau đớn ở cơ bắp chân, hông hoặc đùi... trong khi hoạt động và sẽ cải thiện sau khi nghỉ ngơi. Điều này xảy ra do thiếu oxy và chất dinh dưỡng đến các mô, là hậu quả của t́nh trạng lưu lượng máu kém.
Lưu thông máu kém có thể gây chuột rút đau đớn ở cơ bắp chân trong khi hoạt động.
2. Tê liệt, yếu và sưng: Thiếu máu cung cấp cho các chi có thể dẫn đến cảm giác yếu và tê ở những vùng này. Khi lưu thông máu kém ảnh hưởng đến thận, có thể dẫn đến sưng bất thường, đặc biệt là ở bàn chân.
3. Giăn tĩnh mạch: Khi các van trong tĩnh mạch bị suy yếu, máu và áp lực tích tụ khiến các tĩnh mạch ngay bên dưới bề mặt da bị xoắn và sưng lên, thường có màu xanh hoặc tím, xuất hiện gần bàn chân, mắt cá chân.
4. Kiệt sức và cảm thấy lạnh: Khi nguồn cung cấp máu bị hạn chế, cơ thể thiếu nhiên liệu cần thiết để duy tŕ mức năng lượng và nhiệt độ tối ưu. Điều này có thể dẫn đến t́nh trạng lờ đờ và cảm thấy lạnh hơn b́nh thường.
Hội chứng Raynaud là t́nh trạng ảnh hưởng đến quá tŕnh lưu thông máu, khiến ngón tay và ngón chân đổi màu khi gặp lạnh, lo lắng hoặc căng thẳng, kèm theo các triệu chứng như đau và tê.
5. Chức năng nhận thức kém: Năo phụ thuộc vào lưu lượng máu để hoạt động b́nh thường, do đó lưu lượng máu giảm có thể dẫn đến khó tập trung, các vấn đề về trí nhớ ngắn hạn và dài hạn.
Sa sút trí tuệ mạch máu xảy ra do lưu lượng máu đến năo giảm và thường trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Các triệu chứng có thể bao gồm các vấn đề về khả năng tập trung, khó khăn trong việc lập kế hoạch và suy nghĩ chậm hơn.
6. Hệ thống miễn dịch yếu: Tuần hoàn máu kém ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cơ thể, v́ các kháng thể cần thiết để chống lại nhiễm trùng có ở trong máu. Khi lưu lượng máu bị hạn chế, người bệnh dễ mắc bệnh và mất nhiều thời gian hơn để phục hồi sau khi bị bệnh.
7. Rụng tóc và móng yếu: Lưu thông máu kém có thể khiến chân tóc không nhận được đủ chất dinh dưỡng, tóc có thể trở nên mỏng, yếu và rụng. Các ngón tay không nhận được đủ lưu lượng máu, thiếu oxy dẫn đến móng gịn, dễ găy.
8. Rối loạn nhu động ruột: Khi lưu lượng máu chậm lại khắp cơ thể, quá tŕnh tiêu hóa diễn ra chậm hơn. Theo thời gian, t́nh trạng này có thể dẫn đến rối loạn nhu động ruột gây táo bón , tiêu chảy hoặc đau bụng.
9. Rối loạn cương dương : Nam giới có lưu thông máu kém do tắc nghẽn động mạch có thể gặp khó khăn trong việc cương cứng, do lưu lượng máu đến các cơ quan sinh sản không đủ. Bệnh động mạch ngoại biên (PAD) được cho là nguyên nhân gây ra khoảng 70% các trường hợp rối loạn cương dương.
10. Đau thắt ngực: Đau thắt ngực là cơn đau ngực do lưu lượng máu đến cơ tim bị hạn chế. Đối với người bị lưu thông kém, cơ tim sẽ không nhận được oxy và chất dinh dưỡng cần thiết để hoạt động b́nh thường.
Đau thắt ngực được biểu hiện bằng cảm giác căng tức, nặng nề ở ngực - thường được mô tả là chuột rút - đôi khi lan tỏa khắp cánh tay, cổ, hàm hoặc lưng. Đây là dấu hiệu cảnh báo rằng bạn có nguy cơ bị đau tim cao hơn.
3. Làm thế nào để cải thiện t́nh trạng lưu thông máu kém?
Thực hiện một số thay đổi về lối sống có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường hệ tim mạch và miễn dịch.
- Bỏ thuốc lá: Một trong những thay đổi chính mà bạn có thể thực hiện là bỏ thuốc lá (nếu hút thuốc). Các hóa chất trong thuốc lá có thể gây xơ vữa động mạch . Theo thời gian, t́nh trạng này dẫn đến tắc nghẽn động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng. Nghiên cứu cho thấy, chỉ 20 phút sau khi ngừng hút thuốc, tim và huyết áp sẽ trở lại b́nh thường, làm nổi bật lợi ích của việc bỏ thuốc lá.
- Tập thể dục thường xuyên: Đây là giải pháp tốt để cải thiện lưu thông máu. Khi khả năng bơm máu của tim đi khắp cơ thể được tăng lên, sẽ cải thiện lưu lượng máu và cung cấp oxy cho các cơ. Theo Dịch vụ Y tế quốc gia Anh (NHS), nên tập thể dục cường độ vừa phải 150 phút hoặc 75 phút cường độ mạnh mỗi tuần.
- Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn uống lành mạnh có tác động lớn đến tuần hoàn và sức khỏe mạch máu nói chung. Thực phẩm có chứa chất béo băo ḥa, chẳng hạn như bơ, phô mai và thịt mỡ, có thể làm tăng cholesterol, dẫn đến tích tụ các chất béo trong thành động mạch. Do đó, tránh chất béo băo ḥa và ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng có thể ngăn ngừa t́nh trạng tắc nghẽn này, giúp cải thiện tuần hoàn.
- Giảm cân: Mang theo trọng lượng dư thừa có thể dẫn đến tích tụ mỡ trong động mạch, ảnh hưởng đến lưu thông máu. Do đó, tập thể dục thường xuyên và thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh giúp giảm cân, cải thiện lưu thông máu.
- Giảm căng thẳng : Căng thẳng có thể dẫn đến tăng huyết áp, theo thời gian có thể gây tổn thương tim, động mạch và các cơ quan trong cơ thể. Tổn thương này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim và tuần hoàn. Tham gia các hoạt động như thiền, tập thể dục… có thể làm giảm mức độ căng thẳng.
4. Thuốc và phương pháp điều trị cho chứng lưu thông máu kém
Có một số loại thuốc điều trị t́nh trạng lưu thông máu kém, phổ biến nhất là thuốc làm loăng máu. Thuốc làm loăng máu, chẳng hạn như warfarin, làm giảm độ nhớt của máu, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn, do đó cải thiện lưu thông máu.
Ngoài thuốc làm loăng máu, các loại thuốc khác được dùng để cải thiện tuần hoàn là:
- Thuốc làm tan cục máu đông: Dùng cho các t́nh trạng nghiêm trọng như thuyên tắc phổi…
- Thuốc chẹn alpha: Đây là một loại thuốc trị tăng huyết áp ngăn ngừa t́nh trạng co thắt của tĩnh mạch.
- Thuốc chẹn kênh canxi: Dùng hạ huyết áp.
- Insulin: Ngăn ngừa biến chứng của bệnh đái tháo đường.
- Statin: Làm giảm mức cholesterol trong máu và bảo vệ bên trong động mạch, làm giảm tỷ lên tử vong ở những người mắc PAD.
- Chất bổ sung: Ví dụ như vitamin E, chất chống oxy hóa và một số khoáng chất.
Ngoài việc được kê đơn thuốc, những người lưu thông máu kém cũng có thể được khuyến cáo nên mang vớ nén, giúp giảm t́nh trạng sưng hoặc đau chân do lưu thông máu kém. Nếu dùng thuốc không đủ để cải thiện lưu thông máu, có thể phải cần đến phẫu thuật.
VietBF@sưu tập
