Như đă đưa tin một Việt kiều Mỹ vừa bị Công an tỉnh Khánh Ḥa bắt giữ hôm 3/8 v́ lệnh truy nă 25 năm trước. Anh này được công an xác đinh đă phạm tội cướp ghe đi vượt biên hơn hai chục năm trước.
Có nhiều ư kiến cho rằng thời hạn truy cứu trách nhiệm h́nh sự của vụ việc trên đă hết.
Cùng nghe đại diện kênh VOA tham khảo ư kiến của luật sư về việc này.
Ông Bùi Văn Tánh, sinh năm 1956, trước đây có hộ khẩu thường trú ở phường Vĩnh Trường, TP. Nha Trang. Truyền thông trong nước trích hồ sơ của công an tỉnh Khánh Ḥa cho biết vào tháng 7/1980, ông Tánh cùng một nhóm bạn đến băi biển phường Vĩnh Nguyên, TP. Nha Trang, chơi.
Khi thấy một chiếc ghe chuẩn bị ra khơi, nhóm này đă xông vào khống chế chủ và cướp ghe, vượt biển trốn sang Philippines. Sau 6 tháng tị nạn, ông Tánh được bảo lănh sang Mỹ định cư từ đó đến nay.
Đầu tháng 8 năm 2015, ông Tánh trở về nước thăm gia đ́nh th́ bị công an tỉnh Khánh Ḥa bắt giữ. Lúc này, ông mới biết ḿnh đă bị truy nă từ ngày 24/7/1990, tức 25 năm trước.
“Nếu mà khởi tố th́ nay vẫn c̣n hiệu lực, bởi v́ lệnh truy nă có hiệu lực suốt luôn, khi nào chết th́ hết.”
Rất nhiều người khi biết tin này đều cho rằng thời hạn truy cứu trách nhiệm h́nh sự đối với vụ việc này đă hết v́ theo quy định của luật pháp Việt Nam, điều 23, cho biết: Thời hiệu truy cứu trách nhiệm h́nh sự là 5 năm đối với các tội phạm ít nghiêm trọng, 10 năm đối với các tội phạm nghiêm trọng, 15 năm đối với các tội phạm rất nghiêm trọng, 20 năm đối với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Ông Tánh đă vắng mặt 25 năm tại Việt Nam, do đó, theo nhiều người là đă hết thời hạn bị truy cứu trách nhiệm h́nh sự.
Tuy nhiên theo Luật sư Vơ An Đôn ở Phú Yên, có hai vấn đề cần phải xét trong trường hợp này.
“Có hai trường hợp xảy ra. Nếu tại thời điểm ảnh cướp cái ghe đó đi vượt biên, mà cơ quan tiến hành tố tụng khởi tố vụ án, khởi tố bị can nhưng v́ ảnh vắng mặt nên ảnh chưa bị bắt. Trong trường hợp này th́ đến nay vẫn c̣n hiệu lực. Trường hợp thứ hai là tại thời điểm đó, các cơ quan nhà nước không khởi tố vụ án, không khởi tố bị can mà nay bị bắt th́ sai, bởi v́ thời hiệu truy cứu trách nhiệm h́nh sự đă hết rồi.”
Trong trường hợp này th́ đến nay vẫn c̣n hiệu lực. Trường hợp thứ hai là tại thời điểm đó, các cơ quan nhà nước không khởi tố vụ án, không khởi tố bị can mà nay bị bắt th́ sai, bởi v́ thời hiệu truy cứu trách nhiệm h́nh sự đă hết rồi.
Căn cứ vào câu trả lời của LS. Vơ An Đôn, trường hợp của ông Tánh đă bị cơ quan an ninh điều tra ra quyết định truy nă vào năm 1990 nên lệnh truy nă vẫn có hiệu lực.
“Nếu mà khởi tố th́ nay vẫn c̣n hiệu lực, bởi v́ lệnh truy nă có hiệu lực suốt luôn, khi nào chết th́ hết.”
Đối với nhiều Việt kiều đi vượt biên trước đây, việc cướp ghe đi vượt biên trong một số t́nh huống là bất khả kháng. Ngoài ra do thiếu thốn các phương tiện thông tin đại chúng ở thời điểm đó, họ hoàn toàn không hay biết ḿnh đă bị truy nă tại Việt Nam.
Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cướp ghe vượt biên trước đây đều bị truy nă. Theo báo chí Việt Nam, trường hợp của ông Tánh bị truy nă là v́ người bị hại đă làm đơn tố cáo gửi đến cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Khánh Ḥa sau khi vụ việc xảy ra.